Ανδρέας Θεοφάνους*
10/12/2021
Καθώς πλησιάζουμε προς τα Χριστούγεννα ο κίνδυνος περαιτέρω έξαρσης της πανδημίας παραμένει υπαρκτός, τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς. Η μετάλλαξη «Ομικρον» αποτελεί μια αβέβαιη εξέλιξη και βασικό ερώτημα που θα κρίνει πολλά για τη συνέχεια είναι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι του νέου στελέχους.
Στην παρούσα φάση το κλίμα στην κοινωνία δεν είναι το επιθυμητό. Τα πρόσθετα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση αύξησαν την προϋπάρχουσα διχόνοια και δυσπιστία. Αναμφίβολα η κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να προστατεύει τη δημόσια υγεία. Σε πρακτικό επίπεδο η πολιτεία θεωρεί ότι με τα Διατάγματα δύνανται να περιορίζονται βασικά δικαιώματα και ελευθερίες προκειμένου να εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον. Είναι όμως εξ ίσου σημαντικό να τηρείται η αναλογικότητα όσον αφορά τoν περιορισμό βασικών ελευθεριών.
Ομολογουμένως, η πολιτική που ακολουθείται και ο τρόπος λήψεως αποφάσεων χρήζουν αναθεώρησης. Η κυβέρνηση, η οποία εκφράζει τη συμβατική άποψη, επικαλείται την επιστήμη. Όμως οι θέσεις της ιατρικής κοινότητας διεθνώς δεν είναι μονολιθικές. Καταγράφονται, για παράδειγμα, σημαντικές διαφωνίες όσον αφορά την αναγκαιότητα του καθολικού περαιτέρω εμβολιασμού. Επειδή ακριβώς οι επιστημονικές απόψεις διίστανται όσον αφορά τη διαχείριση, ίσως θα έπρεπε να επανεξετασθεί ο βαθμός και το εύρος επιβολής.
Ένα από τα βασικά μέτρα είναι η απόσυρση του safe pass από τους εμβολιασθέντες, εάν δεν λάβουν την ενισχυτική δόση. Για αυτούς που έχουν νοσήσει θα ισχύουν ανάλογες ρυθμίσεις. Σημειώνω συναφώς ότι στην Ελβετία, προτού η κυβέρνηση προχωρήσει σε υιοθέτηση πολιτικών που αναστέλλουν δικαιώματα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, διαβουλεύεται με τους διάφορους φορείς ενώ επιπρόσθετα θέτει και τα ζητήματα αυτά για έγκριση είτε στη Βουλή είτε σε δημοψηφίσματα. Επιπρόσθετα, ο τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας δεν είναι ο ίδιος στις διάφορες χώρες της ΕΕ, ενώ και στις ΗΠΑ υπάρχει διαφορά προσέγγισης από πολιτεία σε πολιτεία. Το γεγονός αυτό είναι ενδεικτικό διαφορετικών απόψεων για τον τρόπο διαχείρισης της κατάστασης. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις καθιστούν αναγκαία την ευρύτερη διαβούλευση ούτως ώστε να επιτευχθεί ένα βασικό επίπεδο συνεννόησης στην κοινωνία.
Εκείνο που με προβληματίζει ιδιαίτερα είναι ο διχασμός στην κοινωνία. Προς άρση κάθε παρεξήγησης σημειώνω ότι έχω εμβολιαστεί, αυτό όμως δεν αναιρεί τη θέση μου ότι εδώ και μήνες υφίσταται μια δυσμενής διάκριση εις βάρος αυτών οι οποίοι για τους δικούς τους λόγους επιλέγουν να μην εμβολιαστούν. Για παράδειγμα, από τις αρχές του Αυγούστου 2021 οι συμπολίτες μας που δεν έχουν εμβολιασθεί πληρώνουν από ίδιους πόρους για τη διενέργεια rapid tests, τα οποία πλέον θα πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε δύο μέρες. Η πολιτική αυτή εξ ορισμού διαχωρίζει αχρείαστα τους πολίτες σε δύο κατηγορίες. Εφ’ όσον όλοι οι πολίτες πληρώνουν για το ΓεΣΥ και δεδομένου ότι η πανδημία δημιούργησε πρωτόγνωρες συνθήκες, θα έπρεπε να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση όλων των πολιτών. Οι αποφάσεις αυτές αναπόφευκτα εκλαμβάνονται ως τιμωρητικό μέτρο και ως μοχλός πίεσης για εμβολιασμό.
Στην όλη συζήτηση είναι σημαντικό να λάβουμε υπ’ όψιν και την οικονομική διάσταση του όλου ζητήματος. Αναμφίβολα το κάθε κράτος και η κάθε κυβέρνηση θεωρούν καθοριστικής σημασίας τη διατήρηση και την ανόρθωση της οικονομικής δραστηριότητας. Σημειώνεται επίσης ότι υπάρχουν τεράστια οικονομικά κίνητρα και αντικίνητρα από τη διάθεση των εμβολίων, των εξετάσεων και φαρμάκων για την αντιμετώπιση της νόσου. Αναπόφευκτα η οικονομική διάσταση διαδραματίζει τον δικό της ρόλο στις αποφάσεις που λαμβάνονται.
Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι σημαντικό η κυβέρνηση να προχωρεί με προσοχή και σεβασμό προς όλους τους πολίτες. Το ζητούμενο είναι η διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, της οικονομικής δραστηριότητας και της κοινωνικής συνοχής. Είναι κατανοητό ότι η επίτευξη και των τριών στόχων είναι δύσκολη. Σε κάθε περίπτωση ζητούμενο είναι η υιοθέτηση πολιτικών που θα αποτελέσουν τη χρυσή τομή.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
