Του Τζώρτζ Φρίντμαν
Το ταξίδι του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στην Ευρώπη έχει περιστραφεί, μέχρι στιγμής, γύρω από το μοναδικό ζήτημα στο οποίο συμφωνεί σχεδόν ολόκληρος ο κόσμος: ο Μπάιντεν δεν είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όσοι ψήφισαν τον Τραμπ – σχεδόν οι μισοί από αυτούς που ψήφισαν – θρηνούν αυτό το γεγονός. Οι άλλοι το πανηγυρίζουν. Οι Ευρωπαίοι που ήταν παρόντες στη συνάντηση G-7 φάνηκαν να συμφωνούν ότι αυτό ήταν υπέροχο. Ωστόσο, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν αποτελούν μέρος του G-7, και ορισμένες, όπως η Πολωνία, φοβούνται τον Μπάιντεν. Για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα Trump-Biden δεν αποτελεί θέμα. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είπε ότι πραγματικά πίστευε ότι ο Τραμπ ήταν πολύ πιο ενδιαφέρων από τον Μπάιντεν, αλλά πιστεύει πως ο Μπάιντεν θα ήταν εντάξει.
Είτε αρέσει είτε όχι, το ταξίδι αφορά στο βαθμό στον οποίο ο Μπάιντεν θα αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη και τη Ρωσία, πράγμα που σημαίνει ότι το ταξίδι αφορά τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο τρόπος που τέθηκε πολλές φορές είναι ότι οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην Ευρώπη, όπως μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρόβλημα με τη χρήση αυτού, ως ορισμού, είναι ότι είναι δύσκολο να καθοριστεί τι σημαίνει.
Μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, η Σοβιετική Ένωση εμφανίστηκε ως απειλή για μια Ευρώπη που αποδεκατίστηκε από τον πόλεμο. Ήταν επείγον για τις Ηνωμένες Πολιτείες να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης, ώστε να μπορεί να αποσπάσει στρατιωτικές δυνάμεις για να αντισταθούν στους σοβιετικούς και να σταθεροποιήσουν χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία που είχαν ισχυρά κομμουνιστικά κόμματα. Η συμμετοχή των ΗΠΑ είχε πολύ λιγότερο να κάνει με το συναίσθημα από ό,τι με μια γεωπολιτική πραγματικότητα που ανάγκασε τη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ένα ευρύ σύστημα συμμαχιών. Σε όλες τις συνομιλίες ευσεβών πόθων, ήταν πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για κοινές αξίες με τη Γερμανία και την Ιταλία και αργότερα, όταν οι ΗΠΑ χρειάζονταν υποβρύχιες βάσεις στην Ισπανία, η Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να είναι ευγενική με τον Φρανσίσκο Φράνκο. Η σχέση ΗΠΑ-Ευρώπης βασίστηκε στην αναγκαιότητα και όχι στις κοινές αξίες.
Αυτό άλλαξε το 1991. Η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, και μαζί της ο σκοπός του ΝΑΤΟ. Αποστολή του ήταν να εμποδίσει ή να αποτρέψει μια σοβιετική επίθεση στη Δυτική Ευρώπη. Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν στρατιωτικές δυνάμεις κατάλληλες για την αποστολή αυτή και κάθε μέλος είχε έναν καθορισμένο τομέα ευθύνης. Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει Σοβιετική Ένωση, γεγονός που οι ευρωπαϊκές χώρες ανακάλυψαν σχετικά πρόσφατα, μειώνοντας δραματικά τις στρατιωτικές τους δυνάμεις. Μια στρατιωτική συμμαχία δεν μπορεί, πραγματικά, να υπάρχει χωρίς στρατιωτική διάσταση. Αν λοιπόν οι Ρώσοι προχωρήσουν προς τα δυτικά, η Γερμανία, για παράδειγμα, θα πιεστεί σκληρά για να παραχωρήσει μια σημαντική δύναμη. Οι ΗΠΑ θα παγιδευτούν από μια συνθήκη για να δεσμευτούν και θα πρέπει να φέρουν το φορτίο Όταν ο Τραμπ πρότεινε την απόσυρση 10.000 στρατευμάτων από την Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι το είδαν ως οι ΗΠΑ να εγκαταλείπουν τη δέσμευσή τους. Ο Τραμπ ζήτησε ίσες προσπάθειες από άλλα μέλη.
Οι αρχές της δεκαετίας του 1990, φυσικά, εισήγαγαν επίσης μια άλλη μαζική αλλαγή στο παγκόσμιο σύστημα: τη συνθήκη του Μάαστριχτ. Αυτό είναι σημαντικό για το ζήτημα του ΝΑΤΟ επειδή μία από τις κινητήριες δυνάμεις για τη δημιουργία του ΝΑΤΟ ήταν ότι η Ευρώπη δεν είχε την οικονομική ικανότητα να τοποθετήσει μια αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη. Δεν υπήρχε κανένας λόγος που η Ευρώπη, μόλις ανέκαμπτε, να μπορούσε να αμυνθεί. Δεν ήταν παράλογο για την Ευρώπη να θέλει τις ΗΠΑ να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για την ασφάλεια στα μεταπολεμικά χρόνια, ούτε ήταν παράλογο για τις ΗΠΑ να το πράξουν. Της έδινε την δυνατότητα να αποφύγει τον πόλεμο, κρατώντας την απόφαση μακριά από τα χέρια των Ευρωπαίων που ήταν, ειλικρινά, ανεύθυνοι το 1914 και το 1939. Αλλά το θέμα τώρα είναι ότι τα Ακαθάριστα Εγχώρια Προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής είναι περίπου ίσα. Σε αυτό το σημείο, είναι δύσκολο να δούμε ποιος είναι ο σκοπός του ΝΑΤΟ ή τι αξία έχει για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το κύριο επίκεντρο της Ουάσινγκτον είναι η Κίνα και το ΝΑΤΟ δεν παίζει σχεδόν κανένα ρόλο σε αυτήν. Δεν είναι παράλογο για τις ΗΠΑ να απαιτούν ευρωπαϊκή στρατιωτική και διπλωματική συμμετοχή σε αυτόν τον ανταγωνισμό και δεν υπάρχει λόγος να διατηρηθούν σημαντικές δυνάμεις στην Ευρώπη.
Η δημιουργία της ΕΕ σηματοδότησε επίσης αυτό που ήταν από καιρό προφανές: ότι η Ευρώπη δεν εξαρτάται πλέον από τις ΗΠΑ οικονομικά. Αν μη τι άλλο, πυροδότησε μια εποχή στην οποία η Ευρώπη ακολούθησε οικονομικές πολιτικές που αμφισβήτησαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η ιδέα ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν, ενώ οι ΗΠΑ παρέμειναν υπεύθυνες για την ασφάλεια της Ευρώπης, είναι και ήταν παράξενη. Ήταν μια πολύ καλή συμφωνία για την Ευρώπη, αλλά ήταν δύσκολη για το στομάχι των ΗΠΑ.
Είναι δύσκολο, λοιπόν, να κατανοήσουμε τι σημαίνει οι ΗΠΑ να επαναπροσεγγίσουν τους Ευρωπαίους εταίρους τους. Οι συνθήκες που δημιούργησαν αυτήν την εταιρική σχέση έχουν εκλείψει. Και δεδομένου ότι οι Ευρωπαίοι δεν είναι ιδιαίτερα συναισθηματικοί με τις ΗΠΑ, έχουν συμφέρον σ αυτήν τη σχέση που αποκλίνει από τον Αμερικανό. Θέλουν στρατιωτικές εγγυήσεις των ΗΠΑ και, σε κάποιο βαθμό, αμερικανική οικονομική συνεργασία, ενώ οι ΗΠΑ θέλουν την Ευρώπη να αναλάβει περισσότερη ευθύνη για τη δική της άμυνα.
Επιπλέον, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη χωρίζουν θεμελιώδη ζητήματα, όπως και τα μεμονωμένα μέλη της ΕΕ. Πάρτε για παράδειγμα τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Η Πολωνία είναι τρομοκρατημένη, η Γερμανία ανυπόμονη, η Πορτογαλία αδιάφορη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδυναμώνεται υπό την πίεση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και της πανδημίας COVID-19. Η Βρετανία έχει φύγει και η ΕΕ απειλεί να εκδιώξει την Πολωνία και την Ουγγαρία, ενώ η ΕΕ προσπαθεί να καταλάβει πώς να φροντίσει τις ανάγκες των χωρών με μία κεντρική τράπεζα.
Υπάρχουν γεωπολιτικά ζητήματα στα οποία η Ευρώπη πρέπει είτε να δεσμευτεί είτε να αρνηθεί τη συμμετοχή. Το ένα είναι η Ρωσία, η οποία στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο αδύναμη από ό, τι δείχνει. Ωστόσο, η στρατιωτική δύναμη μιας χώρας σχετίζεται με τους αντιπάλους της. Αυτήν τη στιγμή, η Ευρώπη δεν μπορεί να αμυνθεί ενάντια στην μακρινή, αλλά όχι μηδενική, πιθανότητα της Ρωσίας να κινηθεί πολύ πιο δυτικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό τώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε αντιπαράθεση με την Κίνα. Οι Ευρωπαίοι πρέπει είτε να συντονίσουν και να μοιραστούν τους κινδύνους με τον σύμμαχό τους ή να καταστήσουν σαφές ότι δεν θα το κάνουν.
Η Ευρώπη έχει την επιλογή να επανενταχθεί στη διατλαντική συμμαχία με στρατιωτικές δυνατότητες με βάση την οικονομική της δύναμη σήμερα, όχι πριν από 40 χρόνια. Μια συμμαχία βασίζεται στον κοινό κίνδυνο και για να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουν κίνδυνοι, ακόμα κι αν είναι λιγότερο υπαρξιακοί από αυτούς του Ψυχρού Πολέμου. Εάν η Ευρώπη επιλέξει να μην δράσει, τότε μεμονωμένες χώρες μπορούν. Η ΕΕ είναι απλώς μια οικονομική συνθήκη, όχι ένα έθνος-κράτος, και δεν είναι υπεύθυνη για την αμυντική πολιτική. Όμως, η οικονομική πολιτική ορίζει τις αμυντικές δυνατότητες και εάν η παράλογη δομή της ΕΕ που διαχωρίζει την οικονομική δύναμη από τη στρατιωτική δύναμη είχε νόημα κάποτε πριν από το 1991, αυτό σίγουρα δεν ισχύει πλέον.
Οι ΗΠΑ έχουν δύο επιλογές εάν η Ευρώπη δεν αλλάξει κατεύθυνση. Η πρώτη είναι να αποσυρθούν από την Ευρώπη, αφήνοντας την άμυνα της Ηπείρου στην Ήπειρο καθώς στρέφουν την προσοχή τους στην Κίνα.
Η δεύτερη είναι να αγνοήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και να ασχοληθούν με μεμονωμένα ευρωπαϊκά κράτη τόσο σε αμυντικά όσο και σε οικονομικά ζητήματα, παρακάμπτοντας αποτελεσματικά την ΕΕ. Για τις ΗΠΑ, και οι δύο στρατηγικές δημιουργούν προβλήματα. Η ΕΕ φαίνεται απρόθυμη να αναλάβει εκτεταμένες δράσεις κατά της Κίνας, προτιμώντας πιο μέτριες και λιγότερο επικίνδυνες δράσεις.
Η συνεργασία με μεμονωμένες χώρες ενδέχεται να μην λειτουργήσει και θα μπορούσε να εμπλέξει τις ΗΠΑ στην ενδοευρωπαϊκή πολιτική. Η σαφήνεια της αποστολής του ΝΑΤΟ στον Ψυχρό Πόλεμο δεν υπάρχει πλέον. Σε ένα θέμα για τις ΗΠΑ που είναι κεντρικό, η επιστροφή στην Ευρώπη έχει ελάχιστες αποδόσεις.
Συνολικά, μια ουσιαστική συμμαχία θα ωφελήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά το ερώτημα είναι εάν οι Ευρωπαίοι θέλουν μια ουσιαστική συμμαχία. Το να πας σε μια συνάντηση και να μην προσβάλεις τους οικοδεσπότες δεν αποτελεί επιστροφή στην Ευρώπη. Και δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν έχει την τάση να λαμβάνει οδυνηρές αποφάσεις που απαιτούν μια εκσυγχρονισμένη σχέση, είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι σημαίνει επιστροφή στην Ευρώπη, εκτός από το δείπνο με μερικά ενδιαφέροντα άτομα.
Είμαστε στο 2021, και εναπόκειται στους Ευρωπαίους να συνειδητοποιήσουν ότι εάν θέλουν μια συμμαχία το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί με σύγχρονο τρόπο.
