Uriel Araujo, ερευνητήw με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Παράλληλα με τον συνεχιζόμενο Ισραηλινο-Παλαιστινιακό πόλεμο (και τη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ), τις τελευταίες εβδομάδες σημειώθηκαν διάφορα περιστατικά τόσο στο Λεβάντε όσο και στη Νοτιοδυτική Ασία – και τα περισσότερα από αυτά αφορούν, άμεσα ή έμμεσα, κουρδικές ομάδες.
Πριν από δύο εβδομάδες, η Τουρκία έπληξε τις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας και ύδρευσης σε περιοχές που ελέγχονται απο τους Κούρδους στα βορειοανατολικά της Συρίας και στο βόρειο Ιράκ. Πριν από αυτό, Τούρκοι στρατιώτες είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με μαχητές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) στο βόρειο Ιράκ. Σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές στην Άγκυρα, καταστράφηκαν αποθήκες πυρομαχικών και σήραγγες που χρησιμοποιούσαν οι μαχητές.
Παράλληλα, η Ιρανική Επαναστατική Φρουρά επιτέθηκε σε αυτό που ισχυρίστηκε ότι ήταν το αρχηγείο κατασκοπείας του Ισραήλ στο Κουρδιστάν του Ιράκ.
Από το Λεβάντε μέχρι τα σύνορα Ιράν-Πακιστάν (περιοχή των ανταρτών Balushi, που υποστηρίζουν τον αγώνα των Κούρδων), οι Κούρδοι φαίνεται να είναι παντού.
Διαφορετικές κουρδικές αυτονομιστικές και μαχητικές ομάδες απασχολούν σήμερα, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τα κράτη της Συρίας, του Ιράκ, της Τουρκίας και του Ιράν.
Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προσπαθεί με συνέπεια να μετατρέψει την υπόθεσή τους σε όργανο των αμερικανικών γεωπολιτικών συμφερόντων, με διάφορους βαθμούς επιτυχίας. Τέτοιες ομάδες δεν περιορίζονται στο να είναι πληρεξούσιοι ή να χρησιμοποιούνται για μόχλευση από μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις. Προσθέτουν απροβλεψία σε μια σκακιέρα που είναι ήδη αρκετά περίπλοκη από μόνη της.
Όπως έγραψα, οι εντάσεις μεταξύ Ιράν και Πακιστάν έχουν αυξηθεί καθώς και τα δύο κράτη έχουν χτυπήσει το ένα το έδαφος του άλλου, ενώ στοχεύουν μαχητικές ομάδες που δρουν στα κοινά τους σύνορα. Απο το Ιράν, αυτό ήταν μέρος μιας σειράς αντιποίνων: στις 4 Ιανουαρίου μια τρομοκρατική επίθεση την οποία ανέλαβε η λεγόμενη τρομοκρατική ομάδα «Ισλαμικό Κράτος» (Daesh), γνωστή και ως ISIS, σκότωσε τουλάχιστον 84 άτομα στην ιρανική πόλη Κερμάν· Οι ιρανικές αρχές στην Τεχεράνη αντέδρασαν στοχεύοντας, όπως ισχυρίστηκαν, στόχους τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ που ελέγχεται από τους Κούρδους.
Το κίνημα των Μπαλούχων Jaish ul-Adl, υπεύθυνο για την επίθεση της 15ης Ιανουαρίου σε αστυνομικό τμήμα στο Rask (νοτιοανατολικό Ιράν), είναι γνωστό ότι συνεργάζεται με κουρδικές αυτονομιστικές ομάδες στο Ιράν. Καταγγέλλει επίσης την ιρανική παρουσία στη συριακή σύγκρουση.
Σύμφωνα με την Dilek Doski, διπλωματικό ασκούμενο στην Αντιπροσωπεία της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφοντας για τον ιστότοπο του Wilson Center, η περιοχή του Κουρδιστάν είναι το κλειδί για τη στρατηγική της Ουάσιγκτον:
«με την υποστήριξη των Αμερικανών συμμάχων τους, οι Κούρδοι μπορούν να απολαύσουν την αυτονομία τους , ασφάλεια και ευημερία με μακροπρόθεσμες λύσεις, υποστηρίζοντας παράλληλα τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή», υποστηρίζει.
Η Περιφέρεια Κουρδιστάν του Ιράκ (KRI) είναι μια αυτόνομη διοικητική οντότητα εντός της χώρας, που συνορεύει με την Τουρκία στα βόρεια, με το Ιράν στα ανατολικά και με τη Συρία στα δυτικά. Το KRI έχει έναν τοπικό Πρόεδρο, ο οποίος ηγείται των Ενόπλων Δυνάμεων των Πεσμεργκά, υπεύθυνος για την τοπική ασφάλεια.
Αυτές οι δυνάμεις είχαν βασικό ρόλο στο να βοηθήσουν τις ΗΠΑ να συλλάβουν τον έκπτωτο Ιρακινό πρόεδρο Σαντάμ Χουσεΐν το 2004. Η κουρδική αυτονομία αναγνωρίστηκε από τη Βαγδάτη μόλις το 2005, μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ. Παρά τον θεσμοθετημένο χαρακτήρα του KRI (από την σκοπιά του Ιράκ), υπάρχουν εντάσεις: η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) διεκδικεί επίσης τα αμφισβητούμενα εδάφη του βόρειου Ιράκ. Από το 2017, μετά από ένα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, το KRI ζητά την οικοδόμηση του κουρδικού κράτους, κάτι που η Βαγδάτη απορρίπτει. Οι δυνάμεις Πεσμεργκά πολεμούν μαζί με τον ιρακινό στρατό, στον κοινό τους αγώνα ενάντια στην τρομοκρατική ομάδα Daesh (ISIS), αλλά υπήρξαν επίσης συγκρούσεις μεταξύ αυτών και των δυνάμεων της Λαϊκής Κινητοποίησης (Popular Mobilization) του Ιράκ (υποστηριζόμενες από το Ιράν).
Στο γειτονικό Ιράν, τη Συρία και την Τουρκία, ωστόσο, οι κουρδικές δυνάμεις θεωρούνται αντάρτες.
Στη Συρία, οι Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG), μια κυρίως κουρδική μαχητική οργάνωση, που αναγνωρίζεται ως τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, πολεμά το Daesh, αλλά είναι επίσης συστατικό των λεγόμενων Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF).
Πρόκειται για έναν συνασπισμό που περιλαμβάνει επίσης φατρίες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), ο οποίος με τη σειρά του είναι ένας ακόμη μεγάλος συνασπισμός δυνάμεων που αντιτίθενται στη συριακή κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Πολλοί αξιωματικοί της FSA έχουν ενταχθεί στο Daesh, γεγονός που περιπλέκει περαιτέρω την εξίσωση. Οι SDF έχουν συχνά περιγραφεί ως «μισθοφόροι» που εργάζονται για τους Αμερικανούς.
Στην Τουρκία, κουρδικές αυτονομιστικές ομάδες όπως το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), καθώς και το TAK και το HBDH, εμπλέκονται σε διάφορες μεθόδους εξέγερσης, συμπεριλαμβανομένου της πρόκλησης τρόμου σε αμάχους και των βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας.
Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η «απροθυμία» της Τουρκίας (μέλους του ΝΑΤΟ) να εγκρίνει την προσπάθεια της Σουηδίας να ενταχθεί στην Ατλαντική Συμμαχία δικαιολογήθηκε ρητά λόγω των τουρκικών ανησυχιών για τις πολιτικές της σκανδιναβικής χώρας σχετικά με τις κουρδικές εξόριστες ομάδες, αλλά στην πραγματικότητα είχε να κάνει με τις πολιτικές της Ουάσιγκτον σχετικά με τον κουρδικό αυτονομισμό, όπως έχω γράψει προηγουμένως.
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν εδώ και καιρό αντάρτικες κουρδικές ομάδες στη Συρία, όπως οι προαναφερθείσες Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG) και το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD).
Από τη σκοπιά της Άγκυρας, ένα κουρδικό «κράτος» δίπλα στα σύνορά του με τη Συρία θα αποτελούσε υπαρξιακή απειλή, σύμφωνα με τον Χαλίλ Καραβέλη, ανώτερο συνεργάτη του Ινστιτούτου Κεντρικής Ασίας-Καυκάσου και του Κοινού Κέντρου Μελετών του Δρόμου του Μεταξιού.
Το μήνυμα της Τουρκίας υποτίθεται ότι ήταν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να είναι σε θέση να «θυσιάσουν» τις (κουρδικές) προσπάθειές τους για πληρεξούσιους στο Λεβάντε με αντάλλαγμα την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ – κάτι που η Ουάσιγκτον πιέζει (μαζί με την ένταξη της Φινλανδίας) από την πρώτη μέρα, ως μέρος της στρατηγικής επέκτασης του ΝΑΤΟ να περικυκλώσει τη Ρωσία – μια στρατηγική που παραμένει μια από τις κύριες αιτίες της σημερινής σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε κάθε περίπτωση «επιτέλους» υπέγραψε την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ελπίζοντας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μένει να δούμε αν οι Αμερικανοί, σε μια κίνηση quid pro quo (κάτι για κάτι), θα αλλάξουν την πολιτική τους για τη Μέση Ανατολή ή όχι. Είναι πολύ πιθανό να μην το κάνουν.
Η Τουρκία του Ερντογάν έπαιζε πάντα έναν διφορούμενο ρόλο εντός της δομής του ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας σαφώς το δικαίωμα αρνησικυρίας της για να αποκτήσει μόχλευση, όπως είδαμε με τη Σουηδία. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι ο ίδιος ο Ερντογάν είναι εδώ και καιρό ένα αγκάθι στο μάτι της Ουάσιγκτον.
Το υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ «κουρδικό ζήτημα» φαίνεται επομένως να διαχέεται σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Αυτή τη στιγμή, μετά τα ιρανικά χτυπήματα κατά της πρωτεύουσάς τους, οι Κούρδοι στο Ιράκ απαιτούν από τις ΗΠΑ να τους προστατεύσουν. Ο Μαχμούντ Οσμάν, ένας ισχυρός Ιρακινός Κούρδος πολιτικός, δήλωσε ότι
οι Κούρδοι «πρέπει να επαγρυπνούν και να διατηρήσουν μια ισορροπία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και δεν πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα τους προστατεύσουν».
Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον βασικά τους πρόδωσε μέχρι στιγμής, αποτυγχάνοντας να υποστηρίξει την ανεξαρτησία τους μετά το δημοψήφισμα του 2017, καθώς και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Επιπλέον, σε ορισμένα πλαίσια, διάφορες κουρδικές ομάδες θα μπορούσαν να προκύψουν ως πρόβλημα για τις ΗΠΑ: το 2019, για παράδειγμα, αφού αισθάνθηκαν εγκαταλελειμμένες από τους δυτικούς συμμάχους τους, οι κουρδικές δυνάμεις κατέληξαν σε συμφωνία με τη συριακή κυβέρνηση, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στις δυνάμεις του Άσαντ να ανακτήσει τα βορειοανατολικά της χώρας.
