Ο πληθωρισμός της απληστίας και ποιος ευθύνεται γι’ αυτόν

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Oι ελλείψεις, η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και η αύξηση της ζήτησης δεν είναι οι μοναδικοί λόγοι του μπαράζ ανατιμήσεων.

[Photo by Sara Kurfeß on Unsplash]

Η τιμή για ένα λίτρο γάλα έχει αυξηθεί την τελευταία διετία τουλάχιστον κατά 20%. Σε διψήφιο ποσοστό κινούνται και οι ανατιμήσεις στο μοσχάρι και στα αμνοερίφια, ενώ η τιμή για ένα κιλό φέτα έχει «πετάξει» πολύ πάνω από τα 10 ευρώ, όταν προ διετίας κινούνταν στα επίπεδα των 7-8 ευρώ. Την ίδια στιγμή η τιμή ενός καινούργιου αυτοκινήτου όχι μόνο έχει αυξηθεί πάνω από 10%, αλλά δεν είναι καν «κλειδωμένη», αφού κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί πότε θα έρθει η παραγγελία.

Ο βασικός λόγος για αυτό το ανατιμητικό ράλι, που διατρέχει όλη την οικονομία και όλα τα προϊόντα, μπορεί να αναζητηθεί στην αύξηση του κόστους των πρώτων υλών και κατ’ επέκταση του κόστους παραγωγής, ως επακόλουθα της διαταραχής της εφοδιαστικής αλυσίδας από την πανδημία και μετά – πρόβλημα το οποίο γιγαντώθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και την επιστροφή στην κανονικότητα που οδήγησε σε αύξηση της κατανάλωσης από τα νοικοκυριά.

 

[Γιάννης Παναγόπουλος/Eurokinissi]

 

Ως γνωστόν, όταν υπάρχει έλλειψη σε ένα προϊόν, αύξηση των τιμών των πρώτων υλών ή όταν η ζήτηση αυξάνεται πάνω από το αναμενόμενο, οι τιμές κινούνται ανοδικά. Και την τελευταία τριετία, από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά, αυτό το έργο το έχουμε δει σε επανάληψη ουκ ολίγες φορές και όπως φαίνεται θα συνεχίσουμε να το βλέπουμε για τους επόμενους μήνες

Όμως αυτοί δεν φαίνεται να είναι οι μοναδικοί λόγοι του μπαράζ ανατιμήσεων. Εκτός από τις τιμές, και κάτι άλλο είναι πολύ υψηλότερο σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν και ευθύνεται για τα υψηλά επίπεδα του πληθωρισμού: το εταιρικό κέρδος.

Το καμπανάκι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Ο φόβος ότι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη εκμεταλλεύονται τον υψηλό πληθωρισμό για να αυξήσουν τα κέρδη τους έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία έκανε γνωστόECB looking out for price gouging as fears grow over ‘greedflation’ | The Guardian ότι παρακολουθεί στενά την αύξηση των τιμών των καταναλωτών. Ο Φάμπιο Πανέτα, κεντρικός τραπεζίτης και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε σε συνέντευξή του στους New York Times ότι υπάρχουν αρκετά σημάδια «για να ανησυχείς ως κεντρικός τραπεζίτης», σχετικά με την αύξηση του πληθωρισμού που συνδέεται με υψηλότερα κέρδη. «Υπάρχουν τομείς όπου το κόστος μειώνεται, ενώ οι τιμές λιανικής αυξάνονται και τα κέρδη αυξάνονται επίσης», όπως είπε ο κ. ΠανέταInterview with Fabio Panetta, Member of the Executive Board of the ECB, published as an article by Eshe Nelson entitled “Are Big Profits Keeping Prices High? Some Central Bankers Are Concerned.” in The New York Times, 31 March 2023 | ECB.

Πρόσθεσε ακόμα πως οι κυβερνήσεις πρέπει να παρέμβουν όπου χρειάζεται. «Εάν υπάρχει ένας τομέας στον οποίον γίνεται κατάχρηση της ισχύος στην αγορά ή υπάρχει ανεπαρκής ανταγωνισμός, τότε θα πρέπει να παρέμβουν οι πολιτικές ανταγωνισμού». Έστειλε και ένα μήνυμα προς τις εταιρείες: «Θα πρέπει να είναι σαφές στους παραγωγούς ότι οι στρατηγικές που βασίζονται σε υψηλές τιμές που αυξάνουν τα κέρδη και τον πληθωρισμό μπορεί να αποδειχθούν δαπανηρές για αυτούς», είπε.

 

O Φάμπιο Πανέτα (Κ) συνομιλεί με τον Κλάους Ρέγκλινγκ (Α) και τον Πάολο Τζεντιλόνι (Δ) κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Eurogroup στην έδρα της ΕΕ, στις Βρυξέλλες, στις 12 Ιουλίου 2021. [John Thys/AFP]

Σε αντίθεση λοιπόν με αυτό που θα ανέμενε κανείς, τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών, σύμφωνα και με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε κλειστή συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αντί να μειώνονται λόγω της αύξησης των πρώτων υλών και των λειτουργικών εξόδων, αυξάνονται. Και αυτό εντείνει τις ανησυχίες ότι ο μεγαλύτερος μοχλός του κύματος των αυξήσεων των τιμών μπορεί να είναι οι εταιρείες, που χρησιμοποιούν τον πληθωρισμό ως δικαιολογία για να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Δημοσίευμα του ReutersECB confronts a cold reality: companies are cashing in on inflation | Reuters που επικαλείται στοιχεία της Refinitiv αναφέρει πως οι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών της Ευρωζώνης αύξησαν πέρυσι το λειτουργικό περιθώριο κέρδους τους κατά μέσο όρο 10,7%.

Δηλαδή αρκετοί φαίνεται ότι ανεβάζουν τις τιμές τους πάνω και πέρα ​​από αυτό που είναι απαραίτητο για την απορρόφηση του υψηλότερου κόστους και αυτό τροφοδοτεί τον πληθωρισμό. Με πιο απλά λόγια, οι εταιρείες, όπως δήλωσε τον περασμένο Νοέμβριο ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS, Πολ Ντόνοβαν, έχουν μετακυλίσει τα υψηλότερα κόστη στους πελάτες τους άλλα έχουν επίσης εκμεταλλευτεί τις συνθήκες για να διευρύνουν το κέρδος τους.

Το ρεκόρ κερδών

Χωρίς να μπορεί να πει κανείς με ακρίβεια τι συμβαίνει στην Ελλάδα και αν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα έχουν κερδίσει και πόσο στην πλάτη του πληθωρισμού, επικαλούμενες το αυξημένο λειτουργικό κόστος για να αυξήσουν τις τιμές τους, έχει ενδιαφέρον να δούμε μερικές περιπτώσεις.

Το πρώτο παράδειγμα είναι το εντυπωσιακό ρεκόρ κερδών που πέτυχαν το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι εισηγμένες στο ελληνικό Χρηματιστήριο εταιρείες, οι οποίες είδαν τα κέρδη τους να εκτοξεύονται και να κινούνται σε επίπεδα ρεκόρ, θυμίζοντας ημέρες της περιόδου 2004-2008. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η Beta ΧρηματιστηριακήΚέρδη-ρεκόρ το πρώτο 6μηνο για τις εισηγμένες | Η Καθημερινή, οι 152 εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες –συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των επενδυτικών και των ασφαλιστικών εταιρειών– εμφάνισαν καθαρά κέρδη 5,46 δισ. ευρώ, τα οποία ήταν υπερδιπλάσια σε σχέση με τα κέρδη ολόκληρου του 2021 και 333,5% υψηλότερα από τα κέρδη που είχαν εμφανίσει το πρώτο εξάμηνο του 2021. Με βάση τα ίδια στοιχεία, από τις 152 οι 112 (74%) ήταν κερδοφόρες, και τα 2/3 από αυτές είτε εμφάνισαν αύξηση κερδοφορίας είτε έρχονται από ζημίες, κάτι που έχει να συμβεί από το 2005.

 

Συνέντευξη τύπου από τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη και άλλους, στην οποία ανακοινώθηκε η επιβολή προστίμων σε αλυσίδες σούπερ μάρκετ για αισχροκέρδεια κατόπιν ελέγχων της ΔΙΜΕΑ. 16 Φεβρουαρίου 2023. [Γιώργος Κονταρίνης/Eurokinissi]

Το δεύτερο παράδειγμα είναι η γαλακτοβιομηχανία ΦΑΓΕ, που δημοσίευσεFAGE INTERNATIONAL S.A. – ANNUAL REPORT For the Year Ended December 31, 2022 προ ολίγων ημερών τις οικονομικές της καταστάσεις για τη χρήση του 2022. Η εταιρεία κατάφερε παρά την πίεση στον όγκο πωλήσεών της και στην αύξηση του κόστους παραγωγής, να πετύχει αύξηση 3,1% στην αξία των πωλήσεών της, που ανήλθαν στα 552,3 εκατ. δολ. και ρεκόρ καθαρών κερδών. Η αύξηση των πωλήσεων σε αξία αποδίδεται από την εταιρεία στην αύξηση της μέσης καθαρής τιμής πώλησης σε όλες τις αγορές κατά 19,9%, η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μείωση των πωλήσεων σε όγκο κατά 12% και την αρνητική επίδραση 4,8% στις πωλήσεις σε αξία λόγω της ενίσχυσης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και της βρετανικής λίρας. Το μικτό κέρδος μειώθηκε 10,3% και ως ποσοστό επί των πωλήσεων διαμορφώθηκε στο 31,1%, από 35,7% το 2021. Όμως τα λειτουργικά κέρδη αυξήθηκαν κατά 26,1%, και ως ποσοστό επί των πωλήσεων, διαμορφώθηκαν στο 10,2% από 8,3%. Τα κέρδη προ φόρων υπερδιπλασιάστηκαν στα 35,9 εκατ. δολ. λόγω της αύξησης των λειτουργικών κερδών και των χαμηλότερων χρηματοοικονομικών εξόδων, ενώ τα καθαρά κέρδη σχεδόν διπλασιάστηκαν αγγίζοντας τα 29,3 εκατ. δολ. από 15,8 εκατ. δολ. που ήταν το 2021.

Το τρίτο παράδειγμα αφορά τα ευρήματα έρευνας της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τον κλάδο των απορρυπαντικών πλυντηρίου ρούχων σε κάψουλες (pods) και σκόνη πλύσης (powder) και τις τιμές στις οποίες πωλούνται στην Ελλάδα –όπου οι P&G και Unilever ελέγχουν μερίδιο 66% της αγοράς– σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Με βάση τα ευρήματα της έρευναςΕνημερωτικό Δελτίο Επιτροπής Ανταγωνισμού, Τεύχος 6 Μάρτιος 2023, που έγινε διαδικτυακά στις αρχές Ιανουαρίου, προέκυψε ότι τα απορρυπαντικά πλυντηρίου στην Ελλάδα πωλούνται έως και 361% ακριβότερα σε σχέση με τη φθηνότερη χώρα της ΕΕ. Σημειώνουμε πως η επιλογή της κατηγορίας των απορρυπαντικών βασίστηκε στη διαπίστωση της αύξησης του πληθωρισμού από τον Ιούλιο του 2022 στην κατηγορία «προϊόντα καθαρισμού σπιτιού» στην Ελλάδα, όπου ο δείκτης διαμορφώθηκε σημαντικά άνω του δείκτη της Ευρωζώνης, ενώ ειδικά για τον Δεκέμβριο 2022 ο δείκτης στην Ελλάδα κινήθηκε σε υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2022 κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες.

Ακόμα με βάση την έρευνα:

  • Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα χωρών που έχουν υψηλές τιμές ανεξάρτητα από το μέγεθος της συσκευασίας. Το γεγονός αυτό δεν φαίνεται να επηρεάζεται από τον γεωγραφικό παράγοντα, καθώς η Ελλάδα με τη Κύπρο έχουν μεγάλη διαφορά στις τιμές τους (η Κύπρος έχει φθηνότερες τιμές) παρόλο που για τη μεταφορά του προϊόντος στη Κύπρο πιθανώς να χρειάζεται επιπλέον κόστος, λόγω γεωγραφικής τοποθεσίας.
  • Η τιμή των απορρυπαντικών φέρεται να μην επηρεάζεται από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ). Για παράδειγμα, στην Ουγγαρία ο φόρος προστιθέμενης αξίας είναι 27% και η τιμή ανά κάψουλα είναι 0,46 ευρώ, ενώ στην Σλοβακία ο φόρος προστιθέμενης αξίας είναι 20% και η τιμή ανά κάψουλα είναι 0,68 και 0,62 ευρώ (ανάλογα τη συσκευασία).
  • Όταν η τιμή ανάγεται σε ισοδύναμα αγοραστικής δύναμης (λαμβάνοντας υπόψη και τις αντίστοιχες ισοτιμίες για τις χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωζώνης), διαπιστώνεται ότι οι τιμές στην Ελλάδα βρίσκονται στο μέσο της κατανομής των χωρών της ΕΕ, ενώ οι πιο μικρές συσκευασίες εκφεύγουν σημαντικά του μέσου όρου.
Και το νέο μπαράζ ανατιμήσεων

Βέβαια υπάρχουν και εταιρείες που δεν μετακύλισαν στην τελική τιμή όλο το κόστος από τις πρώτες ύλες, τις μεταφορές, κ.λπ. Όχι γιατί δεν ήθελαν αλλά γιατί δεν μπορούσαν, λέει στέλεχος γνωστής βιομηχανίας που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Ο λόγος σύμφωνα με τον ίδιο είναι «γιατί έχουν απέναντί τους πολλούς και ισχυρούς επώνυμους παίκτες, τον ανταγωνισμό από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, η τιμή των οποίων είναι χαμηλότερη από των επωνύμων και επιπλέον ο βασικός ανταγωνιστής τους έκανε συγκρατημένες ανατιμήσεις».

Αλλά αυτή η συνθήκη δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις. Όποιος μπορούσε έκανε τις ανατιμήσεις που επιθυμούσε. Όπως η Coca Cola 3E, ηγέτιδα της αγοράς στον κλάδο των αναψυκτικών, η οποία από 1ης Απριλίου προχώρησε σε ανατιμήσεις 8,2% μεσοσταθμικά σε όλα τα προϊόντα της, επικαλούμενη τις διεθνείς αυξήσεις στην ενέργεια και σε όλα τα κόστη που σχετίζονται με την εφοδιαστική αλυσίδα. Όμως δεν είναι η μοναδική στον νέο μπαράζ ανατιμήσεων.

Επτά στους 10 CEOs που συμμετείχαν σε έρευνα της NielsenIQ δήλωσαν ότι σχεδιάζουν νέο γύρο ανατιμήσεων τη φετινή χρονιά. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει πως για το 35% όσων προτίθενται να προχωρήσουν εντός του έτους σε νέες ανατιμήσεις, αυτές θα κινηθούν έως 5%· 1 στους 2 απάντησε ότι οι ανατιμήσεις θα φθάσουν έως το 10% ενώ υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό 6% που απάντησε ότι οι αυξήσεις τιμών θα φθάσουν το 20%.

Όμως το ενδιαφέρον δεν είναι μόνο ότι 7 στους 10 παίκτες της αγοράς σκοπεύουν να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις, αλλά ότι υψηλόβαθμα στελέχη από το λιανεμπόριο τροφίμων που μίλησαν στο inside story υπό τον όρο της ανωνυμίας δεν κατανοούν τον λόγο αυτού του νέου κύματος.

«Γιατί να κάνουν και άλλες αυξήσεις; Έχει υποχωρήσει το πλαστικό, τα μεταφορικά, η ενέργεια», λέει στέλεχος γνωστής αλυσίδας. Στην ερώτησή μας τι επικαλούνται για τις νέες αυξήσεις, το ίδιο στέλεχος αναφέρει: «η συνήθης απάντηση είναι ότι ο ανταγωνισμός έχει αυξήσει πολύ τις τιμές του ή ότι έχει μειωθεί πολύ η προσφορά από τις εταιρείες που προμηθεύονται τις πρώτες ύλες και πρέπει να βρουν εναλλακτικές αγορές με υψηλότερο κόστος. Ειλικρινά δεν μπορούμε να εντοπίσουμε αν οι δικαιολογίες είναι πραγματικές ή τις επικαλούνται γιατί απλά μπορούν να αυξήσουν τις τιμές τώρα που γυρίζει», λέει και σημειώνει: «Πλέον οι τιμές έχουν ισορροπήσει σε νέο επίπεδο και η όποια αποκλιμάκωση θα γίνει μέσω προωθητικών ενεργειών και προσφορών. Πολύ δύσκολα θα υπάρξει μείωση της τιμής και αν αυτό γίνει, θα γίνει σε επιλεγμένους κωδικούς».

Εικόνα gkitsi
Έχει αρθρογραφήσει στα Τρόφιμα & Ποτά, Εξουσία, Τα Νέα, Fortune, Κεφάλαιο, Βιομηχανική Επιθεώρηση, Επένδυση κ.ά. Η διαδικτυακή της καριέρα ξεκίνησε από τον ‪flash.gr και συνεχίστηκε στο Capital.gr και πλέον στο Euro2day.gr.
spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα