«Γράφτηκε ιστορία»: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε, την Τετάρτη (10/04), οριακά την εκτεταμένη μεταρρύθμιση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετανάστευση και το άσυλο.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Euronews, της κίνησης προηγήθηκε αβεβαιότητα λόγω της αυξανόμενων διαφωνιών από τη Δεξιά και την Αριστερά. Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, δήλωσε: «Η ιστορία γράφτηκε. Παραδώσαμε ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για τον τρόπο αντιμετώπισης της μετανάστευσης και του ασύλου στην Ε.Ε. Το σχέδιο αυτό προετοιμαζόταν για περισσότερα από δέκα χρόνια, αλλά κρατήσαμε τον λόγο μας. Μια ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης. Αυτός είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος».

Το λεγόμενο «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», ένα περίπλοκο σύνολο πέντε ξεχωριστών αλλά αλληλένδετων νομοθετικών πράξεων, χρειάζεται μόνο το τελικό «πράσινο φως» από τα κράτη-μέλη, το οποίο αναμένεται στο τέλος του μήνα.

Όσα περιλαμβάνει το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου

Το Νέο Σύμφωνο προβλέπει συλλογικούς και προβλέψιμους κανόνες για τη διαχείριση της υποδοχής και μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο, ένα πολιτικά εκρηκτικό ζήτημα που αποτελεί επαναλαμβανόμενη πηγή έντασης μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015-2016, ματαιώνοντας τις συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη κοινής αντίληψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η μεταρρύθμιση, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2020, συγκεντρώνει όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης των αιτούντων άσυλο, της επιτάχυνσης των συνοριακών διαδικασιών και της επανεγκατάστασης των προσφύγων. Η κύρια καινοτομία του είναι ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη θέση τους, θα συμβάλλουν στην ανακούφιση της πίεσης που ασκείται στη νότια Ευρώπη.

Ακόμα, η φιλόδοξη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και περιλαμβάνει πληθώρα πολύπλοκων θεμάτων, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, τους ασυνόδευτους ανήλικους, την προστασία των δεδομένων, τις οικονομικές συνεισφορές, τις περιόδους κράτησης και την εθνική ασφάλεια, επομένως η νομοθετική διαδικασία εξελίχθηκε αργά.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη στο Συμβούλιο πέρασαν χρόνια συζητώντας και τροποποιώντας το Νέο Σύμφωνο, εμβαθύνοντας στην περιπλοκότητα μιας ήδη περίπλοκης νομοθεσίας. Οι συνομιλίες ήταν ιδιαίτερα επίπονες στο Συμβούλιο, στο οποίο οι χώρες υποστήριζαν αντίθετες απόψεις ανάλογα με τη γεωγραφία, την οικονομία και την ιδεολογία τους.

Οι ψηφοφορίες καθυστέρησαν ελαφρώς κατά μερικά λεπτά, καθώς διαδηλωτές πέταξαν φέιγ βολάν στους ευρωβουλευτές, φωνάζοντας: «Αυτό το Σύμφωνο σκοτώνει, ψηφίστε “όχι”». Επισημαίνεται ότι οι πέντε νόμοι έλαβαν, κατά μέσο όρο, 300 ψήφους υπέρ και 270 κατά, με ελάχιστα χειροκροτήματα στο τέλος.

Το αποτέλεσμα ηρέμησε τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα, καθώς επιθυμούν να επιδείξουν τη μεταρρύθμιση στην εκστρατεία τους για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, πιστεύοντας ότι «η Ε.Ε. προσφέρει». Παρ’ όλα αυτά, το κατά πόσον η μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες είναι ένα ερώτημα που θα χρειαστεί χρόνος για να απαντηθεί: Οι νόμοι θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια για να τεθούν σε πλήρη ισχύ.

Ποιες οι 5 νομοθετικές πράξεις

Οι πέντε νόμοι που περιλαμβάνονται στο Νέο Σύμφωνο και εγκρίθηκαν, την Τετάρτη (10/04), από τους ευρωβουλευτές είναι οι εξής:

• Ο κανονισμός για τον έλεγχο προβλέπει μια διαδικασία πριν από την είσοδο για την ταχεία εξέταση του προφίλ ενός αιτούντος άσυλο και τη συλλογή βασικών πληροφοριών, όπως η εθνικότητα, η ηλικία, τα δακτυλικά αποτυπώματα και η εικόνα του προσώπου. Θα διενεργούνται, επίσης, έλεγχοι υγείας και ασφάλειας.
• Ο τροποποιημένος κανονισμός Eurodac, μια μεγάλης κλίμακας βάση δεδομένων που θα αποθηκεύει τα βιομετρικά στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διαδικασία διαλογής. Η βάση δεδομένων θα μετατοπιστεί από την καταμέτρηση των αιτήσεων στην καταμέτρηση των αιτούντων και θα αποτρέψει το ίδιο πρόσωπο από την υποβολή πολλαπλών αιτήσεων. Η ελάχιστη ηλικία για τη συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων θα μειωθεί από τα 14 στα 6 έτη.
• Ο τροποποιημένος κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου (APR) ορίζει δύο πιθανά στάδια για τους αιτούντες: Την παραδοσιακή διαδικασία ασύλου, η οποία είναι χρονοβόρα, και μια ταχεία συνοριακή διαδικασία, η οποία προορίζεται να διαρκέσει το πολύ 12 εβδομάδες. Η συνοριακή διαδικασία θα εφαρμόζεται σε μετανάστες που αποτελούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια, παρέχουν παραπλανητικές πληροφορίες ή προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης, όπως το Μαρόκο, το Πακιστάν και η Ινδία. Αυτοί οι μετανάστες δεν θα επιτρέπεται να εισέρχονται στο έδαφος της χώρας και αντ’ αυτού θα κρατούνται σε εγκαταστάσεις στα σύνορα.
• Ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης (AMMR) θεσπίζει ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα προσφέρει στα κράτη-μέλη τρεις επιλογές για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών: Μετεγκατάσταση ενός συγκεκριμένου αριθμού αιτούντων άσυλο, καταβολή 20.000 ευρώ για κάθε αιτούντα που αρνούνται να μετεγκαταστήσουν ή χρηματοδότηση επιχειρησιακής υποστήριξης. Οι Βρυξέλλες στοχεύουν σε 30.000 μετεγκαταστάσεις ετησίως, αλλά επιμένουν ότι το σύστημα δεν θα αναγκάσει καμία χώρα να δεχτεί πρόσφυγες, εφόσον συμβάλλει μέσω οποιασδήποτε από τις άλλες δύο επιλογές.
• Ο κανονισμός για την κρίση προβλέπει έκτακτους κανόνες που θα ενεργοποιούνται όταν το σύστημα ασύλου της Ε.Ε. απειλείται από ξαφνική και μαζική άφιξη προσφύγων, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2015-2016, ή από κατάσταση ανωτέρας βίας, όπως η πανδημία της νόσου COVID-19. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εθνικές Αρχές θα μπορούν να εφαρμόζουν αυστηρότερα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων περιόδων καταγραφής και κράτησης και η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα να ζητήσει πρόσθετα μέτρα «αλληλεγγύης».

Όλαφ Σολτς: «Ιστορικό και απαραίτητο βήμα»

Από την πλευρά του, ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, έκανε λόγο για «ιστορικό και απαραίτο βήμα» με το που έγινε γνωστή, την Τετάρτη (10/04), η υπερψήφιση του Νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Χαρακτηριστικά, σε σχετική ανάρτησή του στο Χ, ο Γερμανός καγκελάριος έγραψε τα εξής: «Η μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου αντιπροσωπεύει την αλληλεγγύη μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Περιορίζει την παράτυπη μετανάστευση και τελικά ανακουφίζει τις χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα. Ένα ιστορικό, απαραίτητο βήμα!».

Μαργαρίτης Σχοινάς: «Λεπτό και ισορροπημένο αποτέλεσμα»

Ο Έλληνας αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, κατά την ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Τετάρτη (10/04), τόνισε ότι το πακέτο μέτρων που περιλαμβάνει το Σύμφωνο είναι «λεπτό, ισορροπημένο αποτέλεσμα».

Χαρακτηριστικά, ο ίδιος είπε: «Είμαστε έτοιμοι να ανοίξουμε την πόρτα σε ένα νέο σπίτι, που θα βασίζεται στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της αξιοπρέπειας και των αξιών που εκπροσωπούμε. Όχι σε μία Ευρώπη-φρούριο, αλλά σε ένα καλά φυλασσόμενο σπίτι με πιο ασφαλή εξωτερικά σύνορα και πιο σαφείς κανόνες για το ποιος δικαιούται να εισέλθει. Ένα σπίτι που θα παρέχει καταφύγιο σε όσους διαφεύγουν από τη δίωξη, τον πόλεμο και τη βία, όπου οι αιτήσεις ασύλου θα διεκπεραιώνονται με τον δέοντα τρόπο και δίκαια. […] Όσοι δεν έχουν νόμιμο δικαίωμα να βρίσκονται υπό την προστασία μας, θα πρέπει να επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους με ταχύτητα και αξιοπρέπεια».