carnegieeurope.eu
MARC PIERINI
Περίληψη: Αντιμετωπίζοντας ελάχιστες εσωτερικές προκλήσεις, ο Ερντογάν επεκτείνει τον ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και ανταγωνίζεται την Ευρώπη.
Η Τουρκία βιάζεται να εφαρμόσει το δικό της είδος διπλωματίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης ιατρικών προμηθειών και των σχεδίων μακροχρόνιας συνεργασίας στον ιατρικό εξοπλισμό. Αυτή η συνεργατική διπλωματία συμβαδίζει με μια αποφασιστική εξωτερική πολιτική, με στρατιωτικές παρεμβάσεις και προκλήσεις στη νομική τάξη στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και είναι συνεπής με τη στρατηγική της κυβέρνησης για το 2023 – όταν στην Τουρκία θα γίνουν τόσο προεδρικές εκλογές όσο και εορτασμοί για την εκατονταετία της χώρας – αυτή η πολιτική αναμένεται να δημιουργήσει αυξανόμενες δυσκολίες για τους εταίρους της Άγκυρας.
Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Η Τουρκία στέλνει προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού σε χώρες και περιοχές που έχουν επιλεγεί για μια ποικιλία στρατηγικών σκοπών – είτε για να διατηρηθούν σταθεροί δεσμοί (όπως με την Ιταλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο), για περαιτέρω γεωπολιτικά συμφέροντα (όπως με τα Δυτικά Βαλκάνια και διάφορους αφρικανούς εταίρους), ή προσπάθεια να κερδίσει υποστηρικτές (όπως με τις Ηνωμένες Πολιτείες). Χρησιμοποιώντας τα στρατιωτικά αεροπλάνα μεγάλων αποστάσεων, η Τουρκία μπόρεσε να προωθήσει αυτό το φορτίο σε 116 χώρες μέσω τελετών που χορογράφησαν προσεκτικά Τούρκοι διπλωμάτες.
Το επόμενο βήμα της χώρας είναι να εμφανισθεί ως εναλλακτική λύση έναντι της Κίνας για την προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού και προμηθειών σε ευρωπαϊκές χώρες, εκμεταλλευόμενη την προσαρμοστικότητα της βιομηχανίας, ειδικά στον αμυντικό τομέα. Ο διπλωματικός στόχος είναι σαφής: χρησιμοποιεί την πανδημία για να υποστηρίξει τις χώρες που έχουν ανάγκη και να βελτιώσει την εικόνα της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή.
Οι εσωτερικές ευκαιρίες που βλέπει η Τουρκία, ωστόσο, είναι πολύ διαφορετικές. Όπως και άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχώρησε με καταστολή στο εσωτερικό. Η εθνική κυβέρνηση έχει καταδικάσει περαιτέρω τα πρόσωπα της αντιπολίτευσης και τους διαφωνούντες, όπως δημάρχους του αριστερού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, βουλευτές και δημάρχους από το σοσιαλδημοκρατικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, δικηγόρους και δημοσιογράφους. Αφού θεσπίστηκε ένας ειδικός νόμος που επιτρέπει την πρόωρη απελευθέρωση των κρατουμένων για να βοηθήσει στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, δόθηκε προτεραιότητα στα αφεντικά της μαφίας και σε άλλους βίαιους εγκληματίες, ενώ οι κρατούμενοι λόγω έκφρασης γνώμης αφέθηκαν να κινδυνεύσουν πίσω από τα κάγκελα.
Ούτε επείγουσες εκκλήσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης ούτε εκκλήσεις της Διεθνούς Αμνηστίας δεν άλλαξαν αυτήν την πολιτική στρατηγική. Διακεκριμένες προσωπικότητες, όπως ο δημοσιογράφος Αχμέτ Αλτάν, ο Κούρδος πολιτικός και πρώην υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, Σελαχατίν Ντεμιρτάς και ο φιλάνθρωπος Οσμάν Καβάλα παραμένουν φυλακισμένοι μόνο και μόνο επειδή θεωρούνται ότι αντιτίθενται στον πρόεδρο. Επιπλέον, ένας νέος νόμος υπό συζήτηση στο πλαίσιο του κυβερνώντος κοινοβουλευτικού συνασπισμού – που περιλαμβάνει το συντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν (AKP) και το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης – στοχεύει να αποτρέψει την μετακίνηση ψηφοφόρων που θα βοηθούσαν στην ενίσχυση ανταγωνιστικών συνασπισμών νέων πολιτικών κομμάτων που συγκροτήθηκαν από τον πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό του AKP Ali Babacan και τον πρώην πρωθυπουργό του AKP Ahmet Davutoğlu.
Για τον Ερντογάν και τους συμμάχους του, η πολιτική κυριαρχία παραμένει ο στόχος.
ΜΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥΡΚΙΑ
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία έχει προχωρήσει περαιτέρω στην παγκόσμια σκηνή. Πρώτον, χτίζει έναν ισχυρότερο αμυντικό τομέα για να ενισχύσει τις στρατιωτικές της δυνάμεις. Για παράδειγμα, η στρατιωτική βιομηχανία της χώρας προωθεί το οπλισμένο αεροσκάφος Bayraktar Akinci μεγάλου υψομέτρου, ένα είδος μη επανδρωμένου σκάφους που, προηγουμένως, κατασκεύαζαν μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα. Σύντομα θα γίνει κρίσιμο πλεονέκτημα της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Δεύτερον, η Τουρκία είναι περισσότερο από πρόθυμη να προβάλλει στρατιωτική δύναμη στη Λιβύη, το Κατάρ, τη Σομαλία και τη Συρία και να κάνει την εξουσία της αισθητή πέρα από την πρώην οθωμανική επικράτεια, σε αυτό που θεωρεί τώρα ζώνη επιρροής της. Αυτή η πολιτική περιλαμβάνει την αμφισβήτηση της Ρωσίας στη Συρία, όπου η Τουρκία επιδιώκει να εκδικηθεί την ταπείνωση που υπέστη από τις ρωσικές και συριακές αεροπορικές δυνάμεις τον περασμένο Φεβρουάριο σε ένα τουρκικό τάγμα στην επαρχία Idlib και στη Λιβύη, όπου οι πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες της Τουρκίας την έχουν καταστήσει «kingmaker» (τον παράγοντα που με την επιρροή του στηρίζει την πολιτική εξουσία), όπως χαρακτηρίσθηκε απο τους Νιου Γιορκ Ταιμς. Τούτου λεχθέντος, ο ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας στη Λιβύη απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει.
Τρίτον, η Τουρκία αμφισβητεί την τάξη της Ανατολικής Μεσογείου, επαναπροσδιορίζοντας τα θαλάσσια σύνορα μέσω συμφωνίας με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης και διενεργώντας επιχειρήσεις γεώτρησης φυσικού αερίου σε αμφισβητούμενες περιοχές της Κύπρου. Η Τουρκία επιδιώκει να διαπραγματευτεί νέους κανόνες στην περιοχή βάσει τετελεσμένων γεγονότων που ακολουθούν το ένα το άλλο. Όπως είπε ο Υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu τον Μάιο: «Η Τουρκία είναι εδώ. Πρέπει να δουλέψεις με την Τουρκία. ”
Τέταρτον, η Τουρκία καταφεύγει σε πρόκληση και μάλιστα υποτιμητική. Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει στοχεύσει την Ελλάδα με το να βομβαρδίζει με πρόσφυγες τα σύνορα και ο Ερντογάν έχει φτάσει στο σημείο να αποκαλέσει την ελληνική κυβέρνηση «Ναζί» όταν προσπάθησε να τους απομακρύνει. Σε επίσημες δηλώσεις, η τουρκική κυβέρνηση χαρακτήρισε τη θέση της ΕΕ στα θαλάσσια σύνορα ως «επαναλαμβανόμενη και. . . άγονο λόγο »και ισχυρίστηκε ότι η Γαλλία έχει γίνει« ο προστάτης ενός άξονα κακού », έχοντας« πέσει σε παραλήρημα »με την Κύπρο και την Ελλάδα για περιφερειακές διαφορές. Έχει επανειλημμένα απεικονίσει την ΕΕ ως «αποτυχημένη» οργάνωση, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κοροναϊού.
Συνολικά, η Τουρκία θέλει να επιστρέψει σε εξέχουσα θέση στη γειτονιά της. Παρά τις ελπίδες για το αντίθετο, η Τουρκία φαίνεται απίθανο να αλλάξει την πολιτική της στη Συρία για να αποκαταστήσει τους δεσμούς με την ΕΕ. Όπως εξήγησε πρόσφατα ένας αρθρογράφος της κυβέρνησης, «ο τουρκικός γεωπολιτικός άξονας εξουσίας είναι πλέον αισθητός από τον Περσικό Κόλπο στη Βόρεια Αφρική και την Ερυθρά Θάλασσα, από τα Βαλκάνια έως τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία».
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ 2023
Η εχθρότητα της Τουρκίας προς την ΕΕ έρχεται καθώς η δημοτικότητα του Ερντογάν μειώνεται, η εγχώρια πολιτική δυσφορία της Τουρκίας βαθαίνει και οι οικονομικές προοπτικές της χώρας γίνονται πιο θλιβερές. Εν μέρει, οι φλογερές δηλώσεις εξωτερικής πολιτικής βοηθούν στην απόκρυψη των εσωτερικών δεινών.
Αυτό που μπορεί να ακούγεται ασυμβίβαστο για τους δυτικούς υπευθύνους χάραξης πολιτικής έχει ένα πιο συναρπαστικό σκεπτικό στο τουρκικό πλαίσιο – που διαμορφώνεται κυρίως από τις επόμενες προεδρικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί κατ ‘αρχήν για τον Ιούνιο του 2023, πριν από την εκατονταετία της Δημοκρατίας της Τουρκίας τον Οκτώβριο. Ο πρόεδρος σκοπεύει να ξεπεράσει –και με κάποιους τρόπους να διαγράψει– την κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ, κάνοντας τις επόμενες εκλογές κάτι που δεν αντέχει να χάσει. Η εκατονταετία πρέπει επίσης να επιβεβαιώσει τον εκσυγχρονισμό και την εξουσία της Τουρκίας και να αποκαταστήσει την επιρροή της στην πρώην οθωμανική αρένα.
Προς το σκοπό αυτό, οι κρίσιμες αποφάσεις της τουρκικής ηγεσίας – από νέα νοσοκομεία, γέφυρες, σήραγγες και αεροδρόμια έως ένα ελαφρύ αεροπλανοφόρο, νέα υποβρύχια, ένοπλα drones και ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων – ακολουθούν ένα μόνο νήμα, αυτό της στρατηγικής του 2023 .
Αυτό η εξέλιξη δεν ήταν αναπόφευκτη. Μια τέτοια εκστρατεία θα μπορούσε πράγματι να εφαρμοστεί στη βάση διαφορετικών αρχών – είτε με μια βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μια βαθύτερη οικονομική συνεργασία με την Ευρώπη, ή έναν ισχυρότερο ρόλο για την Τουρκία στο ΝΑΤΟ – αλλά οι εγχώριες πολιτικές συμμαχίες και οι προσωπικές επιθυμίες του Ερντογάν έχουν ωθήσει τη χώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Αντιμετωπίζοντας τα πολλά προβλήματα που θέτει η Τουρκία για τις κυβερνήσεις της ΕΕ και την ίδια την ΕΕ, ορισμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ενδέχεται να μπουν στον πειρασμό να ικανοποιήσουν τα αιτήματα της Άγκυρας, ενώ άλλα θα βασίζονται στην αλληλεγγύη της ΕΕ για να εμποδίσουν τις δυσμενείς κινήσεις της Τουρκίας. Δεδομένου ότι η Τουρκία κυβερνάται αποτελεσματικά από την ενός ανδρός αρχή, οποιαδήποτε θετική προσέγγιση της ΕΕ (υποθέτοντας ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί) θα ενίσχυε και θα νομιμοποιούσε την έλλειψη κράτους δικαίου του τουρκικού συστήματος και πιθανότατα θα ερμηνευόταν σε κυβερνητικούς κύκλους ως υποστήριξη του Ερντογάν.
Μεταξύ των πολλών ερωτήσεων που αξίζει να τεθούν, είναι μια που απαιτεί απο την Ευρώπη μια απάντηση: Ποιο θα ήταν το μακροπρόθεσμο συμφέρον της ΕΕ εάν επωμιστεί ένα αυταρχικό καθεστώς στο κατώφλι της; Αυτό το ερώτημα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό για μια χώρα που ασκεί εξωτερική πολιτική σε αντίθεση με εκείνη της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, το Μαγκρέμπ και την Αφρική, υπονομεύει το ΝΑΤΟ, επιτίθεται στους γείτονές του, και παρεμβαίνει στην πολιτική της ΕΕ.
Για το άμεσο μέλλον, η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον να τηρήσει πιστά τις αρχές της: το κράτος δικαίου, τη μη επίθεση, την ειρηνική επίλυση διαφορών και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Θα πρέπει να διατυπώσει δημόσια τα όρια που συνεπάγονται αυτές οι αρχές, διατηρώντας παράλληλα έναν ανοιχτό διάλογο με την Τουρκία. Μια σημαντική αποκατάσταση στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας ίσως χρειαστεί να περιμένει, αλλά η συνέχιση της υποστήριξης της συζήτησης, της ελευθερίας και της ελευθερίας σκέψης στην Τουρκία παραμένει πρωταρχική.
*Ο Πιερίνι είναι επισκέπτης μελετητής στο Carnegie Europe, όπου η έρευνά του επικεντρώνεται στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία από ευρωπαϊκή οπτική γωνία.
carnegieeurope.eu
Μετάφραση: Παντελής Σαββίδης
