Πλάμεν Τόντσεφ: Κίνα: Ρητορεία vs πραγματικότητας

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Πόσο σημαντικό είναι το 20ό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) για την πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια, αλλά και για τις εξελίξεις στην διεθνή σκηνή; Αναλυτές σ ’ολόκληρο τον κόσμο προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν όσα συνέβησαν στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού και να μπουν στο μυαλό του Σι Τζινπίνγκ, που έχει γίνει ο ισχυρότερος Κινέζος ηγέτης μετά τον Μάο Τσετούνγκ.

Η απόλυτη εξουσία του Σι Τζινπίνγκ

Η επανεκλογή του Κινέζου προέδρου για τρίτη συνεχόμενη θητεία δεν εξέπληξε κανέναν. Άλλωστε, η διαδικασία αξιολόγησης των 2.300 συνέδρων ξεκίνησε ήδη από τον Μάρτιο του 2021, υπό την άμεση εποπτεία του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος επέμενε στα “υψηλά πολιτικά στάνταρ” – δηλ. νομιμοφροσύνη – όλων των υποψηφίων. Η σύνθεση της πανίσχυρης επταμελούς Διαρκούς Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου υπογραμμίζει την απόλυτη επικράτηση του Κινέζου προέδρου ως “πυρήνα” του ΚΚΚ. Σημειώνεται, επίσης, ότι κανένας διάδοχος του Σι Τζινπίνγκ δεν φαίνεται στον ορίζοντα κι αυτό ενδεχομένως υποδηλώνει την πρόθεσή να διατηρήσει τα αξιώματά τα για αρκετά χρόνια ακόμη.

Ανάμεσα στα στελέχη που αναβαθμίστηκαν ξεχωρίζει ο Λι Τσιάνγκ, κομματικός γραμματέας της Σαγκάης, ο οποίος εκτέλεσε με απόλυτη αφοσίωση τις εντολές της ηγεσίας για αυστηρά lockdown στην κινεζική μεγαλούπολη. Η επιλογή του ως νέου πρωθυπουργού επιβεβαιώνει την διατήρηση της στρατηγικής μηδενικής ανοχής στα κρούσματα κορωνοϊού και, παράλληλα, την αποδοχή της αναπόφευκτης επιβράδυνσης της οικονομίας. Την ίδια στιγμή, απομακρύνθηκαν ο απερχόμενος πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ, ο πρόεδρος της Συμβουλευτικής Συνέλευσης Ουάνγκ Γιανγκ και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Χου Τσουνγκχουά. Μέσα στην ανθρωπογεωγραφία του ΚΚΚ τα σημαίνοντα αυτά στελέχη θεωρούντο αντίβαρα στην παντοδυναμία του Σι Τζινπίνγκ.

Η σκηνή που σημάδεψε το συνέδριο ήταν αναμφίβολα η βίαιη απομάκρυνση του πρώην προέδρου Χου Ζιντάο. Είτε σκηνοθετημένο είτε όχι, το επεισόδιο αυτό εξελήφθη από πολλούς ως επιβεβαίωση της απεριόριστης εξουσίας του Σι Τζινπίνγκ, αλλά και ως το τέλος μιας ολόκληρης εποχής στην ιστορία της σύγχρονης Κίνας. Μετά από σαράντα χρόνια συλλογικής ηγεσίας και ενσωμάτωσης της Κίνας στην διεθνή κοινότητα, ο νυν Κινέζος πρόεδρος δηλώνει απερίφραστα ότι θέτει πλέον τους δικούς του όρους τόσο για την πορεία της χώρας, όσο και για  τη διαμόρφωση μιας νέας παγκόσμιας τάξης.

Αναπροσαρμογή στόχων

Την ίδια στιγμή, όμως, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα σχέδια για την εγκαθίδρυση μιας Pax Sinica δεν είναι τόσο εύκολο να πραγματοποιηθούν. Η προσεκτική ανάγνωση των πρακτικών του συνεδρίου δείχνει ότι, ενώ δεν εγκαταλείπονται οι στρατηγικοί στόχοι του ΚΚΚ, διαφαίνεται μια τάση αναπροσαρμογής τους:

– Εικάζεται πως ο στόχος η Κίνα να ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως θα μετατεθεί χρονικά και θα υποβαθμιστεί στην επίσημη ρητορεία του Πεκίνου.

– Η αλλαγή οικονομικού μοντέλου είναι αδήριτη ανάγκη, αλλά αναγνωρίζονται εμμέσως οι δυσκολίες επίτευξης αυτούς του στόχου. Π.χ. η εγχώρια κατανάλωση δεν μπορεί ακόμη να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και η χώρα παραμένει εξαρτημένη σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές της προς τον υπόλοιπο κόσμο. Με άλλα λόγια, η επιθυμητή “αυτάρκεια” της Κίνας θα απαιτήσει πολλά χρόνια ακόμη.

– Η κινεζική ηγεσία έχει αποδεχθεί την ιδέα για χαμηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης, δηλ. την σταδιακή απομάκρυνση από την εμμονή στην “ποσότητα” και την απαραίτητη στροφή προς την “ποιότητα” της οικονομικής ανάπτυξης. Αρκετή έμφαση δόθηκε στο συνέδριο στις έννοιες του “εκσυγχρονισμού” και της “τεχνολογικής αναβάθμισης”: 7 από τα 24 μέλη του νέου Πολιτικού Γραφείου προέρχονται από τον χώρο των τεχνολογιών αιχμής, στις οποίες προτίθεται να επενδύσει η Κίνα την επόμενη πενταετία.

– Οι αμερικανικοί περιορισμοί στην εξαγωγή προηγμένων τεχνολογιών δεν θα αποθαρρύνουν την Κίνα στην προσπάθειά της να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ σ’ αυτό το κρίσιμο πεδίο, αλλά είναι πιθανό να την καθυστερήσουν στην μετάβασή της προς ένα ανώτερο στάδιο οικονομικής ανάπτυξης.

– Η “κοινή ευημερία”, άλλο ένα εύηχο σύνθημα, παραμένει σημαντικός στόχος, αλλά οι κινεζικές αρχές δεν είναι έτοιμες για γενναία αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος, προκειμένου να αμβλυνθούν οι τρομακτικές κοινωνικές ανισότητες. Το πιθανότερο είναι να συνεχιστούν τα αμφιβόλου αποδοτικότητας προγράμματα κρατικής ελεημοσύνης προς τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού.

– Η φαραωνικών διαστάσεων πρωτοβουλία του νέου Δρόμου του Μεταξιού, τμήμα της πολιτικής παρακαταθήκης του Σι Τζινπίνγκ, διατηρείται στην ατζέντα, αλλά με περικοπή δαπανών (κατά βάση, δανείων) και στροφή προς πιο εξεζητημένα και καλύτερα προετοιμασμένα επενδυτικά σχέδια στο εξωτερικό.

– Η ομοβροντία δυτικών κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία δείχνει στους Κινέζους ιθύνοντες ότι η κατά μέτωπο σύγκρουση με την Δύση συνεπάγεται πολύ υψηλό κόστος. Η Κίνα δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τον Πούτιν, τον οποίο θεωρεί στρατηγικό σύμμαχό της στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, αλλά φαίνεται πως ατύπως θέτει κάποια όρια στην “άνευ ορίων” συνεργασία της με την Μόσχα.

– Η στρατιωτική ισχύς της Κίνας αυξάνεται συνεχώς και προκαλεί μεγάλες ανησυχίες στο Πεντάγωνο, αλλά ταυτόχρονα οι Κινέζοι ιθύνοντες γνωρίζουν ότι οι ΗΠΑ διατηρούν ακόμη την συνολική υπεροχή τους.

– Ενώ η επανένωση της Ταϊβάν με την “μητέρα πατρίδα” παραμένει απαράλλακτος εθνικός στόχος της Κίνας που διακηρύσσεται πάντα σε πολύ υψηλούς τόνους, η στρατιωτική επέμβαση εκ μέρους της Κίνας δεν θεωρείται πολύ πιθανή προς το παρόν. Οι πολυήμερες στρατιωτικές ασκήσεις γύρω από την αυτοδιοικούμενη νήσο μετά την επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι τον περασμένο Αύγουστο είχαν την επικοινωνιακή αξία τους, αλλά επίσης έδειξαν ότι το Πεκίνο δεν είναι ακόμη έτοιμο για απόβαση και, κυρίως, για τις επιπτώσεις της μείζονος διεθνούς κρίσης που θα προκαλούσε μια τέτοια εξέλιξη.

Ανομολόγητες τάσεις

Φαίνεται, λοιπόν, πως πίσω από την συνήθη διθυραμβική ρητορεία του Πεκίνου για την “ασταμάτητη άνοδο της Κίνας” κρύβονται δύο ανομολόγητες τάσεις:

– Αφενός μεν η κινεζική ηγεσία διακατέχεται από αυξανόμενο άγχος για την σταθερότητα του καθεστώτος και την εθνική ασφάλεια της χώρας. Για πρώτη φορά η λέξη “ασφάλεια” επαναλήφθηκε τόσες φορές στην κεντρική ομιλία του Σι Τζινπίνγκ, μαζί με την λέξη “αγώνας”.

– Αφετέρου δε συντελείται μια “προσγείωση” στην πραγματικότητα, όπως πιστοποιείται από την σιωπηλή αναπροσαρμογή των εξαιρετικά φιλόδοξων στόχων του ΚΚΚ. Καταγράφεται, επίσης, μια έμμεση παραδοχή ότι η τρέχουσα συγκυρία δεν είναι τόσο ευνοϊκή για την Κίνα, η οποία πρέπει να δείξει μεγαλύτερη υπομονή στην πορεία της προς την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία.

Περίοπτη θέση στον Μαρξισμό-Λενινισμό κατέχουν οι λεγόμενες “αντιφάσεις”, δηλ. οι αντινομίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα κομμουνιστικά κόμματα μέχρι να επιτύχουν την παντοτινή νίκη. Δεν αποκλείεται το μεγαλύτερο δίλημμα, με το οποίο θα βρεθεί αντιμέτωπη η Κίνα τα επόμενα χρόνια, να σχετίζεται με την εξής αναντιστοιχία. Από τη μία, η κινεζική ηγεσία τείνει να πιστεύει τα αφηγήματα που η ίδια παράγει, όπως συνέβη με την ακλόνητη πεποίθηση για την ανωτερότητα του κινεζικού μοντέλου αναχαίτισης της πανδημίας – με τα γνωστά αποτελέσματα. Από την άλλη είναι οι καταναγκασμοί της πεζής πραγματικότητας που θέτει διάφορα εμπόδια στην “ασταμάτητη άνοδο της Κίνας”, εμπόδια που η κινεζική ηγεσία δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη της, έστω και απρόθυμα. Η λογική αντιμετώπιση αυτής της “αντίφασης” θα ήταν ευεργετική για την Κίνα και ολόκληρο τον κόσμο. Αντίθετα, είναι ανησυχητική η διαφαινόμενη τάση για επικράτηση της ιδεολογίας και της ρητορείας επί του πραγματισμού και της σωφροσύνης στην Κίνα του πανίσχυρου Σι Τζινπίνγκ. 

Ο Πλάμεν Τόντσεφ είναι επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο

Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ).

www.kreport.gr

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα