Το περιοδικό Newsweek σε άρθρο γνώμης της Shoshana Bryen, με τίτλο The Demise of the EastMed Pipeline, τονίζει ότι ένα σημαντικό έργο αγωγού στη Μεσόγειο έχει παγιδευτεί σε έναν ιστό αντικρουόμενων πολιτικών ασφάλειας και ενέργειας σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Για να αποτρέψουμε μια ενεργειακή κρίση για τους συμμάχους μας και να απομακρύνουμε τη ρωσική επιρροή, η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να εργαστεί για να την ξεμπερδέψει το συντομότερο δυνατό.
Ο αγωγός EastMed σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα υπεράκτια κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου διαμέσου της Ελλάδας στην Ιταλία και τη Βουλγαρία.
Το 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτήρισε τον αγωγό ως «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος» και επένδυσε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε τεχνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές μελέτες. Υπολογίστηκε ότι ο αγωγός θα μπορούσε να στείλει έως και 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη ετησίως.
Το 2019, οι υπουργοί Ενέργειας της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Γαλλίας, της Ελλάδας, του Ισραήλ, της Ιταλίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστινιακής Αρχής δημιούργησαν το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Σημειώνεται ότι η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, δεν συμπεριλήφθηκε.
Στα τέλη του 2020, το Κογκρέσο ψήφισε νομοθεσία που περιλάμβανε υποστήριξη για την κατασκευή αγωγών και τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου και δημιούργησε ένα Ενεργειακό Κέντρο Ηνωμένων Πολιτειών-Ανατολικής Μεσογείου που διευθύνεται από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Ο τότε υπουργός Ενέργειας Dan Brouillette ανακοίνωσε την υποστήριξη του υπουργείου του για το έργο.
Οι φίλοι και οι σύμμαχοι της Αμερικής ενώθηκαν για να αυξήσουν και να διαφοροποιήσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό στην Ευρώπη. Γιατί τότε – το 2022 – η κυβέρνηση Biden να είπε ιδιωτικά και ανεπίσημα σε Έλληνα αξιωματούχο ότι οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν πλέον το έργο;
Ο EastMed, όπως αποδεικνύεται, βρίσκεται σε διασταυρούμενα πυρά οικονομικής, εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής σε μια σειρά από πολύ διαφορετικές χώρες, ηπείρους και φιλοσοφίες λειτουργίας.
Όταν ανέλαβε η κυβέρνηση Biden, μία από τις πρώτες επίσημες πράξεις της ήταν η ακύρωση του αγωγού Keystone XL, που είχε σχεδιαστεί για τη μεταφορά πετρελαίου από τον Καναδά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ακύρωση, μαζί με ένα μορατόριουμ, ανακοινώθηκε ως μια κίνηση για την υποστήριξη της καθαρής ενέργειας.
O Amos Hochstein σύμβουλος του Biden για την ενεργειακή ασφάλεια, έχει πει ότι θα ένιωθε «εξαιρετικά άβολα με την υποστήριξη των ΗΠΑ στον EastMed, λόγω των περιβαλλοντικών του επιπτώσεων».
“Γιατί να κατασκευάσουμε έναν αγωγό ορυκτών καυσίμων μεταξύ του EastMed και της Ευρώπης, όταν ολόκληρη η πολιτική μας είναι να υποστηρίξουμε τη νέα τεχνολογία…και τις νέες επενδύσεις, για περισσότερο πράσινη και καθαρή ενέργεια;” είπε ο Hochstein, όπως αναφέρεται στην The Jerusalem Post.
«Μέχρι να κατασκευαστεί αυτός ο αγωγός, θα έχουμε ξοδέψει δισεκατομμύρια χρήματα των φορολογουμένων σε κάτι που είναι απαρχαιωμένο – όχι μόνο απαρχαιωμένο αλλά και ενάντια στο συλλογικό μας συμφέρον».
Μάλλον δεν το έλεγξε αυτό με τους Ευρωπαίους. Δεν μπορεί να διαφεύγει της προσοχής του Hochstein ότι το 2019, οι ΗΠΑ έγιναν καθαρός συνολικός εξαγωγέας ενέργειας για πρώτη φορά από το 1952. Μετά την ακύρωση του Keystone XL, καθώς οι τιμές αναπόφευκτα αυξήθηκαν με τη μειωμένη προσφορά, η κυβέρνηση Biden αναγκάστηκε να ζητήσει από τον OPEC και τη Ρωσία να αυξήσουν την παραγωγή τους για να καλύψουν τα κενά.
Η αρχική απάντηση του OPEC ήταν αρνητική. Αλλά καθώς η τιμή ανέβηκε – πάνω από $86 bbl. τον Δεκέμβριο – ο OPEC και η Ρωσία ενέκριναν αύξηση της παραγωγής.
Ως θέμα εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία και η Ρωσία αποδοκίμασαν έντονα ολόκληρο το έργο EastMed, το οποίο δεν περιλάμβανε καμία από τις δύο χώρες.
Αν και το Ισραήλ έχει πει πολλές φορές ότι η Τουρκία πρέπει να συμπεριληφθεί στην κοινοπραξία, η Άγκυρα το έχει απορρίψει κατηγορηματικά, επειδή διεκδικεί μέρος των ενεργειακών πόρων της Κύπρου ως δικές της. Η Ρωσία, από την πλευρά της, θα χαρεί να καταστρέψει τον αγωγό, για να εξασφαλίσει το μονοπώλιό της στην Ευρώπη.
Η Ρωσία έχει ήδη τεράστια επιρροή. Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν τώρα ελλείψεις φυσικού αερίου, καθώς η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές της στην Ευρώπη κατά 41% από τα επίπεδα του Ιανουαρίου 2021. Δεν είναι ότι η Ρωσία δεν μπορεί να προσφέρει περισσότερα. Απλά επιλέγει να μην το κάνει.
Η Επίτροπος Ανταγωνισμού της ΕΕ είπε ότι «αναμένει με ανυπομονησία» την απάντηση της Gazprom σε ερωτήσεις σχετικά με ανεπαρκείς παραδόσεις.
Ωστόσο, ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), Fatih Birol, είχε την απάντηση, λέγοντας ότι οι ευρωπαϊκές χώρες «αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους», καθώς βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε έναν προμηθευτή.
«Βλέπουμε ισχυρά στοιχεία «τεχνητής στενότητας» στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, κάτι που φαίνεται να οφείλεται στη συμπεριφορά του κρατικά ελεγχόμενου προμηθευτή φυσικού αερίου της Ρωσίας».
Η πολιτική των ΗΠΑ στην προηγούμενη κυβέρνηση ήταν να εμποδίσουν τους Ρώσους όσο το δυνατόν περισσότερο – και έτσι, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ όχι μόνο υποστήριξε τον EastMed, αλλά αντιτάχθηκε και στον αγωγό Nord Stream II. Η φιλοσοφία λειτουργίας της κυβέρνησης Biden είναι διαφορετική.
Το τελευταίο στοιχείο εξωτερικής πολιτικής στην ιστορία του EastMed είναι η αντιπαράθεση Ρωσίας-ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, σχετικά με τις ρωσικές απειλές στην Ουκρανία. Η Δύση έχει πολύ λίγες καλές επιλογές. Η κυβέρνηση Biden μπορεί να δοκιμάζει να δελεάσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν σε μια πιο συμφιλιωτική θέση. Εναλλακτικά, η κυβέρνηση μπορεί να ενθαρρύνει την Τουρκία να υποστηρίξει τους Ουκρανούς με όπλα που οι ΗΠΑ δεν μπορούν να προμηθεύσουν – η Τουρκία έχει προμηθεύσει drones και άλλο εξοπλισμό, εξοργίζοντας τη Ρωσία.
Στον πάτο του αδιεξόδου της οικονομικής, της ενεργειακής και της εξωτερικής πολιτικής, μερικά γνωστά αξιώματα θα έπρεπε να ακουστούν: η ενεργειακή ανεξαρτησία είναι η καλύτερη, η ενεργειακή ποικιλομορφία είναι καλή, η συνεργασία με τους φίλους και τους συμμάχους σας και στα δύο είναι ζωτικής σημασίας. Ο EastMed θα έπρεπε να υποστηριχθεί.
Σημειώνεται ότι η Shoshana Bryen είναι ανώτερο στέλεχος του Jewish Policy Center και εκδότης του inFOCUS Quarterly.
