Εδώ και καιρό, η ισραηλινή διπλωματία προσπαθεί να βρει την χρυσή τομή στις σχέσεις της μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου. Και αυτό δεν είναι απλό.
Τα τουρκικά ‘θέλω’ είναι σαφή:
Η Άγκυρα έχει ανάγκη το αμερικανοεβραϊκό λόμπι ως κομιστή μηνυμάτων προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ έδειξε βήματα καλής θέλησης, ενθαρρύνοντας επαφές. Παράλληλα, ανταποκρίθηκε στα τουρκικά αιτήματα αναβίωσης της επιθυμίας της Άγκυρας να υπενθυμισθεί ότι μπορεί να καταστεί ‘πόλος επιρροής’ στα τεκταινόμενα της Κεντρικής Ασίας – κίνηση που κολακεύει την νέο-οθωμανική της προβολή, χωρίς ιδιαίτερο κόστος για τους Ισραηλινούς. Αυτό ήταν και το νόημα πρόσφατης συνάντησης του πρέσβη του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον, Μίχαελ Χέρτσογκ (αδελφού του Προέδρου Ιτσχάκ Χέρτσογκ) με τους ομολόγους του της Τουρκίας, του Αζερμπαϊτζάν, του Ουζμπεκιστάν και του Καζακστάν, με την μεσολάβηση αμερικανοεβραϊκών οργανώσεων.
Η Άγκυρα επιθυμεί αφ’ ενός να απομακρυνθεί ανώδυνα από την επαναστατική Χαμάς, αφ’ ετέρου να διατηρήσει ρόλο στο Παλαιστινιακό. Το Ισραήλ τελικά δεν απαιτεί μια ‘πανηγυρική απέλαση’ συγκεκριμένων αξιωματούχων της Χαμάς από την Κωνσταντινούπολη και ικανοποιείται με μια αθόρυβη ‘εθελούσια απομάκρυνσή’ τους, πιθανόν στην Ντόχα ή στη Βηρυτό.
Μη θέλοντας να προκληθούν αντιδράσεις στην τουρκική κοινή γνώμη, κατά την πρόσφατη συνάντηση στο ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών του συμβούλου του Τούρκου Προέδρου, Ιμπραήμ Καλίν, και του Υφυπουργού Εξωτερικών, Σεντάτ Ονάλ, απουσίαζαν από τις εθιμοτυπικές φωτογραφίες οι σημαίες των δύο χωρών. Βάσει της ίδιας λογικής, η ισραηλινή δικαιοσύνη πάγωσε την έξωση Αράβων κατοίκων που ζουν στην επίμαχη συνοικία Σέχ Ζερράχ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, και διόρισε στο πόστο του Γενικού Προξένου στην Σανγκάη την αραβικής καταγωγής ισραηλινή βουλευτή, Γάιντα Ρινάουε Ζουάμπι – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην διπλωματική Ιστορία της χώρας. Έτσι, ο Ερντογάν δεν θα ‘παρασυρόταν’ να διαβεβαιώσει τους οπαδούς του, ότι δεν έπαψε να χρήζει εαυτόν ‘Προστάτη του Αλ-Άκσα’. Όσο για τη Χαμάς, που και εκείνη δεν θέλει να διαταράξει τις σχέσεις της με την Άγκυρα, μείωσε τους τόνους έναντι του Ισραήλ, χάρη στα 100 δολάρια, που από την περασμένη Κυριακή διανέμει το Κατάρ σε κάθε οικογένεια στη Γάζα.
Τέλος, σε περίπτωση που η ρωσοϊσραηλινή entente στη Συρία διαταραχθεί (ως παράπλευρη απώλεια της κρίσης μεταξύ Ρωσίας-Δύσης στην Ουκρανία), ο συντονισμός Ισραήλ-Τουρκίας θα κληθεί να αναπληρώσει κάποια κενά, για να αντιμετωπισθεί η ιρανική διείσδυση στη συριακή επικράτεια.
Ωστόσο τα τουρκικά ‘θέλω’ στον τομέα της ενέργειας είναι πολύπλοκα. Η Τουρκία διαφαίνεται να εργαλειοποιεί τον νέο λιβανέζο πρωθυπουργό και μεγαλοεπιχειρηματία Νατζίμπ Μικάτι, προκειμένου να συναινέσει να περάσει από τα χωρικά ύδατα της χώρας του ο υποθαλάσσιος αγωγός που θα μεταφέρει ισραηλινό αέριο στα τουρκικά παράλια. Δόλωμα θα αποτελούσε μια τουρκική διαμεσολάβηση στις άγονες διαπραγματεύσεις Ισραήλ-Λιβάνου για την οριοθέτηση των ΑΟΖ τους. Πέραν των αντιρρήσεων της Χεζμπολάχ, μία τέτοια ‘λύση’ θα απαιτούσε από το Ισραήλ να εκλάβει την Κυπριακή Δημοκρατία ως ‘εκλιπούσα’ – κάτι που θα σβήσει με μονοκονδυλιά τον άξονα Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας.
Δημοσίως, η Ελλάδα δείχνει να ικανοποιείται από την εμβάθυνση της ελληνοϊσραηλινής στρατιωτικής συνεργασίας σε διμερές και τριμερές επίπεδο. Στις 15/2 υπεγράφη στην Αθήνα το κοινό πρόγραμμα ασκήσεων και εκπαίδευσης για το τρέχον έτος. Ποια είναι όμως τα ελληνικά και τα κυπριακά ‘θέλω’ στους υπόλοιπους τομείς, και κυρίως στο θέμα της ενέργειας; Απάντηση σαφής δεν διαφαίνεται, και εκεί ακριβώς έγκειται η δυσκολία των Ισραηλινών να τετραγωνίσουν τον κύκλο.
Ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής στο ισραηλινό ινστιτούτο Μπεν-Γκουριόν. Διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν.
