του Παντελή Σαββίδη
Το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης έλαβε μια πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία: θα καλεί κάθε μήνα έναν διεθνούς φήμης συγγραφέα ο οποίος θα μιλά για το έργο του. Οι συναντήσεις είναι ανοικτές.
Ο πρώτος που προσκλήθηκε ήταν ο γνωστός ιστορικός Ρόντρικ Μπήτον του οποίου το βιβλίο: Ελλάδα, Βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους κυκλοφόρησε και στα ελληνικά με αφορμή τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821.
Προσφάτως, κυκλοφόρησε και ένα νέο βιβλίο του με τίτλο: «Έλληνες – Μια παγκόσμια ιστορία» και στα ελληνικά.
Πήγα στην εκδήλωση.
Πριν μπω στην ουσία του σχολίου μου, να πω πως η πρωτοβουλία θα εξελιχθεί καλά με μια προϋπόθεση. Τέτοιου είδους συναντήσεις πρέπει να ξεφύγουν από τις συνήθεις παρουσιάσεις βιβλίων, όπως αυτές που γνωρίσαμε στην Ελλάδα. Μια επιφανειακή προσέγγιση του περιεχομένου για να έρθει η στιγμή να υπογράψει ο συγγραφέας βιβλία του. Πρέπει να εμβαθύνουν. Η υπογραφή Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης πρέπει να παραπέμπει σε κάτι βαθύτερο. Εύχομαι να πάει καλά η πρωτοβουλία.
Και, τώρα:
Ο Μπήτον κάνει μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση στην ελληνική διαχρονία και επιχειρεί να μιλήσει για την κρίσιμη σχέση του νεοελληνικού έθνους που προέκυψε από την Επανάσταση του 1821 με την ιστορική εξέλιξή του.
Στον πρόλογο του νέου του βιβλίου γράφει πως η εθνική ιστορία, σε όποιο έθνος κι αν ανήκουμε, δεν είναι παρά η ιστορία που λέμε στους εαυτούς μας. Διότι- όπως ειπε σε μια συνέντευξή του- λέει ελάχιστα πράγματα για το πώς μας βλέπουν οι άλλοι, κάτι που μας δυσκολεύει πολύ να κατανοήσουμε τη θέση μας στον σύγχρονο κόσμο. Κάθε έθνος, βεβαίως, αφηγείται την ιστορία του με τον δικό του τρόπο, όμως σήμερα κάθε σοβαρός ιστορικός πρέπει να βλέπει πέρα από εθνικά σύνορα».
Ο Μπήτον δέθηκε με την Ελλάδα και προσεγγίσεις σαν και τις δικές του σε ό,τι αφορά την ελληνική ιστορία και την σχέση των Ελλήνων με αυτήν δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητες. Και όσοι αναζητούν ειλικρινά το αποτύπωμά τους στην ιστορία δεν μπορεί να μένουν σε ψευδαισθήσεις. (ΥΓ: ο ποντιακός ελληνισμός έχει κάποιες ιδιαιτερότητες υπέρ του για τις οποίες θα μιλήσουμε άλλη φορά).
Με πολύ απλά λόγια, όπως είπε και ο συντονιστής της χθεσινής εκδήλωσης, ο Μπήτον, στο νέο του βιβλίο υποστηρίζει ότι την στιγμή της Επανάστασης κανένας από τους πρωταγωνιστές της δεν είχε την ελληνική ως πρώτη γλώσσα του. Και θεωρεί, ακόμη, ότι η ελληνική γλώσσα είναι εκείνη που συνδέει τους Έλληνες με την ιστορία τους.
Μου δόθηκε η δυνατότητα να υποβάλλω ερώτηση και του έθεσα, και πάλι, αυτό που είπε ο συντονιστής: τι σημαίνει το ότι την στιγμή της Επανάστασης κανείς από τους πρωταγωνιστές της δεν μιλούσε ως πρώτη γλώσσα τα ελληνικά και αν υπήρξαν κάποιοι θύλακες, έστω, που διατήρησαν μια συνέχεια με την αρχαία εποχή.
Δεν απάντησε αλλά επειδή του έθεσα και άλλες παράλληλες ερωτήσεις δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα αν το απέφυγε ή αν διαχύθηκε η σκέψη του και στα άλλα.
Πάντως, παραδέχθηκε ότι πέραν της γλώσσας ήταν και η σχέση με το Πατριαρχείο που συγκρότησε την νεοελληνική κοινωνία, όπως, προφανώς και άλλοι παράγοντες.
Ορισμένες από τις θέσεις του Μπήτον, όπως καταγράφηκαν σε μια συνέντευξή του στο Lifo:
1.- Η παιδεία και η γλώσσα είναι οι κατεξοχήν παράγοντες που καταδεικνύουν την ιστορική συνέχεια, καθώς η βιολογική συγγένεια των αρχαίων Ελλήνων με τους σύγχρονους παραμένει ατεκμηρίωτη, κάτι που ισχύει για όλους σχεδόν τους λαούς, αν υπολογίσουμε τις κατακτήσεις, τις μεταναστεύσεις, τις προσμείξεις κ.λπ. Αυτό είναι που καθιστά τους σημερινούς μετανάστες β’ και γ’ γενιάς που μιλούν ελληνικά από τη γέννησή τους εξίσου Έλληνες με τους γηγενείς.
2.-Η έννοια του ελληνισμού ήταν πάντοτε ρευστή και ευέλικτη. Αν πάμε στο Βυζάντιο, θα δούμε ότι μεταξύ 11ου-13ου αιώνα μ.Χ. σε όλο σχεδόν τον ελλαδικό χώρο και γενικότερα στα Βαλκάνια μιλούσαν σλαβικά, ενώ στη Μικρά Ασία πολλοί γηγενείς πρώην χριστιανικοί πληθυσμοί, όσοι δεν έφυγαν δηλαδή εξαιτίας των τουρκικών επιδρομών, εξισλαμίστηκαν. Οι σύγχρονοι Τούρκοι της δυτικής Μικράς Ασίας ιδίως είναι εν πολλοίς απόγονοι των Βυζαντινών, όπως σωστά έγραφε και ο αείμνηστος Σπύρος Βρυώνης.
3.-Η εθνική ιστορία, σε όποιο έθνος κι αν ανήκουμε, δεν είναι παρά η ιστορία που λέμε στους εαυτούς μας.
4.-Η θεωρία περί τριμερούς συνέχειας του ελληνισμού αντιμετωπίζεται συνήθως από τους ξένους σχολιαστές είτε επιφυλακτικά είτε για να πικάρουν τους σύγχρονους Έλληνες ως ανάξιους των ένδοξων προγόνων τους. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν είτε τα ιστορικά γεγονότα είτε τις ιδεολογικές παραδοχές στις οποίες βασίζεται αυτή η αφήγηση περί συνέχειας. Γι’ αυτό και η ελληνική ιστορία, μια ιστορία πραγματικά παγκόσμια, οφείλει να γίνει πολύ περισσότερο γνωστή και κατανοητή.
ΥΓ: Δεν γνωρίζω με ποια στοιχεία οι ιστορικοί προσδιορίζουν την ιστορική συνέχεια των λαών. Με την ματιά του μη ειδικού και καθώς διαβάζω το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του Connor Θουκυδίδης, βλέπω πως αν εξαιρέσει κανείς το θάρρος και την τόλμη των αρχαίων Αθηναίων, Σπαρτιατών και των Ελλήνων των άλλων πόλεων κρατών, η συμπεριφορά τους τότε ήταν απολύτως ίδια με ημών σήμερα. (Βεβαίως εμείς με το πρώτο μπαμ ψάχνουμε μα κρυφτούμε). Φταίει το κλίμα, ο τόπος, δεν γνωρίζω.
Πάντως, ο Μπήτον στο βιβλίο του παραθέτει το εξής απόσπασμα απο την ομιλία του Σεφέρη κατά την παραλαβή του Νόμπελ:
«δεν θα πω ότι είμαστε από το ίδιο αίμα, γιατί αποστρέφομαι τις φυλετικές θεωρίες – αλλά κατοικούμε πάντα στην ίδια χώρα και κοιτάμε τα ίδια βουνά που τελειώνουν στην ίδια θάλασσα».
Οι πολιτειακές μορφές στις οποίες έζησε ο ελληνισμός ήταν οι αρχαίες Πόλεις Κράτη, η Ελληνιστική Οικουμένη, η Ρωμαϊκή εποχή στην οποία κυριάρχησε ο ελληνικός πολιτισμός, η Βυζαντινή Οικουμένη και το νεοελληνικό κράτος- έθνος. Η σημερινή Ελλάδα, δηλαδή. Αν εξαιρέσουμε τις οικουμενικές διαχύσεις του ελληνισμού, στην αρχαία εποχή, υπήρχε μια επίμονη προσπάθεια των πόλεων κρατών να κυριαρχήσουν, εξοντώνοντας και βιολογικά τους άλλους, ας πούμε, ομοεθενείς τους. (Το ας πούμε πηγαίνει στο ότι η έννοια του έθνους είναι σύγχρονη, όπως μας λένε οι ιστορικοί). Το έκανε και η Αθήνα, βεβαίως, κατά κόρον, αλλά το έκανε και η Σπάρτη η οποία κατάφερε να προβάλλει το ιδεολόγημα ότι αγωνίζεται υπερ της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των Ελλήνων. Για λόγους ακατανόητους η Αθήνα δεχόταν αυτήν την εκδοχή. Η Αθήνα μετά τους Περσικιούς πολέμους είχε αποκτήσει τέτοιο κύρος που της επέτρεψε να δημιουργήσει την αποκαλούμενη Αθηναϊκή Ηγεμονία την οποία, αργότερα αποκάλεσαν Συμμαχία. Ουσιαστικά κυριάρχησε αποικιοκρατικά στις πόλεις κράτη που συμμετείχαν, γεγονός που αύξησε την δυσαρέσκειά τους και ήταν μια απο τις αιτίες του Πελοποννησιακού Πολέμου. Αποτέλεσμα της “Συμμαχίας” αυτής ήταν η Αθήνα να διεκδικήσει και να πάρει η ίδια το Ταμείο της το οποίο επένδυσε σε δημόσια εικόνα αλλά και σε πολεμικά μέσα. Η συμπεριφορά της αυτή οδήγησε σε επαναστάσεις. Αυτήν την αθηναίκή συμπεριφορά, την οποία διέκοψαν οι οικουμένες που μεσολάβησαν μέχρι την δημιουργία του νεοελληνικού κράτους το 1830, την εφαρμόζει κατά κόρον η Αθήνα μετά τους Βαυαρούς. Μέχρι σήμερα. Σήμερα με τα πλεονεκτήματα που της προσφέρει η εθνική κρατική ενότητα η Αθήνα εκμεταλλεύεται προς όφελός της το σύνολο του λοιπού ελληνισμού. Και το εκμεταλλεύεται με αποικιοκρατικούς όρους. Αυτή η συμπεριφορά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί με επαναστάσεις όπως στην αρχαία εποχή. Οπότε, ή θα αποδεχθούμε την μοίρα μας ή θα αναζητήσουμε τρόπους που θα αποδομήσουν την σύγχρονη αθηναϊκή αποικιοκρατία. Με την πειθώ δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει κάτι. Διότι γνωρίζουν τι συμφέρει τον ελληνισμό και τι τον αθηναϊσμό. Και οι έννοιες αυτές είναι σήμερα αντικρουόμενες. Ας δοκιμάσουμε τις μη αυτοδύναμες κυβερνήσεις μήπως, μέσα απο την πολυπλοκότητα που θα προκύψει, βγει κάτι καλύτερο.
Ο Ρόντρικ Μπήτον είναι ανθέλληνας, νέτα σκέτα και χωρίς περιστροφές. Δεν φοβάμαι να το γράψω και δεν το παίρνω πίσω, κι ας σκυλιάζουν οι εραστές των αντιλήψεων τύπου Λιάκου.
Γιατί, αν έρθω στο σπίτι σου και αφού σε παινέψω και σου πω αρχικά “τι ωραίο σπίτι έχεις”, “τι καλός άνθρωπος είσαι”, συμπληρώσω στο τέλος “ωστόσο είσαι μπάσταρδος, φαντασμένος, και το σπίτι σου δεν είναι πραγματική κληρονομιά σου, άρα δεν σου ανήκει”, τότε τι είμαι; φίλος σου ή εχθρός σου;
Go home μίστερ Μπήτον και εσύ και ο Μαζάουερ. Όχι, τέτοιους “φίλους” δεν τους χρειαζόμαστε. Ούτε τον άλλον ανθέλληνα του μεσοπολέμου, τον Τόυνμπη, ούτε τον Γούντχαουζ της Κατοχής.
Τα ακούς κ.Μητσοτάκη που τον θαυμάζεις τον Μπήτον και μας προτείνεις τα βιβλία του για ανάγνωσμα; Όχι, γατί απλώς οι πολίτες δεν ακούγονται ποτέ.
ΥΓ Στην ουσία του ζητήματος τι γλώσσα μιλούσαν οι Έλληνες το ’21 δεν θα μπω, γιατί δεν θέλω να ρίξω το επίπεδο τόσο χαμηλά, επιχειρηματολογώντας για τα αυτονόητα. Όσον αφορά την ρήση του Σεφέρη περί φυλετικών θεωριών, ας ντραπούν οι φιλόλογοι που μας τον παρουσιάζουν ως μέγα εθνικό ποιητή -μόνο και μόνο για ένα Νόμπελ που πήρε χάρη στις διεθνείς γνωριμίες του- την στιγμή που ο γιγάντιος Καβάφης δεν αξιώθηκε τέτοιας βραβεύσεως.
Όλοι οι προβληματισμοί που μας δημιούργησε το άρθρο είναι χρήσιμοι ,αλλά η προβολή των ”ρήσεων” του συγγραφέως 1/ ότι όλοι ο επαναστατημένοι Έλληνες δεν ομιλούσαν την Ελληνική γλώσσα -ενώ το πρώτο μας Σύνταγμα της Επιδαύρου το έγραψαν στην ελληνική και το διάβαζαν οι επαναστατημένοι Έλληνες και όλοι μαζί άκουγαν έψαλλαν ”του Θεού τα πράγματα” στις εκκλησιές τους- τον καθιστά τον κ.Μπήτον αναξιόπιστο και ολίγον οπαδό του Φαλμεράιερ και 2/ η επιλογή της άχρωμης φράσης του αναμφισβήτητα πατριώτη Σεφέρη από την ομιλία του κατά την παραλαβή του Νόμπελ παραλείποντας να αναφέρει και την φράση του Καβάφη ” και την κοινή ελληνική λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε, ως τους Ινδούς για Λακεδαιμονίους θα μιλάμε τώρα” καθιστά τον κ. ΜΠΗΤΟΝ ένα των Λακεδαιμονίων , γιαυτό δεν πρέπει να μιλάμε γιαυτόν -ιδίως- όλοι οι λάτρεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στον οποίον ουδόλως αναφέρθηκε .
Υ.Γ Ας μην επαναλάβετε ,αγαπητέ κ. Σαββίδη την καταληκτική στο άρθρο σας φράση για μη αυτοδύναμες κυβερνήσεις για δοκιμή της πολυπλοκότητας των πολύχρωμων κυβερνήσεων (θα ”κολλήσει στο μυαλό” πολλών συνελλήνων ) ,γιατί ο Ελληνισμός ουδέποτε ”θαυματούργησε” με την εκκλησία του Δήμου ,χωρίς τους Περικλή , Φίλιππο και Μέγα Αλέξανδρο , Αυτοκράτορες της Νέας Ρώμης , Καποδίστρια , Ελευθέριο Βενιζέλο -που εξόρισε τους πολιτικούς του αντιπάλους μετά το 1915- Μεταξά και χαρισματικό Κων/νο Καραμανλή , ο οποίος και ”στέγνωσε από συναισθήματα” για να επιτύχει την αναίμακτη αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 και να επιτύχει την είσοδο μας στην ΕΟΚ το 1979.
Ας μη ξεκινήσουμε ”φτου και από την αρχή” – να είστε καλά.
Σχετικά με την γλώσσα που μιλούσαν οι Αγωνιστές τού ’21, ο Μπήτον κάνει ασφαλώς λάθος. Κάποιοι μιλούσαν αρβανίτικα (Μπουμπουλίνα, Μιαούλης κ.ά), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κανείς δεν μιλούσε ελληνικά. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύονται οι Αλβανοί, για να πείσουν ότι κι εκείνοι τάχα μετείχαν τής Επαναστάσεως, πράγμα εντελώς αναληθές, αφού, ως γνωστόν, ήσαν τσιράκια των Τούρκων (γνωστοί οι Τουρκαλβανοί γενίτσαροι και όχι μόνο). Εννοείται ότι μιλούσαν επίσης τις ντοπολαλιές των, αλλά ελληνικά μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ των, αν δεν καταλάβαινε ο ένας τον άλλον.
Φίλε Επισκέπτη:
Μην χαλάς τον χρόνο σου, για να αποκρούσεις τα φληναφήματα του Μπήτον. Δεν γράφει τις ανθελληνικές του μπαρούφες από λάθος εκτίμηση ή από κακή πληροφόρηση. Είναι συνειδητά ενταγμένος στην εθνοαποδομητική ιστοριογραφία και έτερον ουδέν. Και ο λόγος είναι απλός:
Επειδή οι Εγγλέζοι είναι μιγαδικός λαός (Κέλτες, Σάξονες και ολίγον Νορμανδοί), θέλουν σώνει και καλά να αποδώσουν χαρακτηριστικά ανάμεικτης προέλευσης και στα αρχαία κοσμοϊστορικά έθνη (όπως είναι οι Έλληνες). Το ίδιο ισχύει και για μερίδα ιστορικών άλλων εθνοτήτων (Γερμανών, Γάλλων, Ρώσων, Αμερικάνων κλπ) από τον Γίββωνα και τον Φαλμεράιερ μέχρι τον Οστρογκόρσκι και πάει λέγοντας. Μπορεί αυτή η ιστοριογραφική προκατάληψη να προέρχεται από σύμπλεγμα ιστορικής κατωτερότητας επειδή τα έθνη τους ήταν βάρβαρα επί αιώνες, ή από ιδεοληπτική υιοθέτηση παγκοσμιοποιητικών θεωριών που πλασάρονται ως “σοβαρή επιστήμη”, ή ακόμα και από πολιτική σκοπιμότητα. Δεν με νοιάζει τόσο γιατί τα γράφουν αυτά και ούτε με νοιάζει ιδιαιτέρως τι γράφουν, γιατί τα αντεπιχειρήματα είναι ακλόνητα.
Αυτό που με εξοργίζει είναι ότι στην Ελλάδα κάτι Μπήτον, κάτι Μαζάουερ, κάτι Ρίχτερ κλπ τους έχουμε περί πολλού. Η ομάδα του Λιάκου και της μαρξιστογενούς ιστοριογραφίας είναι γνωστό ότι τους προσκυνάει ως θεούς. Αλλά και ο Μητσοτός φέρει μεγάλη ευθύνη, που τα Χριστούγεννα, όπως και άλλες φορές στο παρελθόν, προέβαλε το βιβλίο του Μπήτον ως καλό ανάγνωσμα δι’ ημάς τους ιθαγενείς. Σαν δε ντρέπεται, εκλεγμένος πρωθυπουργός των Ελλήνων… Λίγη τσίπα δεν υπάρχει;
Και για να τελειώνουμε με τους Μπήτον και τα περί φυλετικής ασυνέχειας: το ερώτημα αν υπάρχει φυλετική βάση στα έθνη ή όχι, λήγει με ένα απλό κοίταγμα στις φάτσες. Όπως έλεγε και ο μέγας Κούμαρης (βλ. εγκυκλοπαίδεια Ηλίου), βάλτε 100 Σκωτσέζους (όπως ο Μπήτον δηλαδή) και 100 Έλληνες σε ένα δωμάτιο ανακατεμένους και σιωπηλούς, και θα τους ξεχωρίσω κατά 99%, διά γυμνού οφθαλμού.
Ας με συγχωρέσει ο κ. Σαββίδης για την ελαφρά βωμολοχία, αλλά στον Μπήτον ταιριάζει απόλυτα αυτό που τραγουδούσε ο λαός μας (οι Εαμικοί έστω) στα Δεκεμβριανά:
“Μας ήρθαν οι Εγγλέζοι, μα ο λαός τους χ… “
Μα εγώ απλώς διευκρίνισα ότι όντως κάποιοι, αρκετοί μάλιστα, Αγωνιστές τού ’21 δεν μίλαγαν ελληνικά, ή τουλάχιστον δεν τα μίλαγαν σαν πρώτη γλώσσα. Ο Μητσοτός, όπως το λες, είναι εθνομηδενιστής, πού το περίεργο ότι κάτι τέτοιους προβάλλει;
Επισκέπτης:
Εσύ καλά έκανες και το διευκρίνισες. Αρβανίτες, Βλάχοι και σλαβόφωνοι, ομοθυμαδόν μαζί με την ελληνόφωνη πλειοψηφία, όλοι Έλληνες μέχρι το κόκαλο, έδωσαν το αίμα τους για την λευτεριά της πατρίδας (και στην πραγματικότητα αγωνίστηκαν όχι απλώς για το κράτος του 1830, αλλά για την Πόλη και την Αγιασοφιά).
Απλά λέω ότι κανονικά, αν δεν είχαμε ξεπέσει σε αυτήν την εθνική παρακμή και σε αυτόν τον κομπλεξικό θαυμασμό όποιου ξένου ακρίτως, δεν θα έπρεπε καν να ασχολούμαστε με τον εν λόγω ψευτοϊστορικό της έδρας “Κοραής” του King’s College -μίας έδρας που όλως τυχαίως κατείχαν παλαιότερα οι επίσης ανθέλληνες Τόυνμπη και Κύριλ Μάνγκο.
Δεν υπάρχει κάτι το περίεργο περί Μητσοτάκ. Όμως το καταγγέλλω, για να μην έχουν αυταπάτες μερικοί. Και ποιος ανέδειξε τον παγκοσμίως άγνωστο κ. Μπήτον στο ελληνικό κοινό; Ο μέγας Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, που τον έχρισε το 2019 ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής. Και έτσι ο κ. Μπήτον μπορεί πλέον παρασημοφορημένος να μας ειρωνεύεται που βγήκαμε να διαδηλώσουμε κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών.
᾿῀Ας μελετήσουμε τά προβεβλημένα αὐτά συγγράμματα πού μᾶς ἀφοροῦν, γιά νά βροῦμε τί βλέπουν αὐτοί καί τί πιστεύουμε ἐμεῖς γιά ἐμᾶς.
Τό θέμα δέν εἶναι πώς κάποιοι πού ξεκίνησαν τήν ᾿Επανάσταση δέν μιλοῦσαν ἑλληνικά ὡς πρώτη γλώσσα, ὄπως λέει ὁ Μπήτον -σέ ποιούς ἀναφέρεται, σέ κάποιους ἀρβανιτόφωνους;-ἀλλά ὅτι πρόκειται γιά σκλαβωμένους Ἕλληνες πού δέν γνώριζαν οὔτε νά γράφουν, μιλοῦσαν μεταξύ τους στίς διάφορες ντοπιολαλιές, καί πῶς κάποιοι Ἕλληνες μορφωμένοι πού δραστηριοποιοῦντο σέ ἄλλες χῶρες, καί πόσο ἀγωνίσθηκαν γιά τήν πνευματική ἀναγέννηση τῆς ῾Ελλάδας, γιά τήν ἐκπαίδευση, γιά τήν διατήρηση αὐτῆς τῆς γλώσσας καί αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ, κοντά στά ἀρχαῖα καί βυζαντινά ἴχνη, ὅπως ὁ ᾿Αδαμάντιος Κοραῆς, ὁ ὁποῖος θεώρησε ´μετακένωση ´τῆς γνώσης ἀπό τήν Δύση ὡς αντιδάνειο.
https://www.peri-grafis.net/ergo.php?id=1278
῾Η γενιά τοῦ ‘30 ἔψαξε νά βρεῖ τά ἴχνη τῆς ἑλληνικότητας στόν ἱστορικό χῶρο, μετά τήν τουρκοκρατία, ἀπό τήν αρχαιότητα καί τόν βυζαντινό πολιτισμό μέχρι τά νεώτερα χρόνια, καί συνεχίζεται ἀκόμα ἡ ἔρευνα. Ὀ ᾿Ελύτης βλέποντας τήν φτώχεια τῶν Ἑλληνόπαιδων σέ σχέση μέ τούς Δυτικούς ἔγραψε τό Ἄξιον Ἐστί.
Δέν εἶναι μόνο ἡ γλώσσα καί ἡ συνέχειά της πού μᾶς συνδέουν. Εἶναι καί ἡ θρησκεία, εἶναι καί τό αἶμα, οἱ διάφοροι ἀπόγονοι πού ἔχουν γεννηθεῖ σέ ἄλλους λαούς καί δέν εἶναι πάντα ἑλληνόφωνοι.
Τό κυριώτερο εἶναι ἡ ψυχή αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ.
“Δέν εἶναι μόνο ἡ γλώσσα καί ἡ συνέχειά της πού μᾶς συνδέουν. Εἶναι καί ἡ θρησκεία, εἶναι καί τό αἶμα, οἱ διάφοροι ἀπόγονοι πού ἔχουν γεννηθεῖ σέ ἄλλους λαούς καί δέν εἶναι πάντα ἑλληνόφωνοι.”
Για τούς αρβανιτόφωνους έγραψα παραπάνω. Έλληνες ήσαν, με την διαφορά ότι μιλούσαν αρβανίτικα. Καταγόταν από το Σούλι και είχαν φύγει απ’ εκεί, λόγω τού ότι δεν τα “έβρισκαν” με τούς Αλβανούς και είχαν κατεβεί κυρίως στα νησιά (Ύδρα, Σπέτσες), αλλά και σε άλλες περιοχές. Μέχρι προπολεμικά, στο Μενίδι μιλούσαν ακόμη αρβανίτικα.
Για τα υπόλοιπα δεν συμφωνώ με την θρησκεία, διότι υπάρχουν πολλοί Έλληνες, με όλη την σημασία τής λέξεως, που δεν θρησκεύονται για τον άλφα ή βήτα λόγο. Άλλωστε, ο Χριστιανισμός, διότι αυτόν προφανώς εννοείς, είναι μία ξενόφερτη αβρααμική θρησκεία, η οποία επεβλήθη στους Έλληνες, αλλά δεν έχει σχέση με το καθαρώς ελληνικό πνεύμα των Αρχαίων. Το αρχαιοελληνικό πνεύμα διέκρινε το φιλέρευνο, αυτό που αποζητούσε την αλήθεια είτε πειραματικά, είτε με την σκέψη (φιλοσοφία) και δεν δεχόταν δόγματα, τα οποία δεν μπορούν να αποδειχθούν. Καλύτερα, λοιπόν, να μην ανακατεύομε την θρησκεία σε τέτοιου είδους ζητήματα. Σ’ έχει ποτέ απασχολήσει το ερώτημα γιατί είμαστε ο μόνος λαός, που βλαστημά τα θεία;
Και το αίμα μάλλον δεν είναι σίγουρο κριτήριο και ούτε έχει σημασία. Θυμήσου τα λόγια τού Σβορώνου.
“Τό κυριώτερο εἶναι ἡ ψυχή αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ.”
Ακριβώς!
Επισκέπτης:
Ας ξεκαθαριστεί ότι οι Αρβανίτες βρίσκονταν στις νότιες περιοχές του ελληνικού χώρου (πέριξ της αττικοβοιωτίας) και αλλού (Μακεδονία, Θράκ κλπ), όπως και στην νότια Ιταλία, αιώνες πριν την δημιουργία του Σουλίου.
Επίσης δεν βλαστημάμε μόνον εμείς, αλλά και οι Ιταλοί, και οι Αμερικάνοι και άλλοι. Ο Χριστιανισμός είναι εν πολλοίς ελληνικό δημιούργημα και δεν αναφέρομαι στην γλώσσα των Ευαγγελίων, αλλά στο περιεχόμενό του και στο τυπικό του (θεολογικές έννοιες, αρχιτεκτονική, μουσική, υμνολογία, εορτολογικός κύκλος). Ο χριστιανισμός εισήγαγε έννοιες πολύ πυκνές, όπως αυτή του προσώπου, που στα αρχαία σήμαινε απλώς “μάσκα”, “προσωπείο”. Για τις διαφορές αρχαιοελληνικού και χριστιανικού πνεύματος ευχαρίστως συζητάμε. Πάντως ως Χριστιανοί αντισταθήκαμε στους Τούρκους. Όποιος αποποιείτο τον Χριστιανισμό, χανόταν και για το έθνος, κοινώς τούρκευε.
Τέλος η γνωστή ρήση του Σβορώνου περί ζωολογίας, με την οποία μας έχει πρήξει ο Γιανναράς, είναι αφελέστατη, γιατί όλοι οι Έλληνες ανήκουν ξεκάθαρα στην Μεσογειακή φυλή και μόνον σε αυτή. Αυτό είναι κάτι το οφθαλμοφανές. Το βάρος της απόδειξης της υποτιθέμενης φυλετικής ασυνέχειας το έχουν οι υποστηρικτές αυτής της άποψης -και ας μην μας πετούν το μπαλάκι με την γνωστή τους στρεψοδικία (όλο για κάτι σκλαβηνίες μιλούν, αλλά ποτέ δεν ποσοτικοποίησαν τα ισχυριζόμενά τους). Εάν ο μαρξιστής Σβορώνος μιλούσε για Βραζιλιάνους ή για Γάλλους, μπορεί να είχε κάποιο δίκιο -όχι όμως για τους Έλληνες, τους Ιάπωνες ή τους Κινέζους.
“Επίσης δεν βλαστημάμε μόνον εμείς, αλλά και οι Ιταλοί, και οι Αμερικάνοι και άλλοι”
Χριστοπαναγίες, σταυρούς, αγίους κλπ “καντήλια”, ποιος άλλος λαός βλαστημά κατ’ αυτόν τον τρόπο; Πώς θα τα πεις αυτά αγγλικά, γερμανικά κλπ.; Οι Νοτιοϊταλοί έλεγαν το “porca Madonna”, αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν το λένε πια.
Για τον Χριστιανισμό προφανώς δεν κατάλαβες τι έγραψα. Δεν μπορέις να κάμεις κάποιον να πιστεύει δια τής βίας. Τα γλωσσικά, υμνολογικά κλπ., αφορρούν στην ορθοδοξία, που επεκράτησε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και είναι γραμμένα στην εκεί κυριαρχούσα ελληνική γλώσσα. Αλλά ο Χριστιανισμός δεν είναι η υμνολογία και τα κείμενα των Πατέρων, αλλά η διδασκαλία των Ευαγγελίων και αυτή είναι εν πολλοίς δογματική. Ή πιστεύεις, ή δεν πιστεύεις. Το δόγμα είναι τής μορφής “take it, or leave it” και αυτό είναι ασυμβίβαστο με το γνήσιο αρχαιοελληνικό πνεύμα. Θα μού πεις μα κι αυτοί είχα το 12θεο. Ναι, αλλά ήταν εντελώς δικό των δημιούργημα, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των. Δεν ήταν ξενόφερτο. Δεν θέλω να μπω σε θεολογικές συζητήσεις, διότι δεν είναι αυτό που με απασχολεί σαν Έλληνα.
Ο Σβορώνος, καίτοι αριστερός, παραδεχόταν την συνέχεια τού Ελληνισμού. Και αυτό που τελικά έχει σημασία δεν είναι το αίμα και το DNA, αλλά ο πολιτισμός, όπως σωστά γράφει και η Ελένη, αυτός που σε κρατά δεμένο σε μία οικογένεια, με κοινές παραδόσεις, ιστορία, μνήμες, ταυτότητα.
Επισκέπτης:
Σκοπός μου είναι να συνθέσουμε απόψεις, όχι να διαφωνήσουμε.
Θεωρώ ότι κατάλαβα επακριβώς τι έγραψες περί χριστιανισμού και δογμάτων σε αντιδιαστολή με το αρχαιοελληνικό πνεύμα. Πρόκειται για πολύ μεγάλο θέμα, σχετικότατο με τα του έθνους -αλλά ούτε εγώ θέλω να μπω σε θεολογικές συζητήσεις. Πάντως συμφωνώ ότι η θρησκευτική πίστη δεν είναι απαρέγκλιτη προϋπόθεση καθορισμού εθνικής συνείδησης, ούτε καν η Ορθοδοξία, γιατί τότε θα αποκλείονταν π.χ. οι ρωμαιοκαθολικοί των Κυκλάδων, οι θρησκευτικώς αδιάφοροι κ.ο.κ.
Υποσημειώνω μόνον ότι οι βλασφημίες των Ελλήνων προϋποθέτουν κοινή θρησκευτική πίστη: βρίζω πατόκορφα κάποιον, έως και στις ιερότερες πτυχές του ψυχισμού του (γιαυτό και το “….σου”, στην τελική φράση). Οι βλαστήμιες των Ελλήνων απευθύνονται σε άνθρωπο, όχι γενικώς και αορίστως στα θεία. Οι Έλληνες έβριζαν με παρεμφερή τρόπο και τους Μωαμεθανούς (βλ. πώς εκφραζόταν ο Μακρυγιάννης για τον Ιμπραήμ και τον “Ρασούλη του” ). Αυτό συνιστά όντως μία διαφορά από τις ιταλικές βλαστήμιες που ξέρουμε ή το αμερικάνικο “holy shit”.
Όμως δεν μπορούμε να αποφανθούμε ότι τέτοιες βλαστήμιες απευθυνόμενες στην προσωπική πίστη του άλλου δεν υπάρχουν και σε άλλες γλώσσες, απλούστατα διότι δεν γνωρίζουμε όλες τις γλώσσες του πλανήτη. Πώς ξέρουμε σίγουρα ότι δεν έχουν κάτι ανάλογο π.χ. οι Αρμένιοι, οι Ρώσοι, οι Γεωργιανοί, οι Άραβες, οι Τούρκοι κλπ;
Τώρα περί Σβορώνου συμφωνώ σαφώς ότι ήταν από τις καλύτερες περιπτώσεις ιστορικών αυτής της κοπής και πράγματι παραδεχόταν την συνέχεια του Ελληνισμού. Αλλά η έννοια της “ψυχής του πολιτισμού” ως βάση της εθνικής μας διαχρονίας αποτελεί για μένα μία σκέτη αοριστία (ποια είναι αυτή η ψυχή επιτέλους; ας μας την προσδιορίσει κάποιος). Η καταγωγική σχέση αντιθέτως είναι κάτι συγκεκριμένο. Αν μερικοί ιστοριοδίφες και στοχαστές αποφεύγουν την αναφορά σε βιολογική συνέχεια επειδή τρέμουν μην τους αποκαλέσουν ρατσιστές, πρόβλημά τους.
Νομίζω ότι λίγο-πολύ συμφωνήσαμε. Το θέμα τής βλασφημίας των θείων, κατά μία εκδοχή, έχει να κάμει με το ότι ο χριστιανισμός επεβλήθη δια τής βίας στους Έλληνες (θυμήσου τα “κατορθώματα” των Θεοδοσίου και Ιουστινιανού και όχι μόνο). Όταν λέω “άλλοι λαοί” προφανώς εννοώ χριστιανικοί και όχι Άραβες ή Κινέζους. Δεν υπάρχουν στις γνωστές μας γλώσσες τέτοιες βλασφημίες, όπως στα ελληνικά. Το «holy shit» δεν θεωρείται βλασφημία απ’ αυτούς που το λένε. Είναι μία έκφραση έκπληξης.
Παρομοίως φρονώ ότι επί της ουσίας συμφωνούμε.
Χαίρομαι που η διαλεκτική αποδίδει καρπούς σύγκλισης και μας βάζει σε περαιτέρω διερευνήσεις, τις οποίες πιθανότατα δεν θα κάναμε από μόνοι μας, χωρίς την αλληλοαπόκριση. Το κυριότερο που χαίρομαι είναι η φιλοπατρία στην οποία εδράζουν οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το φιλόξενο βήμα του κ. Σαββίδη. Υπό αυτό το πρίσμα, οι όποιες επιμέρους μικρές ή μεσαίες διαφωνίες είναι ευπρόσδεκτες και μπορούν να γεφυρωθούν.
Για την ιστορία να συμπληρώσω ότι χάρη σε εσένα, μπήκα στην διαδικασία να ψάξω βλαστήμιες σε ευρωπαϊκές γλώσσες (χριστιανικών πληθυσμών). Πολύ σκληρές βλαστήμιες, χειρότερες των ελληνικών, βρήκα μέχρι στιγμής να έχουν οι Ρουμάνοι, οι Ισπανοί και οι Ιταλοί (γενικώς θρησκευόμενοι λαοί).
https://www.vice.com/en/article/7bdyyx/swears-insults-curses-in-different-european-languages-876
Ενδιαφέρων σύνδεσμος, αλήθεια. Για τούς Ιταλούς έγραψα κι εγώ ότι βλαστημούν (βλαστημούσαν; ) το θεό και την Παναγία, κυρίως στον Νότο. Για τούς άλλους λαούς, δεν ήξερα ότι κάποιοι έχουν (είχαν) κάποιες βλασφημίες σχετικές με τα θεία, αλλά αυτά που γράφει για την Ελλάδα είναι … χάδι. Μάς βγάζει ότι είμαστε σχεδόν οι μόνοι που δεν υβρίζομε τα θεία, πράγμα που με βάζει σε σκέψεις για την ακρίβεια τού όλου άρθρου.
Ας αρχίσουμε από τον Νίκο Σβορώνο ,τον γεννημένο στην Κεφαλονιά το 1911, τον αριστερό μετά το 1943 όταν εντάχθηκε -όπως πολλοί Έλληνες (κυρίως αντιβασιλικοί και Βενιζελικοί) στο ΕΑΜ και το 1944/45 στον ΕΛΑΣ- αλλά προηγουμένως στην 10ετία του 1930 είχε υπηρετήσει το αστικό και το Μεταξικό καθεστώς και είχε συμμετάσχει στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και στη συνέχεια το 1945 ΚΑΤΕΦΥΓΕ στην Γαλλία και έτσι ”γλύτωσε” από τον φονικό ”εμφύλιο” πόλεμο του 1946-49 .
Όταν επανήλθε στην Ελλάδα έγινε ο εκπρόσωπος των ”αριστερών” πατριωτών ,τον οποίον όμως δεν επικαλείται η Αριστερά γιατί προτιμά τον πατριωτισμό του Άρη Βελουχιώτη και άλλων που κατέσφαξαν Έλληνες και κατέστρεψαν την Ελλάδα μετά την τριπλή Κατοχή του 1941-44.
Είναι οι γνωστοί ελληνώνυμοι πατριώτες.
Θα τελειώσω με το με το ταυτόσημο του Έλληνα και ορθοδόξου χριστιανού.
”Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος ”ήταν η πρώτη φράση της επαναστατικής προκηρύξεως του Αλέξανδρου Υψηλάντη στις 24 Φεβρουαρίου 1821 στο Ιάσιο τη Μολδοβλαχίας ,- ημερομηνία που έπρεπε να γιορτάζεται ως έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως.
ΣΤΟΧΟΣ ήταν η ίδρυση Ελληνικής Πολιτείας, στην οποίαν θα συμμετέχουν και όλοι οι άλλοι ετερόγλωσσοι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ως Έλληνες πολίτες .
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ,ΛΟΙΠΟΝ ΠΟΛΙΤΟΓΡΑΦΗΘΗΚΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΟΝΟ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ, ΓΙΑΥΤΟ ΟΙ ”ΠΑΡΟΔΟΣΙΑΚΟΙ ”ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΕΝ ΥΠΟΛΗΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟΥΣ ΜΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ-ΑΘΕΟΥΣ ΚΛΠ-ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΣΑΝ ΚΑΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ -ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ .
ΕΛΛΗΝ-ΜΕ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ- ΜΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΝΟΙΑ ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ. ΒΟΛΕΥΕΙ ΟΜΩΣ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ .
῾Η θρησκεία ἕως τήν ἐποχή τῆς ᾿Επανάστασης κράτησε, ὅπως ἀναφέρει ὁ Θεοδόσης Τάσιος στό βιβλίο του γιά τήν ᾿Εθνεγερσία, συμπαγῆ τόν ῾Ελληνισμό σέ σχέση μέ τόν κατακτητή, μέ τήν θρησκεία καί τήν γλώσσα. ῾Η ᾿Ορθοδοξία χαρακτηρίζει τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ ῾Ελληνισμοῦ τήν ἐποχή τῆς Ἐπανάστασης, πού γιά κάποιους ξεκίνησε στίς 17 Μαρτίου τοῦ 1821 στήν Ἀρεόπολη.
https://cdltour.gr/el/blog/mani-17-martioy-1821-i-kiryxi-tis-epanastasis
῾Ως πρός τόν Χριστιανισμό, ὑπάρχει ἡ ᾿Ορθοδοξία πού ἐπικράτησε στήν ᾿Ανατολική πλευρά, καί αὐτό πιστεύω ἔχει σχέση μέ τίς ἀρχαῖες τοπικές λατρεῖες καί ἄγγιξε τήν ψυχή τῶν ἀνθρώπων. Διαφοροποιήσεις ὡς πρός αὐτό μέσα στήν ᾿Ορθοδοξία ὑπῆρξαν, ἀλλά οἱ ἁπλοί ἄνθρωποι συνδύασαν καί παγανιστικές πρακτικές καί ἔθιμα ἀπό παλιά καί οἰκείους τούς ῾Αγίους. Χριστιανισμός εἶναι ἡ Παναγία, τά Χριστούγεννα καί ἡ ᾿Ανάσταση πιό πολύ γιά μᾶς τούς ᾿Ορθόδοξους. ῾Ο Χριστιανισμός διαλέγεται ὡς πρός τήν ᾿Αθανασία καί τήν ταυτότητα τοῦ κάθε ἀνθρώπου. ῾Η ᾿Αθανασία ἦταν γνωστή ἀπό τήν ἀρχαιότητα, καί ὡς πρός τό αἷμα, οἱ ἀπόγονοι τῶν θεῶν καί ὡς πρός τήν ἡρωϊκή προσέγγιση τῆς ἀθανασίας, δυνατότητα πού πετύχαιναν οἱ ἥρωες.
Ἡ Ἐπιστήμη πού προχώρησε στή Δύση, τόνισε τό ἐνδιαφέρον στήν ζωή μέ προσέγγιση τίς ἀνέσεις, καί ὄχι τήν δυσκολοπροσέγγιστη ἀθανασία.
Ψυχή τοῦ πολιτισμοῦ αὐτοῦ εἶναι οἱ ψυχές ὅλων αὐτῶν, πού ἔνοιωσαν καί πορεύτηκαν μέ τόν ῾Ελληνισμό, στό κυρίως σῶμα του ἀλλά καί μή ἑλληνόφωνοι, κάτοικοι ἄλλων χωρῶν, ἀλλόθρησκοι, πού αἰσθάνονται συγγένεια καί μετέχουν αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ.