Αποχαιρετισμός στον Νεοκλή-Βασίλειο Λεοντή (1955-2020): Έφυγε ένας σημαντικός επιστήμονας…

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Του Γιώργου Κ. Παπαδόπουλου*, Ph.D.

Μου είναι αδύνατο να πιστέψω, έστω και σαράντα ημέρες μετά το τραγικό συμβάν, ότι κάθομαι να γράψω λίγα λόγια για τον εκλεκτό φίλο, σημαντικό ακαδημαϊκό δάσκαλο και ερευνητή (στο Τμήμα Χημείας του Bowling Green State University, στην ομώνυμη πόλη του Οχάιο των ΗΠΑ), μα πρωτίστως τον σπάνιο άνθρωπο και ενεργό πολίτη, που άκουε στο όνομα Νεοκλής-Βασίλειος Λεοντής.

Ενός ανθρώπου της προσφοράς, ενσάρκωση του «δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε», καθώς και μιας καθημερινής άσκησης της υπέρβασης του εαυτού για το γενικότερο καλό.

Είχα την τύχη και το προνόμιο συνάμα να παρακολουθήσω την ακαδημαϊκή και επιστημονική εξέλιξη του Νεοκλή, από όταν ήταν νεαρός φοιτητής στο Τμήμα Χημείας (πρόγραμμα σπουδών για εξαίρετους φοιτητές, honors program) του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, στο Κολόμπους (The Ohio State University) όπου και αρίστευσε (1977). Οι γονείς του ήταν 2ης γενεάς μετανάστες στις ΗΠΑ: ο Θωμάς Λεοντής (γεννημένος στο Palinfield της Ν. Υερσέης, με καταγωγή από τη Χώρα της Επαρχίας Γάνου και Χώρας της Αν. Θράκης), Δρ. Μεταλλουργικής Μηχανικής, και η Άννα Παυλάτου (γεννημένη στο Springfield του Οχάιο, με καταγωγή από τη Κεφαλλονιά), εκπαιδευτικός με μεταπτυχιακό δίπλωμα κοινωνιολογίας από το Χάρβαρντ.

Αμφότεροι άνθρωποι της προσφοράς, συμμετείχαν ενεργά στην Ελληνορθόδοξη Κοινότητα του Κολόμπους, όπου και έφτασαν από το Μίντλαντ του Μίσιγκαν το 1971. Είχα πάει στο Κολόμπους τον Σεπτέμβρη του 1972 για διδακτορικές σπουδές στη βιοφυσική, στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο.
Η ανταπόκριση της εκεί κοινότητας, όπως και όλων των Ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στις ΗΠΑ, στο δράμα της Κύπρου και της Ελλάδας το καλοκαίρι του 1974 ήταν συγκινητική (αλλά δεν είναι του παρόντος), για την οποία προσωπικά είμαι και θα είμαι πολύ ευγνώμων.
Η περιέργεια για τον φυσικό κόσμο ερχόταν πολύ φυσιολογικά στον Νεοκλή, ο οποίος χωρίς προκαταλήψεις μελετούσε τα πάντα. Μη όντας έτοιμος να αποφασίσει τί θα ακολουθήσει μετά την αποφοίτηση, προτίμησε να πάει να δουλέψει με τον θείο του Λούη Παυλάτο στην εταιρεία Shawnee Chemical, στο παραπλήσιο Springfield. Τον έβλεπα σχεδόν κάθε δεύτερο Σαββατοκυρίακο όταν ερχόταν να δει τους δικούς του.

Οι συζητήσεις μας ήταν γύρω από τα πάντα, και πάντα με τη σοβαρότητα που άξιζε στο κάθε τι προς συζήτηση. Ήθελε πάρα πολύ να μάθει όλες τις νέες τάσεις στην έρευνα στη βιοφυσική και βιοχημεία, θέματα τα οποία και σαφώς τον απασχολούσαν. Χωρίς να θέλω να κουράσω τους μη ειδικούς, σκιαγραφώ τη κατάσταση της βιοχημικής έρευνας της εποχής, αναφέροντας τα όλο και αυξανόμενα αποτελέσματα της κρυσταλλογραφίας πρωτεϊνών και δευτερευόντως νουκλεϊκών οξέων (ο διάσημος και πρωτοπόρος καθηγητής του Χάρβαρντ William Lipscomb, Νομπέλ Χημείας 1976, ήταν το τιμώμενο πρόσωπο με την διάλεξη Evans στο OSU, τον Οχτώβρη του 1974), καθώς και τα πρώτα δειλά βήματα της χρήσης πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού για τον ίδιο στόχο.

Είχε αναγνωριστεί η αλήθεια της χημειωσμωτικής υπόθεση του Peter Mitchell (Νομπέλ Χημείας 1978) για την παραγωγή ενέργειας (ουσιαστικά ότι τα μιτοχόνδρια, οι χλωροπλάστες και οι βακτηριακές κυτταρικές μεμβράνες λειτουργούν ως μπαταρίες ιόντων υδρογόνου!). Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA είχε κάνει τα πρώτα της δειλά βήματα, και στις ΗΠΑ οι συζητήσεις ήταν έντονες για το αν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί αυτή η τεχνολογία (υπήρξε για κάποιο διάστημα μετά τον Φεβρουάριο του 1975 «ηθελημένη αποχή από σχετικές έρευνες», κάτι το πρωτοφανές για τις θετικές επιστήμες).

Τέλος, ο μέγας Frederick Sanger (δύο βραβεία Νομπέλ χημείας, 1958 και 1980!) θα έβρισκε μια αξιόπιστη μέθοδο προσδιορισμού της αλληλουχίας του DNA (η οποία εν πολλοίς χρησιμοποιείται και σήμερα ακόμη), που θα βοηθούσε σε ασύλληπτο βαθμό την ταχύτατη εξέλιξη στο μέτωπο γονίδιο—αγγελιαφόρο RNA—πρωτεΐνη. Η χρήση τόσων εξειδικευμένων προσεγγίσεων και τεχνικών από τη φυσική για την λύση βιολογικών και βιοχημικών ερευνητικών προβλημάτων άρχισε από τότε να συναρπάζει τον Νεοκλή. Στο μεσοδιάστημα έκανε αιτήσεις στα προγράμματα χημείας των καλύτερων πανεπιστημίων των ΗΠΑ και έγινε δεκτός από όλα, επιλέγοντας τελικά να πάει στο Χάρβαρντ.

Η παραμονή του στο Χάρβαρντ (Α.Μ. στη φυσικοχημεία, 1981) ήταν ένας άλλος μεγάλος σταθμός για τον Νεοκλή, διότι συνδύασε τις μεταπτυχιακές σπουδές στη βιοχημεία με έντονες κοινωνικές και πολιτικές αναζητήσεις. Στο οικείο Τμήμα Χημείας γνώρισε ό,τι καλύτερο υπήρχε στη παγκόσμια χημική πρωτοπορία της εποχής.

Παρ’ ότι ρούφηξε τα πάντα, που ήταν διαθέσιμα, τελικά τον είλκυσε κάτι που ο ίδιος θεωρούσε (και αποδείχθηκε σωστός) ότι ήταν σημαντικό αλλά σχετικά ανεξερεύνητο, το RNA, στο Παν/μιο Yale όπου πήγε για διδακτορικές σπουδές. Η πολλά υποσχόμενη προεδρία Τζ. Κάρτερ (1977-80), μετά τα πολλαπλά σκάνδαλα της προεδρίας Νίξον και τις θλιβερές επιδόσεις του Κίσσιγκερ στην εξωτερική πολιτική (ακόμη και επί προεδρίας Φορντ), βούλιαξε με την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν και την φυγή του Σάχη, που λίγο μετά έφερε την σύλληψη και ομηροποίηση σχεδόν όλων των διπλωματών της εκεί Αμερικανικής Πρεσβείας.

Αυτό έθιξε αφάνταστα τον εγωισμό και την υπερηφάνεια της χώρας και των πολιτών της. Τα Χριστούγεννα του 1979 θα γινόταν η εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, κάτι που άλλαξε άρδην τις σχέσεις των Σοβιετικών με τη Δύση. Ήταν επίσης η εποχή μεγάλων ανακατατάξεων στη Κεντρική Αμερική (Σαντινίστας στη Νικαράγουα, κινήματα ανακούφισης των φτωχών και άκληρων σε Γουατεμάλα και Ελ Σαλβαδόρ), αλλά και αναπόφευκτα εποχή ενδοσκόπησης για τα πυρηνικά όπλα.
Ο Κάρτερ φαινόταν να έχει πραγματικό ενδιαφέρον για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων (είχε ζητήσει νωρίς, ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις πυρηνικών όπλων από τους Σοβιετικούς, πράγμα που τους τάραξε και υποψιάστηκαν παγίδα, ενώ είχαν έρθει κοντά για συμφωνία με την προηγούμενη κυβέρνηση Φορντ· επίσης, πρωτοφανές στην ιστορία της κούρσας των πυρηνικών, είχε ακυρώσει τα σχέδια για τη βόμβα νετρονίου από τους πρώτους μήνες της θητείας του).

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ, για δεκαετίες ολόκληρες έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη πληροφόρηση του κοινού για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων ο Έλληνας φυσικός Κώστας Τσίπης (στο κοινό πρόγραμμα Χάρβαρντ-ΜΙΤ για την μελέτη του ελέγχου των πυρηνικών όπλων), ο οποίος πέθανε πρόσφατα.

Ο Νεοκλής έγινε νωρίς μέλος του κινήματος παγώματος των πυρηνικών εξοπλισμών (Nuclear Freeze Campaign), μια στάση ζωής που έδειχνε πόσο νοιαζόταν για τον πλανήτη στον οποίο ζούμε όλοι μας. Η πρώτη δικαίωση του κινήματος, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ήλθε στη συνάντηση Ρήγκαν-Γκορμπατσώφ το 1986, όταν μόνοι τους και χωρίς συμβούλους αποφάσισαν την κατάργηση των πυρηνικών όπλων, με τους συμβούλους να τους λένε ότι αυτό δεν γίνεται, και να καταλήγουν σε πιο μετριοπαθείς στόχους, αλλά το μήνυμα είχε πια ληφθεί!

Στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστήμιου Yale ο Νεοκλής βρήκε τον επιστημονικό προορισμό μιας ολόκληρης ζωής: την μελέτη του RNA, αυτής της κατηγορίας μορίων που παίζουν ρόλο στις διάφορες διεργασίες για τη βιοσύνθεση πρωτεϊνών (κάθε κατηγορία και τον δικό της ρόλο) στα κύτταρα. Επέλεξε ως επιβλέποντα καθηγητή της διατριβής του τον Peter Moore, και μαζί μελέτησαν τις δομικές ιδιότητες των μορίων του ριβοσωματικού RNA 5S και της ριβοσωματικής πρωτεΐνης L25.

Το συγκεκριμένο εργαστήριο ήταν από τα πρώτα που θα χρησιμοποιούσαν τις τεχνικές του πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού για τη μελέτη της δομής και της λειτουργίας διαφόρων ειδών RNA.

Η θητεία του στο Yale θα αποδεικνυόταν πολύ παραγωγική: 7 εργασίες δημοσιευμένες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, όλες για τη δομή του rRNA 5S. Κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών/διδακτορικών του σπουδών έμελλε οι μελέτες των Thomas Cech (Παν/μιο Κολοράντο) και Sidney Altman (Yale) να προσθέσουν στο ρεπερτόριο του RNA και τον ρόλο του καταλύτη, που μέχρι τότε εθεωρείτο το αποκλειστικό προνόμιο της πλειοψηφίας των πρωτεϊνών (βραβείο Νομπέλ χημείας, 1989).
Αυτό θα οδηγούσε αργότερα στη λύση του παραδόξου για το ποιος είναι ο καταλύτης για τη βιοσύνθεσης των πρωτεϊνών, που δεν ήταν άλλος από το μέχρι τότε μυστηριώδες μόριο του ριβοσωματικού RNA (rRNA). Επιβεβαιωνόταν έτσι συνεχώς ότι το μυστηριώδες RNA ήταν κάτι περισσότερο από ένα «ψεκάστε-σκουπίστε-τελειώσατε» στη διεργασία βιοσύνθεσης των πρωτεϊνών: είχε δομή, (με κάθε κατηγορία του να παρουσιάζει διακριτά είδη δομών), είχε διακριτές λειτουργίες, τόσο στη μεσολάβηση διάφορων σταδίων της πρωτεϊνοσύνθεσης, και (όπως θα αποδεικνυόταν αργότερα) είχε σημαντικούς επιπλέον ρόλους στην ρύθμιση γενικότερων κυτταρικών διεργασιών και στην ομοιόσταση.

Μετά τις καλές σπουδές του, και ένα χρόνο μεταδιδακτορικής έρευνας στο Παν/μιο του Μίσιγκαν με τον καθηγητή David Engelke, ο Νεοκλής προσελήφθη στο Τμήμα Χημείας του Bowling Green State University (BGSU) και εργάστηκε εκεί, στο πλαίσιο του σημαντικού διεπιστημονικού Κέντρου για τις Φωτοχημικές Επιστήμες, για την μελέτη των αλληλεπιδράσεων της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με την ύλη.

Έμελλε να εξελιχθεί ο Νεοκλής σε έναν φωτισμένο και μεταδοτικό δάσκαλο, αφοσιωμένο ερευνητή, και μοναδικό μέντορα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών. Θα μπορούσα να γράψω πολλά για τους πολυποίκιλους τρόπους με τους οποίους συνεισέφερε ουσιαστικά τόσο στη διδασκαλία όσο και στην έρευνα, αλλά και την φροντίδα των φοιτητών του. Αρκούμαι σε μια μικρή περίληψη και παραπέμπω όσους ενδιαφέρονται για λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του οικείου ιδρύματος με τις αναμνήσεις του συναδέλφου και συνεργάτη του για 21 χρόνια, Καθηγητή Craig Zirbel (βλ. Παραπομπές).

Ο Νεοκλής διέθετε μοναδική αντίληψη της βιοχημείας και κατανόηση σε πλάτος και σε βάθος. Αν κάτι διακρίνει τους εξαίρετους καθηγητές πανεπιστημίων των ΗΠΑ στους τομείς των θετικών επιστημών, είναι η αφοπλιστική ικανότητά τους να μπορούν να κάνουν τις δύσκολες έννοιες εύκολα κατανοητές, και μάλιστα με απλά λόγια. Όσοι έχουν ζήσει αυτό το πράγμα, δεν μπορούν να το ξεχάσουν και προσπαθούν με κάθε τρόπο να το εφαρμόζουν.

Αναφέρω μια και μόνο ρήση του Νεοκλή, της οποίας ήμουν μάρτυρας, όταν επισκέφθηκε την Ελλάδα το καλοκαίρι του 1994, και συνάντησε διάφορους διδάσκοντες και φοιτητές στο Παν/μιο Ιωαννίνων, κυρίως αυτούς που ασχολούνταν με πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό: δεν πρέπει να σκέφτεστε το RNA ως διδιάστατο μόριο (you should not think of RNA as a two-dimentional molecule)!

Οι φοιτητές του είχαν την τύχη να διδαχθούν με τρόπους που τα ουσιώδη έμεναν έντονα χαραγμένα στη μνήμη τους. Όπως κάθε καλός δάσκαλος, κάθε χρονιά θα έφερνε και νέες βελτιώσεις καθώς και νέο υλικό στα μαθήματά του, όλα για να καταδείξουν τις βασικές αρχές του πεδίου. Ελπίζω μόνο ότι οι συνάδελφοι και συνεργάτες του στα μαθήματά του να μπορέσουν να κωδικοποιήσουν όλες αυτές τις καινοτομίες που είχε εισαγάγει, καινοτομίες που μάλλον δεν βρίσκονται και γραμμένες κάπου αλλού, ώστε να διαδοθεί παντού η πρωτοπορία του. Στα 33 και πλέον χρόνια της θητείας του μπόρεσε να αναδείξει το ταλέντο πολλών φοιτητών του οι οποίοι θα προχωρούσαν σε επιτυχημένες σταδιοδρομίες, το καλύτερο δώρο για τον αφοσιωμένο δάσκαλο.

Όλοι οι φοιτητές του και οι συνάδελφοί του καθηγητές και ερευνητές καταθέτουν τον θαυμασμό τους για την μοναδική του ικανότητα να ωθεί τους φοιτητές να βγάζουν και να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό σε ό,τι κάνουν. Αποτελούσε την καλύτερη ζωντανή πηγή έμπνευσής τους και όλα τα άλλα ακολουθούσαν.
Όλα αυτά ήταν απόρροια της αγάπης του για τον κλάδο του και τους συνανθρώπους του, αλλά και της μοναδικής του ικανότητας να κατανοεί σε μικρό χρονικό διάστημα τις σχέσεις μεταξύ φαινομενικά άσχετων επιστημονικών ευρημάτων, και να μεταδίδει αυτή την κατανόηση στους φοιτητές και συναδέλφους του!
Μένω μόνο στην πρόσφατη κατανόησή του, όπως την περιγράφει ο Δρ. Zierbel, για το πώς φτιάχτηκε αποτελεσματικό εμβόλιο για τον κορωναϊό SARS-CoV-2, με δεδομένο ότι στη φυσική της κατάσταση η δομική περιοχή της ακιδοπρωτεΐνης που είναι απαραίτητη για την πρόσδεση στον υποδοχέα και εισχώρηση-μόλυνση του κυττάρου-ξενιστή είναι κυρίως σε μη πρόσφορη θέση («κοιτάει προς τα κάτω»).

Ο Νεοκλής συνειδητοποίησε άμεσα ότι στο mRNA για την πρωτεΐνη του εμβολίου έγινε μια αντικατάσταση ενός αμινοξέος με την προλίνη (το πιο «δύστροπο» από τα αμινοξέα) που είχε ως αποτέλεσμα η ακιδοπρωτεΐνη που συντίθεται στον εμβολιαζόμενο να έχει τη συγκεκριμένη δομική περιοχή σύνδεσης με τον στόχο «να βλέπει προς τα πάνω». Άρα, τα αντισώματα που θα παραχθούν στον κάθε εμβολιαζόμενο, θα αναγνωρίζουν αυτή την κατάσταση της πρωτεΐνης, και συνεπώς του ιού. Θα χτυπούν, δηλαδή, τον ιό όταν αυτός είναι σε θέση μάχης, κόβοντάς του τον βήχα! Τι μοναδικός τρόπος να καταλάβει ο καθένας μας, πως οι πιο βασικές των γνώσεων (οι ιδιότητες της προλίνης) μπορεί να έχουν τέτοιες τρομερές συνέπειες για θέματα ζωής και θανάτου!

Η συνεισφορά του Νεοκλή στην έρευνα για τη δομή και τη λειτουργία των διάφορων μορφών RNA είναι μοναδική. Έβαλε ως σκοπό της ζωής του να μάθει όσα περισσότερα μπορούσε για αυτή τη κατηγορία μορίων, και οι εξελίξεις τον δικαίωσαν πλήρως. Δεν ήταν μόνο οι καινούργιες και αναπάντεχες ιδιότητες αυτής της κατηγορίας μορίων που ανακάλυψαν διάφοροι επιστήμονες, αλλά το γεγονός ότι όποτε εξεταζόταν η δομή των, οι επιστήμονες θα ανακάλυπταν όλο και νέους τρόπους σταθεροποίησης αυτής της δομής. Ήταν σαν να συμπληρωνόταν, μέρα με τη μέρα, η νέα γραμματική της βιολογίας, αναφορικά με το RNA.

Η πρώτη καθοριστική δημοσίευση του Νεοκλή στο πεδίο ήταν με τον επί δεκαετίες συνεργάτη του από το Παν/μιο του Στρασβούργου, Eric Westhof—πρωτοπόρου του πεδίου, για τα μέχρι τότε γνωστά γεωμετρικά χαρακτηριστικά του ζευγαρώματος των βάσεων στο RNA το 2001 (https://rnajournal.cshlp.org/content/7/4/499.full.pdf). Έγινε έτσι προσιτή στους πολλούς, με απλούς κανόνες και απτά παραδείγματα, η πολυποίκιλη δομή των μορίων RNA, ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να εκτιμήσει ομοιότητες και διαφορές, και να αρχίζει να κατανοεί τη λειτουργία.

Ακολούθησαν πολλές άλλες σημαντικές δημοσιεύσεις, χτίζοντας πάνω στις έρευνας της ομάδας του όσο και άλλων ομάδων, όπου με απλούς κανόνες αποκαλυπτόταν ο τεράστιος πλούτος δομών RNA και η ταξινόμησή των. Νέες δομές ανακαλύπτονταν καθημερινά και η ομάδα του Νεοκλή στο BGSU έβγαζε κάθε εβδομάδα τις αντίστοιχες ταξινομήσεις και σχόλια για κάθε νέα δομή, με όλο το υλικό να κατατίθεται στη βάση δεδομένων https://www.bgsu.edu/research/rna/, για κάθε ενδιαφερόμενο.

Η εργασία αυτή, τα τελευταία 12 χρόνια, είναι προϊόν συνεργασίας με την Helen Berman και τους συνεργάτες της στη Βάση Δεδομένων Νουκλεϊκών Οξέων στο Παν/μιο Rutgers. Εξ αιτίας της κατά το δυνατόν απλής ταξινόμησης, όλο και περισσότεροι επιστήμονες θα ελκύονταν αυτό το διάστημα στο να μελετήσουν τις ιδιότητες των RNA και να τις συνδυάζουν με τη δομή των. Χάνει κανείς τον λογαριασμό με το πόσες ομάδες επιστημόνων σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα μελετούν πια τις ιδιότητες του RNA.

Ο Νεοκλής ήταν από τους διοργανωτές όλης αυτής της «έκρηξης» από τα πρώτα της βήματα. Έζησε μάλιστα ο Νεοκλής ώστε να δει ότι τα πρώτα δύο επιτυχημένα εμβόλια κατά του SARS-CoV-2, του ιού που ταλαιπωρεί τόσο πολύ όλο τον κόσμο, έχουν ως βάση το mRNA της ακιδοπρωτεΐνης του ιού, κάτι το αδιανόητο την δεκαετία του 1980-90, όταν πια η γενετική μηχανική είχε πάρει μπρος και παρουσίαζε απτά αποτελέσματα, με πρώτο δείγμα στον κλάδο των εμβολίων αυτό της ηπατίτιδας Β (από την πρωτεΐνη επιφάνειας του ιού).
Ο Νεοκλής δεν αρκέστηκε μόνο στο να είναι ο δυναμικός ερευνητής του εργαστηριακού πάγκου και ο εξαιρετικός δάσκαλος, αλλά είχε και μια επιτυχημένη θητεία ως υπεύθυνος προγραμμάτων στο Εθνικό Ίδρυμα Θετικών Επιστημών των ΗΠΑ (NSF) στην Ουάσιγκτον, την περίοδο 2009-2012 (Διεύθυνση Βιολογίας, Τομέας Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας).

Μια εντελώς αμερικάνικη πρακτική που φέρνει τους μάχιμους ερευνητές σε θέσεις ευθύνης για τη χρηματοδότηση του επιστημονικού πεδίου, κάτι που δεν θα ήταν άσχημο να μιμηθούν και άλλες χώρες! Ως επιτυχημένος δάσκαλος και ερευνητής με βαθύ όραμα και αίσθηση της ιστορίας είχε κατανοήσει την στενή σχέση μεταξύ βασικής και θεμελιώδους έρευνας και των μελλοντικών εφαρμογών της, που μπορεί να έπαιρναν χρόνια, ίσως δεκαετίες, για να φανούν (π.χ. RNA και κορωναϊός).

Ένας κατάλογος με τα πιο τρανταχτά παραδείγματα αυτής της αλήθειας, θα βοηθούσε τους πάντες. Τόνιζε μάλιστα ο Νεοκλής, ότι τα ρίσκα της βασικής έρευνας τα αναλάμβαναν κυρίως οι κυβερνήσεις και οι αντίστοιχοι επιστήμονες, κάτι για το οποίο ο ιδιωτικός τομέας όφειλε να είναι ευγνώμων.

Η έγνοια για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων μέσω της πρωτοβουλίας του Παγώματος των Πυρηνικών Εξοπλισμών όταν ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής, δεν ήταν το μόνο πεδίο στο οποίο ο Νεοκλής θα έδειχνε πόσο νοιαζόταν για τους συνανθρώπους του και για το κοινό μας σπίτι, τη γη. Ξεκινώντας πάντα από στέρεα επιστημονική θεώρηση των ζητημάτων θα κατέληγε σε πρακτικές λύσεις, χωρίς ποτέ να υποχωρεί μπροστά στις αντιξοότητες και τις δυσκολίες.

Έχοντας το χάρισμα του καλού δασκάλου, δεν είχε το παραμικρό πρόβλημα να χτίσει τα επιχειρήματά του πάνω σε απλές επιστημονικές αλήθειες, αποδεικνύοντας πού οδηγεί κάθε ανθρώπινος παραλογισμός που θεωρεί τις πηγές του πλανήτη απεριόριστες, ή όταν η ανθρώπινη φιλαργυρία δεν έχει όρια. Νωρίς συνειδητοποίησε το πρόβλημα με την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Στη τελευταία μας συνάντηση, πριν λίγα χρόνια, μου υπέδειξε ότι ο Άγγλος επιστήμονας John Tyndall είχε προβλέψει αυτή την εξέλιξη από τα τέλη του 19ου αιώνα (!) υπολογίζοντας από τότε πού μπορεί να μας οδηγήσει η αλόγιστη χρήση των ορυκτών καυσίμων (https://www.tyndall.ac.uk/ ).

Ο Νεοκλής δεν έμεινε στο επίπεδο της ανάλυσης, αλλά προχώρησε και σε αυτό της δράσης. Ήθελε με κάθε τρόπο, μέσα από συλλογικές δράσεις, να μειωθεί το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες στην περιοχή του και στη πολιτεία του Οχάιο. Αυτό σήμαινε ευαισθητοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών για το τί ήταν δυνατόν να γίνει: χρήση καθαρότερων πηγών ενέργειας, φτηνές και αποτελεσματικές λύσεις για την μόνωση των κατοικιών, κομποστοποίηση απορριμμάτων, και το στήσιμο ενός τεράστιου πάρκου φωτοβολταϊκών συλλεκτών ηλιακής ενέργειας στη πολιτεία.

Την τελευταία χρονιά είχε κερδίσει στις Δημοτικές εκλογές μια θέση στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, και όλοι οι συμπολίτες του γνώρισαν από πρώτο χέρι την ήρεμη αλλά ακούραστη δύναμη που μαχόταν για το γενικό καλό.

Όπως δήλωσε ο Δήμαρχος της πόλης «Ο Νεοκλής ήταν ακούραστος υπέρμαχος ζητημάτων όπως η αειφορία και η στήριξη των θετικών επιστημών, οι καλύτερες συνθήκες στέγασης για τους συνανθρώπους μας και η κοινωνική δικαιοσύνη. Κατά τη θητεία του στο Δημοτικό Συμβούλιο, ο Νεοκλής αποδείχθηκε δυναμικός υποστηρικτής αυτών των ζητημάτων, αφιερώνοντας αμέτρητες ώρες ώστε να βελτιώσει την κοινότητά μας. Επηρέασε σε πολύ σημαντικό και θετικό βαθμό τόσο τους φοιτητές του, όσο και την κοινότητά μας, και η απώλειά του σίγουρα θα είναι αισθητή».

Αγαπημένε μας Νεοκλή, γέμισες τις ζωές μας με αγάπη και καλοσύνη, μας άνοιξες τα μάτια σε πράγματα και καταστάσεις που δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε, αλλά έφυγες τόσο νωρίς. Νοιάστηκες για τον πλησίον σου όπου τον συναντούσες και πάντα άπλωνες το χέρι να βοηθήσεις τον κάθε πεσμένο να σηκωθεί και να σταθεί στα πόδια του.

Η σφραγίδα της δωρεάς που σου δόθηκε τόσο πλούσια, ήταν κάτι που απλόχερα ανταπέδωσες σε όποιον τη χρειαζόταν. Σίγουρα θα λείψεις από όλους μας, πρωτίστως από τους ανθρώπους της οικογένειάς σου. Στη σύζυγό σου Βασιλική, τις θυγατέρες σου Ευαγγελία (και γαμπρό Travis Dobson) και Ναταλία, όπως και στην αδελφή σου Άρτεμη, τον γαμπρό σου Βασίλη (επίσης ακαδημαϊκών δασκάλων στην Έδρα Καβάφη για Νεοελληνικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν) και την ανεψιά σου Δάφνη (και γαμπρό Michael Vander Roest).

Καλό σου ταξίδι, αγαπημένε μας Νεοκλή, και καλή αντάμωση.

*Συνταξιούχος Καθηγητής Γεωργικής Χημείας και Φυσικής, ΤΕΙ Ηπείρου.

Παραπομπές

Για να το κίνημα Παγώματος των Πυρηνικών Εξοπλισμών:

https://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_Freeze_campaign

Όποιος ενδιαφέρεται να κατανοήσει το κλίμα εκείνης της εποχής μπορεί να δει την συνέντευξη του George B. Kistiakowsky, επί χρόνια ασχολούμενου με τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων, Συμβούλου σε θέματα Θετικών Επιστημών του Προέδρου Άιζενχάουερ, ιθύνοντος στο Πρόγραμμα Μανχάταν για την ανάπτυξη της πρώτης ατομικής βόμβας, και ενός από τους γίγαντες της φυσικοχημείας του 20ού αιώνα:

Chem. Eng. News 1981, 59 (5), 20–26. Η απαισιόδοξη διαπίστωσή του ότι μάλλον θα υπάρξει πυρηνικός πόλεμος κατά τη διάρκεια της ζωής του, ευτυχώς δεν επαληθεύτηκε. Το αναφέρω γιατί έτυχε και συζητήσαμε αυτή τη συνέντευξη με τον Νεοκλή, τρομάζοντας μόνο και με την ιδέα ότι μπορεί να έχει δίκαιο!

Ο καθηγητής Νεοκλής-Βασίλειος Λεοντής. Φωτογραφία Αρχείου

 

Για τις αναμνήσεις του Dr. Zirbel, συνάδελφου και επί 21 χρόνια συνεργάτη του Νεοκλή-Βασιλείου Λεοντή: https://www.bgsu.edu/research/rna/people.html, στην επιλογή Rememberance.

Αποχαιρετισμός στον Νεοκλή-Βασίλειο Λεοντή (1955-2020): Έφυγε ένας σημαντικός επιστήμονας…

spot_img

6 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Μά,
    είναι δυνατόν η απώλεια κάποιου παντελώς αγνώστου μας,
    νά γίνει σέ μιά στιγμή καί δικός μας σπαραγμός,

    Ελένη;

    Κοίταξε σέ παρακαλώ τή φωτογραφία,
    γιά νά δείς στά μάτια αυτού τού ανθρώπου πώς
    όλος ό εσωτερικός του Κόσμος βγαίνει ορμητικά πρός τά έξω,
    γιά νά προσφερθεί!

    Η απάντηση λέω πώς είναι ναί, επειδή
    η πραγματική αγάπη τών άλλων είναι μεταδοτική καί ζωογόνα,

    συγκροτούσα αυτή μάλιστα Κοινωνίαν*,
    όπως πιστεύω ότι θά έλεγε καί η

    Μαρία Μ.ας,

    άν ήταν τώρα εδώ.

    *
    1.
    ό καθ’ όλα κύριος τών πραγμάτων όλων καί τών καταστάσεων πού τόν αφορούν,

    Γιώργος Κ. Παπαδόπουλος,

    μέ τόν έξοχο αυτόν Αποχαιρετισμό του πρός τόν Φίλο(«ή γάρ κοινωνία φιλικόν…», έ;),
    σύν τοίς άλλοις,
    μάς χαρίζει καί τόν έτερο Κοινωνό
    Craig L. Zirbel
    Professor of Mathematics and Statistics
    Bowling Green State University

    Colleague chronicles 21 years of scientific collaboration & friendship with Neocles Leontis – BG Independent News (bgindependentmedia.org)

    2.
    «…και καλή αντάμωση»!… καθώς

    έτσι θέλει νά λέγει, αβίαστα
    έν πίστη όντας,
    έ;!

    • τό «Colleague chronicles 21…» στό 1. από πάνω,
      περιττεύει.

      «ό κόσμος είναι χώμα καί νερό…»,
      είς παρηγορίαν:

      • «Οι γονείς του ήταν 2ης γενεάς μετανάστες στις ΗΠΑ:
        ο Θωμάς Λεοντής (γεννημένος στο Palinfield της Ν. Υερσέης,
        με καταγωγή από τη Χώρα της Επαρχίας Γάνου και Χώρας της Αν. Θράκης…)

        Καί μιά καί δυό καί τρείς φορές ό άγγελος κυλούσε τόν ταφόπετρα…

        Η στάχτη του πατέρα μου
        ακίνητη ταξίδεψε μέ τό δισάκι τής προσφυγιάς,
        η μάνα μου κεντούσε τίς ρυτίδες της.
        Τ’ αδέρφια μου μέρα καί νύχτα πελέκησαν τό μέγα πλάτανο,
        αρμάτωσαν καράβι καλοτάξιδο καί πάντρεψαν
        τής θάλασσας τά κύματα μέ τά νερά τού ξύλου.

        (Ακούγεται ραδιοφωνική εκπομπή)
        Αναζητήσεις μέσω τού Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
        Γεωργιάδης Αντώνης από τό Αϊβαλί τής Μ. Ασίας.
        Τό 1922 ό Αντώνης ήταν τριών χρονών καί μαζί μέ τήν οικογένειά του
        περίμεναν στό λιμάνι τής Σμύρνης γιά νά επιβιβαστούν.
        Έκτοτε αγνοείται η τύχη τού μικρού Αντωνάκη.
        Τόν αναζητούν τ’ αδέρφια του Μαρία Δημητρίου …

        Γεμίσανε τότες οί νύχτες σκοτάδια
        ξεράσαν τά πέλαγα σχήματα
        γυρίσαμε πάλι στά σπήλαια
        καί ξαναμάθαμε τού κόσμου τήν αρχή.
        Ονομάσαμε πάλι τά πράγματα
        ζωντανέψαμε πάλι τά γράμματα.

        Μέ τό ντουφέκι παραμάσχαλα
        μέ τό τραγούδι στό προσκέφαλο
        διαβαίναμε τήν κάτω βόλτα.
        Καί μιά καί δυό καί τρείς φορές
        ό άγγελος κυλούσε τόν ταφόπετρα
        καί στρατιές αναστημένοι χόρευαν
        στής λευτεριάς τ’ αλώνι.

        Πώς γεμίσαν μέ μιάς τά νησιά μέ φωνές πικραμένες;
        Πώς γεμίσαν μέ μιάς τά βουνά μέ ριπές πυρωμένες;
        Ποιός μού φόρεσε μαύρο μαντήλι γιά νά παίξω τυφλόμυγα;
        Ποιός μού πήρε σφυρί καί αμόνι καί μέ φόρτωσε Tommy Gun;
        Ποιός μέ πούλησε μισοτιμής στό μεγάλο παζάρι;

        τής Μεγάλης Προσφυγιάς μας,
        τής όπου γής,
        σπέσιαλ:

    • ῾Ο ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος εἶναι μοναδικός καί ἀναντικατάστατος. Ἄν κάτι νιώθεις γι ´ αὐτόν τόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο, κάποια σχέση ἔχεις πιθανόν μαζί του, ἴσως στό παρελθόν. Πολλές φορές νιώθουμε κάτι νά μᾶς θυμίζει ἕνας συγκεκριμένος ἄνθρωπος. Τά βήματά μας μᾶς πηγαίνουν κάπου καί ἐκεῖ συναντᾶμε, ὄχι τυχαῖα, ἀνθρώπους πού κάτι μᾶς δένει μέ αὐτούς, χωρίς νά συνειδητοποιοῦμε τί εἶναι αὐτό. Κάποιος μπορεῖ νά πάει στήν ἄλλη ἄκρη τῆς γῆς γιά νά συναντήσει μία γυναῖκα, καί ὄχι μιά φορά μόνο. Ὅταν μᾶς πηγαίνουν τά βήματά μας, ὅταν λειτουργεῖ ἡ συνείδηση.
      Τά μάτια εἶναι συνδεδεμένα μέ τήν λειτουργία τοῦ ὁρᾶν, συνδεδεμένα μέ τήν συνείδηση δηλαδή. Τά μάτια ἔχουν ἄμεση σύνδεση μέ τούς φυσικούς γονεῖς καί μέ τόν χρόνο, γιατί οἱ φυσικοί γονεῖς ἀφοροῦν συγκεκριμένο χρόνο. Ἄν κάποιοι προσπαθούν νά ἀλλάξουν τούς φυσικούς γονεῖς σέ ἕναν ἄνθρωπο, προσπαθοῦν νά ἀλλάξουν τήν ὕπαρξή του καί τήν συνείδησή του, καί αὐτό δέν ἐπιρρεάζει μόνο αὐτόν, ἀλλά καί ὅσους εἶναι συνδεδεμένοι μέ αὐτόν. Δέν ὑπάρχει λάθος γέννηση, παιδιά δηλαδή πού θά ἔπρεπε νά ἔχουν γεννηθεῖ κάπου ἀλλού. Οἱ φυσικοί γονεῖς πρέπει νά εἶναι ἀπαραβίαστη συνθήκη ὕπαρξης. Ἄν δέν βολεύει ἡ πραγματικότητα τήν περιορισμένη σκέψη κάποιων ἤ τά ´συμφέροντα ´, δέν ἀλλάζει ἡ πραγματικότητα, ἄς ἀλλάξουν τρόπο σκέψης.

  2. NAI! Λόγω της φωτογραφίας του, είμαι εδώ. Και συμφωνώ φυσικά, απολύτως:

    ΝΑΙ!!! Είναι δυνατόν η απώλεια κάποιου αγνώστου να γίνει σπαραγμός μας.

    Ναι!!!!! Γιατί υπάρχει η ΑΓΑΠΗ

Leave a Reply to Ελένη Π. Ακύρωση απάντησης

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα