Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν περάσει μία μακρά περίοδο μέλιτος. Οι «έρωτες» δημιουργούν όμως και προσδοκίες, οι οποίες αν δεν υλοποιηθούν απογοητεύουν. Καθώς θα έλθει στη Βουλή για συζήτηση η νέα ελληνοαμερικανική συμφωνία για τις βάσεις, θα χρειαστεί μια αποτελεσματική διαχείριση προσδοκιών.
Κατά τη διαπραγμάτευση υπήρξαν, άλλωστε, ήδη απογοητεύσεις, όπως το γεγονός ότι ναι μεν συμπεριλήφθηκε η Αλεξανδρούπολη –που ενόχλησε πολύ την Αγκυρα–, όχι όμως και η Σκύρος. Αυτό έδειξε ίσως τα στενά περιθώρια που έχει η Αθήνα στην προσπάθεια να εξασφαλίσει ανταλλάγματα από την Ουάσιγκτον με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Καλώς ή κακώς, αυτό ήταν πιο εύκολο επί Τραμπ – Πομπέο. Η ηγετική ομάδα εξωτερικής πολιτικής έπαιρνε ρίσκα και αγνοούσε την πάγια, δογματική θέση περί ίσων αποστάσεων. Η αμερικανική πολιτική είχε γίνει απρόβλεπτη, πράγμα που φόβιζε τον Ερντογάν. Τώρα έχουμε γυρίσει στην προηγούμενη εποχή, όπου μια κλασική γραφειοκρατία μπορεί να αγνοεί τις εισηγήσεις των διπλωματών της στην περιοχή μας και που βασικός γνώμονας είναι το πώς «δεν θα χάσουμε την Τουρκία». Φάνηκε αυτό με τον χειρισμό της υπόθεσης του EastMed. Επί της ουσίας κανείς δεν εξεπλάγη, αλλά ο τρόπος με τον οποίο έγινε, το πόσο άγαρμπος ήταν, έδωσε το λάθος σήμα σε όλους τους εμπλεκομένους.
Αλλος ένας χειρισμός τύπου EastMed από τις ΗΠΑ θα θέσει σε κίνδυνο τον παρατεταμένο «μήνα του μέλιτος» στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.
Η συζήτηση γύρω από τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις θα χάνει, εν τω μεταξύ, ένα κομμάτι της σχετικής συναίνεσης των τελευταίων ετών. Στη Βουλή η αντιπολίτευση θα καταψηφίσει και θα τεθούν ερωτήματα για το «αν η Ελλάδα κέρδισε κάτι». Η κρίση στην Ουκρανία ενδέχεται να οξύνει την αντιπαράθεση και να θέσει την ελληνική κυβέρνηση μπροστά σε δύσκολα διλήμματα, που θα συνοδευτούν από αρκετή «βαβούρα». Η Μόσχα θα τα φωτίζει όσο μπορεί.
Αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις στην Ουάσιγκτον θα πρέπει, λοιπόν, να προσέξουν πολύ τους χειρισμούς τους το επόμενο διάστημα. Γνωρίζουν καλά πως στην Αθήνα ό,τι έχει να κάνει με την εξωτερική πολιτική κρίνεται μέσα από το πρίσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αλλος ένας χειρισμός τύπου EastMed θα φέρει και άλλα σύννεφα, θα θέσει σε κίνδυνο τον παρατεταμένο «μήνα του μέλιτος». Ταυτόχρονα, όμως, θα κάνει κάτι πολύ πιο επικίνδυνο: θα δώσει το μήνυμα στον Ερντογάν ότι μπορεί να κλιμακώσει όσο και όποτε θέλει την ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Οσο δεν θα έχει την αγωνία της αντίδρασης ενός «παλαβού προέδρου», αλλά τη βεβαιότητα ότι θα έχει απέναντί του προβλέψιμους και μαλακούς συνομιλητές, θα δοκιμάζει να ανεβάζει την πίεση έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Και όπως όλοι ξέρουμε από την Ιστορία και τη… θάλασσα, εδώ στα μέρη μας είναι πολύ συνηθισμένο να πηγαίνεις από την τέλεια μπουνάτσα στη θύελλα…
“Καθημερινή”
Αλέξης Παπαχελάς
Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω τί προσδοκούσε και γιατί ο κ. Παπαχελάς από την Ουάσινγκτον. Η πολιτική του “προβλέψιμου” συμμάχου αυτά αποφέρει. Όταν προσφέρεις ολόκληρη τη χώρα ως βάση -προτάθηκε λίστα 23 σημείων- χωρίς ανταλλάγματα δεν προσδοκάς σε ανταποδοτικότητα. Όσον αφορά την ενόχληση της Τουρκίας για την Αλεξανδρούπολη αυτή ήταν εντελώς προσχηματική. Στη “Θεωρία περί Πολέμου” , που έγινε ανάγνωσμα στη Σχολή Πολέμου, ο Παναγιώτης Κονδύλης σαφέστατα αναφέρει ότι σε μια ελληνοτουρκική σύρραξη, το ισχυρό σημείο της χώρας μας είναι ο Έβρος λόγω της μορφολογίας του σε αντίθεση με την Ανατολική Θράκη, όπου η μορφολογία είναι πεδινή και προσβάσιμη και προσφέρεται για αντιπερισπασμό. Ευάλωτα σημεία είναι τα νησιά και η Κύπρος. Η Τουρκία ποτέ δεν θα επιχειρούσε στο Έβρο για να χρειαζόμαστε ξένα στηρίγματα εκεί. Αντίθετα η παρουσία ξένης ισχυρής δύναμης στα σύνορα με την Τουρκία μπορεί σε περίπτωση ελληνοτουρκικής κρίσης να αποτελέσει μέσον επιβολής επιθυμητών συσχετισμών στα πλαίσια διαχείρισης της κρίσης. Ας μην ξεχνούμε τα Μουδανιά.
Όσον αφορά τον East Med, το θέμα αυτό αποτελεί τρανή απόδειξη για την αποδυνάμωση της Ευρώπης ακόμη και σε εξελίξεις που την αφορούν άμεσα. Με ένα non paper η Ουάσινγκτον ακύρωσε την προοπτική του αγωγού ενώ οι ΗΠΑ δεν θα πλήρωναν ούτε ένα δολάριο για την κατασκευή του και όλα θα τα πλήρωνε η Ευρωπαική Ένωση!! Προφανώς διότι θα ήταν ανταγωνιστικός στα δικά της συμφέροντα.