Προσπάθεια καταδικασμένη σε αποτυχία; Προσκήνιο και παρασκήνιο για Ευρωπαίο απεσταλμένο

Προς αποτυχία η προσπάθεια για διορισμό Ευρωπαίου απεσταλμένου – Από τον προεκλογικό ενθουσιασμό, στις πραγματικότητες του πεδίου – Η πορεία μιας πρότασης, που δύσκολα θα υλοποιηθεί – Τουρκικά εμπόδια αφήνουν την ιδέα, ιδέα

Η επικείμενη επίσκεψη της Μαρία Άνχελα Ολγκίν στις Βρυξέλλες ίσως ρίξει φως στις πραγματικές προθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον ενδεχόμενο διορισμό Ευρωπαίου απεσταλμένου για το Κυπριακό. Μια συζήτηση η οποία πηγαινοέρχεται εδώ και ένα χρόνο, χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Πώς άνοιξε η συζήτηση

Η πρόταση, μας πάει πίσω στο προεκλογικό καλοκαίρι του 2022. Ο τότε υποψήφιος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης εμφανιζόταν υπέρμετρος υποστηρικτής της ενεργότερης εμπλοκής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Κυπριακό. «Μόνο μέσα από έναν πρωταγωνιστικό ρόλο της Ένωσης, μπορούμε να σπάσουμε το αδιέξοδο», δήλωνε στις συνεντεύξεις του.

Όταν έγινε πιο συγκεκριμένος, αναφέρθηκε στην ανάγκη για το διορισμό μιας ισχυρής πολιτικής προσωπικότητας που θα αναλάβει ουσιαστικό ρόλο στις προσπάθειες για επανέναρξη των συνομιλιών, τις οποίες έκτοτε επιδιώκει να διασυνδέσει με τα ευρωτουρκικά.

Ο τότε ανθυποψήφιος του, Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, είχε αντιδράσει έντονα χαρακτηρίζοντας την πρόταση ως «αντιγραφόμενη» και ως ένα «θνησιγενές πυροτέχνημα». Ο πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου δήλωνε τότε πως την ίδια πρόταση είχε θέσει το 2013 στο τραπέζι ο Γιαννάκης Ομήρου χωρίς αποτέλεσμα.

«Ένας τέτοιος απεσταλμένος είτε θα έχει διακοσμητικό ρόλο είτε θα επιδιώξει ουσιαστικό ρόλο, που όμως θα είναι εκτός του συμφωνηθέντος πλαισίου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ο ίδιος το γνωρίζει, απλώς παραπλανά τον κυπριακό λαό. Νομίζει ότι ο κόσμος είναι αφελής», αναφέρεται σε γραπτή δήλωση που υπέγραψε ο Χριστοφίδης στις 26 Ιουλίου 2022.

Πρώτες συμπληγάδες

Από την πρώτη στιγμή η τουρκοκυπριακή πλευρά απέρριψε κατηγορηματικά την εισήγηση και γενικά την ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαδικασία. Τόσο με δημόσιες δηλώσεις, όσο και κατ’ ιδίαν στη συνάντηση που είχαν Χριστοδουλίδης και Τατάρ στις 23 Φεβρουαρίου 2023.

Μετά την εκλογή του -τέτοιες μέρες πέρσι- ο Νίκος Χριστοδουλίδης επιχείρησε να προωθήσει την εισήγηση. Ενημέρωσε σχετικά τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, κατά την πρώτη τηλεφωνική επαφή που είχαν στις 7 Μαρτίου 2023. Για την πρόταση μίλησε στον Αντόνιο Γκουτέρες κατά την πρώτη μετεκλογική ολιγόλεπτη συνάντηση που είχαν στις Βρυξέλλες στις 23 Μαρτίου 2023.

Μέχρι τον Απρίλιο είχε ξεκαθαριστεί πως από Νέα Υόρκη και Βρυξέλλες δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή η πρόταση. Αιτιολογικό τότε ήταν πως πριν από τέτοιου είδους βήματα, θα έπρεπε να διοριστεί ο απεσταλμένος του ΟΗΕ.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης συνέχισε τις επαφές με Ευρωπαίους αξιωματούχους, οι οποίοι -σύμφωνα με την Κυβέρνηση- τον διαβεβαίωσαν πως θα στηρίξουν το αίτημα του. Στην πραγματικότητα οι «26» είχαν ήδη χωριστεί σε δύο στρατόπεδα. Αρκετά κράτη είχαν εκφράσει επιφυλάξεις πως εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρούσε με το διορισμό δικού της απεσταλμένου, θα δημιουργείτο εντύπωση υπόσκαψης του ρόλου του ΟΗΕ.

Το χαμένο «ορόσημο» του Ιουνίου

Ο Πρόεδρος δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε τις πιέσεις προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ώστε να περιληφθεί συγκεκριμένη αναφορά για ευρωπαίο απεσταλμένο στα Συμπεράσματα της Συνόδου του Ιουνίου. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης διευκρινίζει τότε στους ομολόγους του πως ο ρόλος του αξιωματούχου θα είναι σε πρώτη φάση να λειτουργήσει υποστηρικτικά στις προσπάθειες για επανέναρξη των συνομιλιών, μέσα από τα κίνητρα που μπορεί να δώσει στην Τουρκία. Σε μεταγενέστερο στάδιο θα μπορούσε να αναλάβει τη συμβατότητα των προνοιών της λύσης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Η προσπάθεια είχε ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί το λεκτικό για το Κυπριακό, χωρίς πάλι όμως να γίνεται λόγος σε απεσταλμένο. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί για την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαπραγματευτικής διαδικασίας της οποίας ηγούνται τα Ηνωμένα Έθνη, με όλα τα κατάλληλα μέσα στη διάθεσή της», ήταν το τελικό κείμενο που υιοθέτησαν οι «27» στις 26 Ιουνίου 2023.

«Έπεσε» στα χαμηλά

Η πρόταση για το διορισμό ευρωπαίου απεσταλμένου παρέμεινε στην ατζέντα της ελληνοκυπριακής πλευράς, ωστόσο έμεινε έξω από τις προτεραιότητες. Τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο. Ο Πρόεδρος συζήτησε το θέμα με τον Αντόνιο Γκουτέρες στο ραντεβού της Νέας Υόρκης τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Ακολούθησε ένα σκωτσέζικο ντους σε σχέση με το διορισμό απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα. Θεωρητικά το θέμα έκλεισε τον Δεκέμβριο με την απόφαση για το διορισμό της Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ο οποίος ανακοινώθηκε αρχές Ιανουαρίου.

Στα μέσα Δεκεμβρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δηλώσει στο Euronews πως υπάρχει στο τραπέζι συγκεκριμένη προσωπικότητα η οποία είναι έτοιμη να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του Ευρωπαίου απεσταλμένου. «Είναι μια προσωπικότητα η οποία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μια προσωπικότητα η οποία έχει σχέσεις με την Τουρκία, με τον κύριο Ερντογάν. Είναι μια προσωπικότητα την οποία κι εμείς εμπιστευόμαστε και θεωρώ ότι θα βοηθήσει», είχε δηλώσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης.

Σήμερα

Εκ τότε η Άγκυρα επιχειρεί να εμποδίσει το διορισμό, κάτι που επιβεβαίωσε με τις δηλώσεις του την περασμένη Κυριακή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Πρόσθεσε ωστόσο ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι έχει τερματιστεί η προσπάθεια».

«Για εμάς ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι για να εξυπηρετήσει τις θέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκείνα τα εργαλεία που μπορούν να μας οδηγήσουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή, αμοιβαία επωφελή κατάσταση πραγμάτων για τη λύση του Κυπριακού, για την Τουρκία, τις ευρωτουρκικές σχέσεις, την περιοχή γενικότερα», σημείωσε.

cyprustimes.com