Όταν οι μεγάλες δυνάμεις βιώνουν την υποτίμηση της παγκόσμιας θέσης τους, επόμενο είναι να πυροδοτούνται παγκόσμιες γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Όμοιες με αυτές που βιώνουμε επί του παρόντος. Σε μια από τις σπάνιες δημόσιες τοποθετήσεις του, ο διευθυντής της CIA, William J. Burns, δημοσίευσε (30/01/24) άρθρο του στο αμερικανικό Foreign Affairs, αποκαλύπτοντας πτυχές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής τραβώντας όπως ήταν αναμενόμενο πολλά βλέμματα. Εδώ θα εστιάσουμε σε δύο-τρία σημεία του άρθρου γνώμης που αξίζουν ιδιαίτερης μνείας και σχολιασμού.
Το 2012 ο Πρόεδρος Ομπάμα έλεγε: «Όποιος σας λέει ότι η Αμερική βρίσκεται σε παρακμή… δεν ξέρει για τι πράγμα μιλάει». Δώδεκα χρόνια αργότερα ο διευθυντής της CIA δηλώνει ότι βρισκόμαστε πλέον «σε έναν κόσμο έντονου στρατηγικού ανταγωνισμού στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν απολαμβάνουν πλέον την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία».
Η λεγόμενη «Pax Americana» λοιπόν, η περίοδος κυριαρχίας των ΗΠΑ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο -και ειδικά μετά την πτώση της ΕΣΣΔ-, έχει ήδη δύσει. Μια διαπίστωση ορατή -ακόμη και στους μη παροικούντες την Ιερουσαλήμ-, στα καθημερινά δελτία ειδήσεων. Σήμερα βλέπουμε μόνο κάτι από τη χαμένη αίγλη της άλλοτε χώρας «των ευκαιριών και της ευημερίας», του «αμερικανικού ονείρου» της «πρωτοπορίας στο Διάστημα και στην τεχνολογία». Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία μιας «άλλης εποχής» που τα νέα παιδιά θα την βλέπουν μόνο στις ταινίες.
Το ερώτημα βέβαια είναι, τί πήγε τόσο στραβά τις τελευταίες δεκαετίες, και οδήγησε την νέα «Βαβυλώνα», στη σημερινή της αποδρομή; Η απάντηση δεν είναι απλή και ασφαλώς πολυπαραγοντική. Ως γενική διαπίστωση θα μπορούσε κανείς να πει ότι η «υπερεπέκταση» είναι κατά γενική ομολογία ακροσφαλής και μη υγιής. Ειδικά όταν αυτή έχει επιτελεστεί με ρυθμούς μη βιώσιμους αν όχι καρκινικούς. Το άλλο σκέλος βέβαια αφορά και στις μεθόδους επιβολής παγκόσμιας ηγεμονίας, οι οποίες σε βάθος χρόνου δημιουργούν σωρευτικά αντιδράσεις ακόμη και από τους υποτελείς που κάποτε επιζητούσαν και απολάμβαναν την αμερικανική «προστασία» -με τις όποιες ταπεινωτικές προϋποθέσεις που ενδεχομένως να συνεπαγόταν-.
 |
| Ο διευθυντής της CIA, William J. Burns |
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι φερειπείν το πώς αντιμετωπίζουν οι Αμερικανοί τον πόλεμο στην Ουκρανία -και προφανώς και άλλες περιπτώσεις-. Στο προαναφερθέν άρθρο, ο διευθυντής της CIA προσπαθεί να υποστηρίξει την άποψη ότι πρέπει να συνεχίσει η αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία, και εξηγεί ότι, ξοδεύοντας λιγότερο από το «πέντε τοις εκατό του συνολικού αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ» για την ενίσχυση της Ουκρανίας, «είναι μια σχετικά μέτρια επένδυση με σημαντικές γεωπολιτικές αποδόσεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες και αξιοσημείωτες απολαβές για την αμερικανική αμυντική βιομηχανία.»
Αν και είναι πρόδηλο ότι η τοποθέτηση έγινε περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση και απευθύνεται κυρίως σε αυτούς που χαράσσουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να είναι ενδεικτική της λογικής με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες εξασκούν παγκόσμια επιρροή εργαλειοποιώντας τον πόλεμο και δη τον πόλεμο δι’ αντιπροσώπων (proxy-war). Είναι προφανώς εργαλείο επίτευξης γεωπολιτικών στρατηγικών επιδιώξεων (δεν θα αναλυθούν εδώ) και ταυτόχρονης υποστήριξης της εγχώριας βιομηχανίας. Εν προκειμένω βέβαια υπάρχει και ο γεωοικονομικός παράγοντας αφού ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει εξακοντίσει την Αμερική στις κορυφαίες θέσεις εξαγωγών LNG παγκοσμίως (1 και 2).
Τέτοιοι ψυχροί υπολογισμοί όμως -με όρους επενδυτικούς καίτοι συνεπάγονται ποταμούς αίματος-, σίγουρα δεν κολακεύουν τους ασκώντες ηγεμονία και σε βάθος χρόνου εξεγείρουν τους εξουσιαζόμενους, οι οποίοι είναι προφανές ότι δοθείσης ευκαιρίας, θα αντιδράσουν, υποσκάπτοντας την επιβολή εξουσίας εναντίον τους, όπως άλλωστε ο ίδιος ο W. J. Burns διαπιστώνει σε άλλο σημείο του άρθρο του:
«Οι χώρες» γράφει -προφανώς αναφέρεται σε αυτές που έχουν σοβαρή εθνική στρατηγική και όχι στις εκούσια εθελόδουλες-, «σε όλο τον παγκόσμιο Νότο έχουν ολοένα και μεγαλύτερη τάση να διευρύνουν τις σχέσεις τους για να μεγιστοποιήσουν τις επιλογές τους. Βλέπουν μικρό όφελος και μεγάλο ρίσκο στην προσκόλληση στις μονογαμικές γεωπολιτικές σχέσεις είτε με τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε με την Κίνα. Περισσότερες χώρες είναι πιθανό να προσελκύονται από ένα «ανοιχτό» καθεστώς γεωπολιτικών σχέσεων (ή τουλάχιστον ένα «πολυσυλλεκτικό»), ακολουθώντας το παράδειγμα των Ηνωμένων Πολιτειών σε ορισμένα ζητήματα, ενώ παράλληλα καλλιεργούν σχέσεις με την Κίνα.»
Εν κατακλείδι, είναι άλλο πράγμα το να γίνονται ψυχροί υπολογισμοί για τους πολέμους στα διευθυντήρια αποφάσεων, πίσω από τις κλειστές πόρτες, και τελείως διαφορετικό το να γίνονται δημοσίως από υψηλόβαθμους κρατικούς αξιωματούχους. Όποιος διαφωνεί ότι η ως άνω δήλωση, από μόνη της αποτελεί απόδειξη ότι η υπερδύναμη βρίσκεται όντως σε παρακμιακή αποδρομή, ας μας το στοιχειοθετήσει.
Ιστορικά, τα κάστρα και οι μεγάλες αυτοκρατορίες, «πέφτουν εκ των έσω», με δική τους υπαιτιότητα…
Πηγή: i-epikaira.blogspot.com
