Άγγελος Μαυροματίδης: Ελληνικοί (υδρογον) άνθρακες, θάρρος και τόλμη, εν έτει 2022

 Του Άγγελου Μαυροματίδη 

Αγαπητοί αναγνώστες, πολλά έχουν γραφτεί, πολλά έχουν ειπωθεί αλλά εδώ και 22 χρόνια ουσιαστικά δεν έχει γίνει τίποτα όσον αφορά την ερευνητική γεωτρητική δραστηριότητα σε ελλαδικό χώρο (Σχήμα 1). Χρονικό διάστημα ίσως ρεκόρ για κράτος που περικλείεται από έντονη ερευνητική δραστηριότητα, Αλβανία, Ιταλία, Αίγυπτος, Βουλγαρία, Τουρκία, Ισραήλ, Κύπρος.

Σχήμα 1: Τελευταία Ελληνική ερευνητική γεώτρηση, Δημητρα-1, λίγο έξω από τα Γιάννενα.

Πολλοί ίσως να αφουγκράζονται την άποψη ότι το τέλος των υδρογονανθράκων είναι εδώ, άρα μια καθυστέρηση για έρευνα στην Ελλάδα δεν είναι και κάτι κακό.

Η αλήθεια όμως είναι η ακόλουθη. Οποιαδήποτε ενεργειακή μετάβαση θα κρατήσει χρόνια και θα γίνει με τη σύμπραξη των υδρογονανθράκων. Ο χρόνος θα είναι μεγάλος και εξαρτάται από την πρόοδό της έρευνας των άλλων μορφών ενέργειας και φυσικά της μείωσης του κόστους χρήσης άλλων μορφών ενέργειας ώστε να είναι προσιτά στους πληθυσμούς. Φανταστείτε για παράδειγμα τη χρονιά που όλοι οι οδηγοί, σε όλο τον κόσμο, τούδε και στην Αφρική και χώρες με χαμηλό εισόδημα αλλά πολυπληθέστατες (ΝΑ Ασία κλπ) θα έχουν όλοι ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Αλλά και πάλι οι υδρογονάνθρακες θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για λόγους που δεν θα μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα υλικά, όπως κατασκευή πλαστικών, στην ιατρική, στην κατασκευή κινητών, χημικών κλπ.

Άλλη μια αλήθεια είναι και η ακόλουθη. Κράτη ευαίσθητα στο περιβάλλον, και με σαφώς πιστεύω στα “πράσινα” ιδεώδη, όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, (αλλά και παντού όπου υπάρχουν οι υδρογονάνθρακες), οι γεωτρήσεις συνεχίζονται και η παραγωγή παραμένει αταλάντευτη.

Το ίδιο μοτίβο παντού, δηλ. αξιοποίηση υδρογονανθράκων, και επενδύσεις σε άλλες μορφές ενεργείας χρησιμοποιούν όλα τα κράτη που έχουν υδρογονάνθρακες, π. χ. ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Σαουδική Αραβία, Καναδάς, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Καζακστάν, Αυστραλία κλπ. (Σχήμα 2)

Σχήμα 2: Έσοδα κρατών από παραγωγή υδρογονανθράκων χρησιμοποιείται σε δραστηριότητες για την ανάπτυξη και μετεξέλιξη στις καθαρότερές μορφές ενέργειας.

Με απλά λόγια, οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών αξιοποιούν τα αποθέματα υδρογονανθράκων που έχουν για το καλό της οικονομίας τους και ταυτόχρονα επενδύουν σε άλλες μορφές ενεργείας για τις επόμενες γενιές, τόσο απλά και λογικά. Ενίσχυση οικονομίας, μείωση της ανεργίας και επενδύσεις σε καθαρότερες μορφές ενεργείας για καθαρό περιβάλλον για σήμερα, και για το μέλλον. Ποτέ μα ποτέ όμως κανένα κράτος δεν θα σταματήσει να παράγει τους εγχώριους υδρογονάνθρακες, αφού έχει την τύχη να τους έχει στο υπέδαφος του. Και για να αλληγορήσουμε, οι πετρελαιοπαραγωγός χώρες είναι κάτι σαν τους αγρότες που θέλουν (ειδικά σε νησιά) να ασχοληθούν με τον τουρισμό, τα έσοδα από την καλλιέργεια λοιπόν επενδύονται σε ξενοδοχειακά καταλύματα ή άλλες τουριστικές ιδέες. Η βάση όμως για την μεταστροφή της οικογενειακής οικονομικής μετάλλαξης είναι ο αγρός!

Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι έχουν προστεθεί κράτη στη λίστα κρατών με υδρογονάνθρακες, όπως πρόσφατα η Ναμίμπια με μια μεγάλη ανακάλυψη και το Τρινιντάντ.

Μια άλλη αλήθεια που προσδίδει τη σημασία και τη μακροβιότητα της χρήσης των υδρογονανθράκων είναι οι μεγάλες συμφωνίες που κλείνονται για τα επόμενα χρόνια για παροχή πετρελαίου και αερίου μεταξύ κρατών που έχουν κοιτάσματα και κρατών που ενεργειακά διψάνε, όπως η Ιαπωνία, η Ινδία, η Κίνα κλπ.

Η μεγαλύτερη ίσως αλήθεια είναι ότι ένα σοβαρό κράτος επενδύει στην αυτάρκεια και στην ασφάλεια την ενεργειακή. Και αυτό είναι ένα σοβαρό κράτος, αν προσπαθεί να αξιοποιήσει όλες τις ενεργειακές μορφές, όλες τις δυνατότητες που του δίνει το υπέδαφος του. Και δεν είναι μόνον οι υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα, είναι η γεωθερμία, είναι κοιτάσματα ουρανίου!, μετάλλων, υδριτών κλπ κλπ

Ακόμα και εδώ οι γείτονες Τούρκοι έχουν αξιοθαύμαστα αποτελέσματα και έχουν φτάσει να είναι η γεωθερμική δύναμη στον κόσμο!

Σχήμα 3: Λίστα με τις μεγαλύτερές γεωθερμικές ηλεκτροπαραγωγικές χώρες

Τι πρέπει να γίνει από εδώ και τώρα ώστε να προλάβουμε να γίνουμε ενεργειακά αυτάρκεις;

Όπως καταλαβαίνετε είναι ίσως τραγικό, όλες αυτές οι καθυστερήσεις να είχαν και να έχουν έναν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, ειδικά ενός χρεωκοπημένου κράτους σαν την Ελλάδα, να έχουν αντίκτυπο στους νέους και στην ενεργειακή τους μελλοντική ανασφάλεια, στην ανεργία κλπ Είναι πραγματικά λυπηρό, οδυνηρό, επαίσχυντο να υπάρχουν τέτοιες καθυστερήσεις. Οι ευθύνες είναι πολλές δεν είναι μόνον οι πολίτικοι, είναι όλοι μας! Οι τοπικοί φορείς, οι γραφειοκράτες, οι “παραπλανημενοι” ίσως οικολόγοι.

Δεν θέλω επί του παρόντος να αναφέρω πού είναι προτιμητέο να γίνουν γεωτρήσεις, λίγο πολύ έχουν δημοσιευτεί κάποιες περιοχές, είναι γενικώς η Δυτική Ελλάδα, ξηρά και θάλασσα, περιοχές νοτίου της Κρήτης, ο Θερμαϊκός και περιοχή δυτικής Μακεδονίας, ίσως των Γρεβενών. Θα καθησυχάσω κάποιους υπουργούς αλλά το Αιγαίο δεν θα έχει πλατφόρμες για εξόρυξη υδρογονανθράκων. Το Αιγαίο δεν χρήζει ενδιαφέροντος και ειδικά περιοχές των Ιμίων, ακόμα και νοτιά της Ρόδου οπού ελλιμενίζονται τα επιστημονικά τουρκικά ερευνητικά σκάφη. Οι Τούρκοι ίσως ξέρουν καλά τις περιοχές αυτές και για αυτό δεν προχωρούν και σε ερευνητική γεώτρηση, και πιστέψτε με αυτός είναι ο λόγος μιας και έχουν τη δυνατότητα των γεωτρήσεων ανά πάσα στιγμή! Βέβαια η Μαύρη Θάλασσα θα έχει πλατφόρμες, ήδη οι γείτονες Τούρκοι ετοιμάζονται για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος που ανακάλυψαν πέρυσι, τη μεγαλύτερη ανακάλυψη σε ευρωπαϊκό γεωγραφικό χώρο. Αυτή τη φορά όμως θα στεναχωρήσω κάποιους (ιδίους) υπουργούς, αλλά δεν χρειάζονται 20 χρόνια για να βάλεις στην παραγωγή ένα κοίτασμα, 5 χρόνια είναι ικανά.

Ποιος ο λόγος να προχωρήσουμε σε έρευνες μιας και εάν βρεθούν θα μιλάμε για ανάπτυξη αυτών μετά από μια πενταετία; Γιατί απλούστατα υπάρχουν στο υπέδαφος της χώρας, γιατί όπως κάθε άλλη πηγή υπεδάφους πλούτου χρήζουν εκμετάλλευσης για την πρόοδο, για τις επόμενες γενιές. Είναι σα να λέμε ότι έχουμε ίσως υδροφόρο ορίζοντα στο κτήμα μας και δεν προχωρούμε στην αξιοποίησή του μέσω γεωτρήσεως αλλά αγοράζουμε νερό για την ύδρευση του κτήματος από τον γείτονα! Γιατί θα βοηθήσουν οι πιθανές ανακαλύψεις σε ενίσχυση της οικονομίας, σε αύξηση θέσεων εργασίας και σίγουρα σε μια σθεναρή εξωτερική πολίτικη, αφού θα συγκαταλεγόμαστε σε πιθανούς παράγωγους για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης. Φαντάζεστε την ευρωπαϊκή στάση έναντι της Τουρκίας σε θέματα διεκδικήσεων σε περίπτωση που αρχίσουν να γίνονται ανακαλύψεις κοιτασμάτων στον ελλαδικό χώρο! Με αλλά λόγια προετοιμαζόμαστε για τον συντελεστή που θα φέρει την ενεργειακή επανάσταση από τώρα, γιατί κακά τα ψέματα η ενεργειακή αυτοδυναμία θα γίνει με την έρευνα (σε πρώτη φάση) και σε περίπτωση ανακάλυψης αξιοποίησης των κοιτασμάτων. Οι υδρογονάνθρακες θα είναι ο προπομπός, για όλες τις ενεργειακές αξιοποιήσεις που θα συνυπάρχουν, δηλ. ανανεώσιμές (ήλιος-αέρας), μέταλλα, και γεωθερμία.

Και για να καθησυχάσουμε τους ευαίσθητους οικολόγους, η έρευνα υδρογονανθράκων δεν επιφέρει καμιά περιβαλλοντολογική επίπτωση, είναι ανώδυνη, όπως οι εξετάσεις που κάνουμε όταν πάμε σε έναν γιατρό και μας προτρέπει να βγάλουμε ακτίνες. Εν τη αυτή περίπτωση είναι παγκοσμίως γνωστό ότι οι έρευνες αλλά και η παραγωγή δεν επιφέρουν κανένα μα κανένα περιβαλλοντολογικό αντίκτυπο, πρώτον γατί η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή και δεύτερον οι ίδιες οι εταιρείες κρατικές και μη που δραστηριοποιούνται δεν διακινδυνεύον το όνομα τους που σε περίπτωση ατυχήματος θα είχε φοβερό αρνητικό αντίκτυπο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα κράτη με κύριο έσοδο τον τουρισμό κηρύττουν γύρους ερευνητικούς για την προσέλκυση επενδύσεων για έρευνα υδρογονανθράκων, πχ. Μπαχάμες, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Μαυριτανία, Σεϋχέλλες, Μαδαγασκάρη, κλπ. Εν κατακλείδι οι έρευνες υδρογονανθράκων συνεισφέρουν οικονομικά και με σεβασμό στο περιβάλλον αρκεί η κυβέρνηση να επιβάλει τα ανάλογα μέτρα σεβασμού του περιβάλλοντος, κάτι που ισχύει ευτυχώς σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα αλλά και είναι πια διεθνής πρακτική.

Σχήμα 4: Μερικές μόνον χώρες που οι οικονομίες τους στηρίζονται στον τουρισμό, επιδιώκουν έρευνες υδρογονανθράκων.

Είναι πραγματικά άξιον απορίας η σημερινή κατάσταση, πλήρης απραξία σε έρευνα υδρογονανθράκων εδώ και 22 χρόνια. Η σημερινή κυβέρνηση έχει δείξει δείγματα άριστα όσον αφορά την θέληση της για προσέλκυση επενδυτών για την ανόρθωσή της οικονομίας και τη μείωση της ανεργίας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι έχει πέσει σε πλάνη και είμαστε εδώ να συνεισφέρουμε, όπως και σε κάθε κυβέρνηση το ζητήσει, αρκεί να υπάρχει η θέληση να βοηθήσουν τους επενδυτές.

Για του λόγου το αληθές, και για να γίνει κατανοητό στο κοινό μας, όταν μιλάμε για έρευνα υδρογονανθράκων δεν μιλάμε απλά και μόνον για “επενδύσεις” με την απλοϊκή μορφή τους, αλλά για μεγάλα ρίσκα και ειδικά στην Ελλάδα με μικρές πιθανότητες να βρεθεί κάτι “μεγάλο” ειδικά με την πρώτη γεώτρηση. Για να το απλοποιήσω μιλάμε για κόστος γεώτρησης πάνω από 60 έως 100 εκατομμυρίων δολαρίων με πιθανότητα εύρεσης υδρογονανθράκων 0-20%!!

Το να αρχίσουν οι έρευνες, το να γίνουν γεωτρήσεις και το να μάθουμε τελικά τι κρύβεται στο ελληνικό υπέδαφος, χερσαίο και θαλάσσιο το χρωστάμε όχι μόνον στις επόμενες γενιές αλλά στον Ηρόδοτο (που πρώτος μίλησε γι’ αυτό), το χρωστάμε σε όλους τους ξένους και Έλληνες ερευνητές που ξόδεψαν χρόνο, χρήμα που δούλεψαν σκληρά για να πετύχουν αυτό που όλοι θέλουμε, μια ανακάλυψη, το χρωστάμε ακόμα και στις εταιρείες που ξόδεψαν μεγάλα ποσά για κάποιες μελέτες και γεωτρήσεις. Μια ανακάλυψη που θα ανατρέψει τα πάντα στα ενεργειακά δρώμενα της Ευρώπης, μια ανακάλυψη που θα κάνει την Ελλάδα από εισαγωγέα ή διακομιστή αερίου από την ανατολή σε κυρίαρχο παραγωγό, σε τροφοδότη της Ευρώπης. Μια ανακάλυψη που θα μας βοηθήσει και οικονομικά αλλά και γεωστρατηγικά.

Ένα είναι σίγουρο, το να μείνουν “άνθρακες” οι ελληνικοί υδρογονάνθρακες ωφελεί τους εχθρούς μας. Ας σκεφτούμε λίγο πέρα από τον ορίζοντα, η Ελλάδα ας μην παραμείνει χώρα της σαλάτας, της φέτας και του γύρου, ας γίνουμε γνωστοί για κάτι άλλο.

Αγαπητοί αναγνώστες, την ώρα που γράφω το άρθρο αυτό η τιμή του πετρελαίου έχει ξεπεράσει τα $110/βαρέλι. Την ίδια ώρα οι αρμόδιοι υπουργοί επισκέπτονται τους υπουργούς στην Αίγυπτο και τη Ρουμανία για την επαρκή εισαγωγή αερίου και πετρελαίου για ομαλή λειτουργία της αγοράς λόγω της Ουκρανικής κρίσης.

* Ο Δρ. Αγγελος Μαυροματίδης είναι Γεωλόγος

capital.gr