Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Σε λίγες εβδομάδες ο πόλεμος στην Ουκρανία που άρχισε με την στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας συμπληρώνει τρία χρόνια. Εύλογος ο προβληματισμός για το που βρίσκεται αυτή η μεγαλύτερη μεταπολεμική σύγκρουση στην Ευρώπη και που πρόκειται αυτή να καταλήξει.
Η κατάσταση της Ουκρανίας είναι κρίσιμη όσο και αν κάποιοι κύκλοι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού επιμένουν να αρνούνται να δουν την σκληρή πραγματικότητα.
Μπορεί η Μόσχα να μην πέτυχε όλους τους στρατηγικούς στόχους που είχε θέσει με την στρατιωτική εισβολή.
Έχει όμως καταστήσει την Ουκρανία ένα δυσλειτουργικό κράτος και έχει σταθεροποιήσει την κατοχή του 20% των εδαφών της ουκρανικής επικράτειας δημιουργώντας έναν ευρύ χερσαίο διάδρομο που ενώνει πλέον την Κριμαία μέσω Μελιτούπολης, Μαριούπολης και του μεγαλύτερου μέρους του Ντόνμπας με την Ρωσία απαγορεύοντας ταυτόχρονα κάθε ουκρανική πρόσβαση στην Θάλασσα του Αζόφ.
Έστω και αν δεν αρέσει, η πικρή και άβολη αλήθεια είναι ότι οι Ρώσοι βρίσκονται πλέον μετά τις υψηλών προσδοκιών αποτυχημένες επιθετικές επιχειρήσεις των Ουκρανικών Δυνάμεων σε πλεονεκτική θέση. Και αυτό ενώ έχουν φτιάξει έναν νέον Στρατό διεξήγαγαν έναν άκρως επιτυχημένο αμυντικό αγώνα, απορροφώντας όλη την επιθετική ισχύ των Ουκρανών (κάτι που έκαναν οι Ουκρανοί στην αρχή του πολέμου σε αυτούς) οι οποίοι μετά την αποτυχία τους να ανακαταλάβουν τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη δεν είναι σε θέση πλέον να διεξάγουν σοβαρές χερσαίες επιθετικές επιχειρήσεις.
Το 2023 ήταν μία χρονιά που ξεκίνησε με μεγάλες ελπίδες λόγω των επιτυχιών της προηγουμένης χρονιάς αλλά κατέληξε σε μείζονα απογοήτευση στο πεδίο της μάχης. Δεν είναι ότι έχουν καταστραφεί πολλά κύρια μέσα του Ουκρανικού Στρατού αλλά το Κίεβο αδυνατεί να αναπληρώσει τις σοβαρότατες απώλειες σε προσωπικό με τις διαρκείς στρατολογήσεις-επιστρατεύσεις που πραγματοποιεί.
Η Ουκρανία ακολουθεί την Ρωσία στον πόλεμο φθοράς και αποδεικνύεται ικανή να πλήττει πολύ πίσω από τις εχθρικές γραμμές με τακτικές ανταρτοπόλεμου αλλά η Ρωσία κατά περιόδους προσβάλει στόχους σε όλη την Ουκρανία ακόμα και στην Λβίβ όπως έκανε την περίοδο των εορτών.
Αλλά και η γενικότερη κατάσταση είναι άκρως δυσμενής για το Κίεβο. Η υποστήριξη της Δύσης φθίνει διαρκώς, το Αμερικανικό Κογκρέσο καθυστερεί να αποδεσμεύσει άλλα 61 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ και αντίστοιχο πακέτο βοήθειας της ΕΕ ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ καθυστερεί. Το κύρος του Προέδρου Ζελένσκι έχει μειωθεί σημαντικά μέσα και έξω από την Ουκρανία ενώ υπάρχουν σημαντικές τριβές μεταξύ αυτού και του Αρχιστρατήγου των Ουκρανικών Δυνάμεων Στρατηγού Βαλερί Ζαλούζνι αλλά και με άλλους πολιτικούς όπως ο δημοφιλής Δήμαρχος του Κιέβου Κλίτσκο! Υπάρχει μεγάλη αγωνία για το μέλλον της δυτικής βοήθειας για την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας.
Τα λόγια των Αμερικανών και των άλλων Συμμάχων για υποστήριξη της Ουκρανίας για « όσο χρειαστεί » ήταν κενά.
Από την άλλη πλευρά η Ρωσία δείχνει εξαιρετικά μεγάλη αντοχή με τις δυτικές κυρώσεις να «δαγκώνουν» αλλά να μην πλήττουν σοβαρά την ρωσική οικονομία. Ο Πούτιν επιδεικνύει «στρατηγική υπομονή» και εκτιμάει ότι η λεγόμενη Δύση… ξεμένει τόσο από βούληση όσο και από πόρους για να στηρίξει την Ουκρανία. Τον ευνοεί και η κατάσταση στην Μέση Ανατολή όπου η Ουάσιγκτον έχει εστιάσει το πρωταρχικό ενδιαφέρον της Στο τέλος, πιστεύει, η Ουκρανία θα αναγκαστεί να συνθηκολογήσει.
Το ζήτημα δεν είναι το δημιουργηθέν αδιέξοδο όπως δημόσια το χαρακτήρισε πριν από ένα δίμηνο ο Αρχηγός των Ουκρανικών Δυνάμεων Ζαλούζνι αλλά οι κίνδυνοι που αρχίζουν να διαφαίνονται. Διότι μπορεί ο πρώην ΓΓ/ΝΑΤΟ Άντερς Ράσμουσεν να θεωρεί ότι ο μόνος δρόμος για την ειρήνη είναι η νίκη της Ουκρανίας αλλά αυτή η νίκη, με τα υφιστάμενα δεδομένα δεν μπορεί να επιτευχθεί. Στην κατάσταση μάλιστα που βρίσκονται οι Ουκρανικές Δυνάμεις πέρα από τους λεονταρισμούς του Ζελένσκι θα ήταν εξαιρετικά δυσχερές να συγκρατήσουν μία νέα επιθετική επιχείρηση των Ρώσων αν θα το τολμούσαν.
Για αυτό κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι η κατάσταση είναι χειρότερη από ένα απλό αδιέξοδο. Η Ουκρανία εξαντλημένη από ανθρώπινο δυναμικό, χωρίς κατάλληλα όπλα και επάρκεια πυρομαχικών και την Δύση να μην μπορεί να προσφέρει όλα αυτά που χρειάζεται η Ουκρανία βρίσκεται μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις έστω και αν ο Πρόεδρος Ζελένσκι μιλάει ακόμα για την απόλυτη νίκη που θα απωθήσει τους Ρώσους πέρα από τα σύνορα του 1991.
O γνωστός Καθηγητής του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν Τσάρλς Κάπαν σε άρθρο του στο Foreign Affairs τον Απρίλιο 2023 αρκετά έγκαιρα είχε επισημάνει την αναγκαιότητα αναπροσαρμογής της Στρατηγική της Ουκρανίας και των ΗΠΑ στο πόλεμο με την Ρωσία και τον επαναπροσδιορισμό της «νίκης».
Θα πρέπει να δοθούν νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά σε αυτό που λέγαμε … «να μην χάσει η Ουκρανία και να μην κερδίσει η Ρωσία»! Εφόσον είναι ανέφικτη η ανάκτηση όλων των ουκρανικών εδαφών με στρατιωτικά μέσα μάλλον θα πρέπει να δοθεί έμφαση στο πως θα διασφαλιστεί στο μέλλον η Ουκρανία ως μέρος της Δύσης με οικονομική ευημερία και παρέχοντας απτές εγγυήσεις ασφαλείας δείχνοντας στο Κρεμλίνο ότι δεν θα μπορεί αυτό καθορίσει ποτέ το μέλλον της Ουκρανίας.
Η αναζήτηση Στρατηγικής εξόδου σε πρώτη φάση θα περιλαμβάνει αποκλιμάκωση, με κατάπαυση των εχθροπραξιών και σε δεύτερο χρόνο ανακωχή τύπου Κορέας 1953 χωρίς να αναγνωριστούν τα τετελεσμένα που έχουν πετύχει οι Ρώσοι. Από εκεί και πέρα μία μακρά διπλωματική διαδικασία που οι πιθανότητες επιτυχίας δεν είναι περισσότερες από αυτές της αποτυχίας και την παγίωση μίας επικίνδυνης «παγωμένης σύγκρουσης» με ότι αυτό σημαίνει. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται η αιματοχυσία και η καταστροφή της Ουκρανίας μιας και ο Πούτιν αποδείχθηκε ότι «έκανε το κουμάντο» του και μπορεί να τραβήξει τον πόλεμο ακόμα μακρύτερα.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
