Αναπόφευκτες οι συνδέσεις του θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ με την Κύπρο, καθώς στον κυπριακό λαό ξυπνούν οι μνήμες από τα χρόνια της ΕΟΚΑ και συγκεκριμένα οι απαγχονισμοί των αγωνιστών.
2 Ιουνίου 1953: Οι Βρετανοί οργάνωσαν εορτασμούς σε όλες τις αποικίες τους, για τη στέψη της νέας βασίλισσάς τους, Ελισάβετ Β’. Στην Πάφο, στο «Ιακώβειο Γυμναστήριο», αναρτούν την αγγλική σημαία. Αυτό εξοργίζει τους μαθητές, οι οποίοι οργανώνουν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Απαιτούν την αφαίρεση της σημαίας από την πύλη του σχολείου τους. Ακολουθούν συγκρούσεις.
- Ένας τολμηρός 15χρονος, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, κατεβάζει το σύμβολο της αποικιοκρατίας και το ξεσκίζει. Οι υπόλοιποι μαθητές βάζουν φωτιά και καίνε τη σημαία. Η συνέχεια της πορείας του συγκεκριμένου μαθητή είναι γνωστή: η απόφασή του να βγει αντάρτης στα βουνά της Πάφου, η σύλληψη και μεταφορά του στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας και οι τελευταίες του δραματικές ώρες στο κελί πριν τον απαγχονισμό του.
Δεν έδωσε βασιλική χάρη (royal pardon)
Αν και οι απόψεις διίστανται, στην Κύπρο είναι διαδεδομένο ευρέως ότι η βασίλισσα Ελισάβετ είχε τη νομική ισχύ και τη δυνατότητα να δώσει βασιλική χάρη (royal pardon) στον 19χρονο Ευαγόρα Παλληκαρίδη και τους άλλους 8 απαγχονισθέντες. Δεν το έπραξε και ο ανήλικος Παλληκαρίδης μαζί με τους άλλους οχτώ αγωνιστές οδηγήθηκαν στην αγχόνη.
Εκτέλεση Παλληκαρίδη
Το 1953, σε ηλικία 15 ετών, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης κατεβάζει και τεμαχίζει την αγγλική σημαία στο Κολέγιο της Πάφου, κατά την ημέρα στέψης της βασίλισσας Ελισάβετ στο Λονδίνο. Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 συλλαμβάνεται και κατηγορείται για κατοχή και διακίνηση παράνομου οπλισμού. Η δίκη του ορίζεται για τον Μάρτιο του 1957. Οδηγείται στην αγχόνη στις 14 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς.
To δημοσίευμα της “Καθημερινής Κύπρου”:
«Την 1.30ˊ μεταμεσονύκτιον ελήφθη τηλεγράφημα του πρακτορείου Ρώϋτερ εκ Λευκωσίας αγγέλλον ότι απηγχονίσθη ο νεαρός Κύπριος αγωνιστής Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ετών 19, σπουδαστής, ο οποίος είχε καταδικασθή διότι έφερε πολυβόλον όπλον. Ενώ επλησίαζεν η στιγμή της εκτελέσεως, οι κρατούμενοι εις τας φυλακάς της Λευκωσίας εκραύγαζον διάφορα πατριωτικά συνθήματα από τα κελλιά των. Κάτοικοι της κυπριακής πρωτευούσης, διαμένοντες εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου από των φυλακών, ανέφερον ότι ήκουαν άνδρας και γυναίκας κρατουμένους να κραυγάζουν: ‘‘Ζήτω η Ε.Ο.Κ.Α. ως και άλλα πατριωτικά συνθήματα’’.»
Η επίσκεψη της Ελισάβετ στην Κύπρο το 1993
Αυτός ήταν κυρίως ο λόγος που κατά τη δεύτερη επισκεψή της στην Κύπρο, τον Οκτώβριο του 1993, στο πλαίσιο της 29ης Συνόδου Κορυφής της Κοινοπολιτείας, η αντίδραση του κόσμου ήταν δυναμική.
Οι επίσημες αρχές τής απέδωσαν τις τυπικές τιμές, για αρκετούς όμως εξακολουθούσε να θυμίζει την επικεφαλής της αποικιοκρατίας στην Κύπρο και ήταν ανεπιθύμητη. Κατά την παραμονή της στο νησί έγιναν πολλές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Ανάμεσα στους διαδηλωτές βρισκόταν και ο γιατρός Χάρης Αριστείδου, ο οποίος δεν δίστασε να σπάσει το τζάμι της λιμουζίνας της που ήταν σταθμευμένη στον αστυνομικό σταθμό Λεμεσού.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, η βασίλισσα έμεινε συνολικά επτά μέρες. Τότε της δόθηκε το «χρυσό κλειδί» της Λευκωσίας, από τον τότε δήμαρχο της πόλης, εν μέσω λαϊκών διαμαρτυριών. Η επίσκεψη από φιέστα εξελίχθηκε σε φιάσκο και ο τότε πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης, προέβη σε επίσημη απολογία για τα γεγονότα.
1961
Προηγήθηκε η επίσκεψη της Ελισάβετ στην Κύπρο το 1961, καθοδόν προς την Ινδία. Τότε την υποδέκτηκε ο Πρόεδρος Μακάριος.
Δείτε βίντεο από εκείνη την επίσκεψη:
Ελπίδες για ένωση με την Ελλάδα
Σύμφωνα με τον ιστορικό – ερευνητή Πέτρο Παπαπολυβίου, «εκείνο που έχει ξεχαστεί, με την πάροδο του χρόνου, είναι ότι οι Έλληνες Κύπριοι είχαν υποδεχθεί την άνοδο στον θρόνο της με πολλές ελπίδες για την ένωση με την Ελλάδα, που πήγαζαν από τον γάμο της με τον Φίλιππο, γιο του πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδας (και της Μικρασιατικής εκστρατείας…), τον Νοέμβριο του 1947.
Όπως έγραφε στο συγχαρητήριο τηλεγράφημά του ο τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος Μυριανθεύς, ”Πεποίθαμεν, ότι το χαρμόσυνον τούτο γεγονός θα ισχυροποιήση έτι πλέον την πατροπαράδοτον φιλίαν μεταξύ Αγγλίας και Ελλάδος, με πρώτην εκδήλωσιν της εκχώρησιν της Κύπρου εις την Μητέρα Ελλάδα”.»
Ο κ. Παπαπολυβίου σημειώνει ότι αντίστοιχη εικόνα δίνει και η αναγγελία του γάμου της πριγκίπισσας, τότε, Ελισάβετ, από τον «Νέο Κυπριακό Φύλακα» της Λευκωσίας, μια από τις αρχαιότερες κυπριακές εφημερίδες της εποχής. Η εφημερίδα του Κ. Α. Κωνσταντινίδη εύχεται όπως ο «έρως, ο οποίος συνδέει εις την ευτυχίαν τας Α. Υψηλότητας» να συσφίξει και τους δεσμούς των χωρών τους «διά μιας νέας ρεαλιστικής και ωραίας χειρονομίας της Αγγλίας προς την Ελλάδα».
Σε χαρτονομίσματα και γραμματόσημα
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν η βασίλισσα Ελισάβετ ηταν ιδιαίτερα γνωστή στην Κύπρο και για πρακτικούς λόγους. Απεικονιζόταν στα χαρτονομίσματα κατά τη διάρκεια της τελευταίας φάσης της Αποικοκρατίας. Επίσης σε πολλά γραμματόσημα, που σήμερα περιλαμβάνονται στις συλλογές συλλεκτών.
Με πληροφορίες από “Φιλελεύθερος”
FILE PHOTO: Φωτογραφική σύνθεση που απεικονίζει την Ελιβάβετ Β’ του Ηνωμένου Βασιλείου και τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη Πηγή: efsyn
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης στα 17 του συνελήφθη
από τους Βρετανούς με ένα όπλο γρασαρισμένο ,
δηλαδή αποσυναρμολογημένο και μη έτοιμο προς χρήση,
καθώς και 3 γεμιστήρες αποσυνδεδεμένους από το όπλο.
Γενικώς κατελήφθη με όπλο που δεν μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί.
Εξαρχής παραδέχθηκε την πράξη του.
Στις 18 Μαρτίου 1957 (δηλαδή 4 ημέρες μετά τον απαγχονισμό
Ευαγόρα Παλληκαρίδη, ο Τζορτζ Μ. Χάμφρεϊ (George M. Humphrey)
τότε Υπουργός Οικονομικών (Θησαυροφυλακίου) των ΗΠΑ
στις δηλώσεις του, που διαλαμβάνονται μεταξύ των σελίδων
13 έως και 15, του εγγράφου που επισυνάπτεται παρακάτω, κι υπεβλήθη
ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών και της Επιτροπής Εξωτερικών
Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων
με αίτημα την ανάγκη
Τροποποίησης της Αγγλο- Αμερικανικής Οικονομικής
Συμφωνίας του 1940 που είχε ψηφίσει η Άνω Βουλή των
Αντιπροσώπων και η Γερουσία.
( Βλ εδώ:
https://books.google.com/books/about/Amendment_to_the_
Anglo_American_Financia.html?hl=el&id=MfYuAAAAMAA
J#v=onepage&q&f=false )
αναφέρει ειιδικότερα στην σελίδα 14 :ότι:
“….10 Μαΐου 1956, οι Βρετανοί στην Κύπρο εκτέλεσαν 2 νεαρούς, 22 ετών.
Στις 9 Αυγούστου 1956, οι Βρετανοί στην Κύπρο εκτέλεσαν
3 νεαρούς άνδρες, 2 από τους οποίους ήταν 22 και άλλοι 25.
Στις 21 Σεπτεμβρίου, η βρετανική κυβέρνηση για την Κύπρο εκτέλεσε 3 νεαρούς άνδρες, 2 εκ των οποίων ηλικίας 22 ετών, και 1, ηλικίας 23 ετών.
Στις 14 Μαρτίου 1957, παρά τη μεγάλη μου διαμαρτυρία και των Ηνωμένων Πολιτειών μας , βρετανοί αξιωματούχοι, εκτέλεσαν για πρώτη φορά,
κάποιον που δεν είχε προβεί σε καμία ενέργεια, αλλά είχε απλώς
την κατοχή ενός όπλου, το οποίο ήταν γρασαρισμένο, δεν ήταν γεμάτο,
το οποίο ο ίδιος ο δικαστής παραδέχτηκε ότι δεν ήταν για χρήση
από αυτόν τον νεαρό καθώς δεν είχε καν το πλήρες όπλο κατασκευασμένο.
Ο νεαρός ήταν ο μόνος που παραδόθηκε και παρακάλεσε, ομολογώντας
ένοχος, και δεν του δόθηκε έλεος. Τώρα, επί του παρόντος, περιμένουν
επιπλέον την εκτέλεση, καταδικασμένοιστις 15 Φεβρουαρίου 1957,
ένας νεαρός άνδρας 18 ετών και καταδικάστηκε σε θάνατο
στις 28 Φεβρουαρίου 1957, τρεις νέοι, 1 νεαρός άνδρας 19 ετών
και 2 νέοι 23 ετών. Υπάρχει ένας ακόμη νεαρός που καταδικάστηκε
σε θάνατο κι ασκήθηκε έφεση…..”
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ήταν ο μόνος που εκτελέστηκε την
14η Μαρτίου 1957.
Επομένως σε αυτόν αναφέρονταν ο τότε Υπουργός Οικονομικών
ΗΠΑ αναφέρονταν σε αυτόν και την περίπτωση του.
Στις σελίδες 13 έως και 15 που αναφέρονται ως προς το θέμα
της εκτέλεσης Ευαγόρα Παλληκαρίδη και των υπόλοιπων νέων ανδρών ,
ανάμεσα στους οποίους και οι 22χρονοι Μιχαλάκης Καραολής και
Ανδρέας Δημητρίου που εκτελέστηκαν αμφότεροι στις 10.5.1956
κι είχαν επίσης ζητήσει από την Ελισάβετ Β’ απόδοση χάρης,
ο Τζορτζ Μ. Χάμφρεϊ ως Υπουργός Οικονομικών ΗΠΑ
αναφέρεται λεπτομερώς στις διεθνείς αντιδράσεις
και τις έντονες διαμαρτυρίες
που είχαν προκαλέσει σε παγκόσμια κλίμακα οι εκτελέσεις αυτές,
που λάμβαναν χώρα από τους Βρετανούς στην Κύπρο,
Συγχρόνως επεξηγούσε λεπτομερώς τις ενέργειες στις οποίες
είχαν προχωρήσει ως τότε υψηλοβαθμα στελέχη των ΗΠΑ
για την αποφυγή των εκτελέσεων αυτών στις οποίες
προχωρούσαν οι Βρετανοί.
Το πράγμα είχε φτάσει μάλιστα έως τα Ηνωμένα Εθνη, που είχαν
καταδικάσει την συγκεκριμένη πρακτική, για την οποία γίνεται
επίσης αναφορά στην επίσημη δήλωση
του Αμερικανού Αξιωματούχου.
.
Το αίτημα για την τροποποίηση της από το 1940
Αγγλο-Αμερικανικής Συμφωνία ,
στην ουσία το είχαν προκαλέσει οι εκτελέσεις αυτές
και δητου νεαρού Ευαγόρα Παλληκαρίδη.
Ο Τζορτζ Μ. Χάμφρεϊ ζητούσε με το αίτημα του
την απόσυρση της υποστήριξης
των ΗΠΑ προς την Βρετανία εκφράζοντας (βλ.σελ.14)
συγχρόνως το ερώτημα:
““………….Τώρα, το πρόβλημά μας στις Ηνωμένες Πολιτείες
είναι το εξής:
Η πολιτική μας να τροφοδοτούμε τη Βρετανία με κεφάλαια
επιστρέφει ενέργειες όπως αυτή που χρειάζονται λιγότερο
αυτή τη στιγμή και πυροδοτούν περαιτέρω αυτήν
την κρίση στη Μέση Ανατολή, η οποία περιλαμβάνει
όλα τα έθνη της Μεσογείου και του Ατλαντικού.
Εμείς στις Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστηρίξουμε
περαιτέρω την βρετανική κυβέρνηση, όταν αυτοί
περνούν από μια σειρά εκτελέσεων αυτών των
νεαρών ανδρών της Κύπρου ξανά και ξανά?………….”
Περαιτέρω δε με τις δηλώσεις του υποστήριξε ότι :
“///Δεδομένου ότι είναι θερμόαιμοι νομίζουν ότι είναι πατριώτες,
όπως αυτός ο νέος, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης,
που είπε προς τιμήν του παντοτινά:
«Ξέρω ότι θα με καταδικάσεις σε θάνατο, αλλά ό,τι έκανα,
το έκανα ως Κύπριος που θέλει την ελευθερία του».
Μου ακούγεται τόσο απίστευτο, όσο αυτό που έκαναν
οι Βρετανοί σε έναν νεαρό άνδρα αυτής της χώρας
(σσ. εννοεί της ΗΠΑ),
στην εποχή της Αμερικανικής Επανάστασης,
που ονομαζόταν Νέιθαν Χέιλ όταν τους είπε:
«Λυπάμαι που έχω μόνο μια ζωή να σας δώσω
για τη χώρα μου.”.
Τώρα, όταν αυτοί οι νέοι είναι άντρες καλών οικογενειών,
όπως ο Παλληκαρίδης, γιος λοχία της αστυνομίας,
σηκώνονται και παραδέχονται ειλικρινά τι κάνουν,
ο Τζον Χάρντινγκ να είναι εκεί στην Κύπρο και να κάνει, χωρίς έλεος,
το καταδικάστε και κρεμάστε τον έναν νεαρό άνδρα μετά τον άλλο,
αντί να το αλλάζει ενδεχομένως με βαρείς όρους,
για μένα, αυτό είναι φόνος, και είναι απλός φόνος.
Λοιπόν, πώς μπορώ να συμμετάσχω στις πράξεις
της κυβέρνηση της Βρετανίας……….”.
Για την ιστορία και για την πλήρη αποκατάσταση της αλήθειας
και την δικαίωση των νεκρών…
Το Βασιλικό προνόμιο του Ελέους,
δηλαδή της απονομής χάρης σε θανατοποινίτες
αποτελεί παράδοση στην Βρετανία που έλκει τις ρίζες της
τουλάχιστον από το 1617 .
To προνόμιο του Ελέους ανήκει στον εκάστοτε Μονάρχη
(βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_prerogative_of_mercy )
Μόνον στα βασίλεια της κοινοπολιτείας αυτό το προνόμιο
έχει ανατεθεί στον γενικό κυβερνήτη του βασιλείου,
Βασίλεια της Κοινοπολιτεία νοούνται πρώην αποικίες
που ανεξαρτητοποίηθηκαν και κράτησαν το πολίτευμα
της Βασιλείας. (βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_
realm#Historical_development)
Η Κύπρος από το 1960, οπότε έγινε ανεξάρτητη κράτος,
υιοθέτησε το πολίτευμα της Προεδρικής Δημοκρατίας κι επομένως
ποτέ δεν συγκαταλέχθηκε στα βασίλεια της Κοινοπολιτείας.
Η Κοινοπολιτεία των Εθνών, είναι άλλο πράγμα κι αποτελείται
από ανεξάρτητα πλέον κράτη, πρώην Βρετανικές αποικίες ,
που το καθένα έχει επιλέξει το δικό του πολίτευμα και μέσω
της Κοινοπολιτείας διατηρούν μεταξύ τους σύνδεσμο, ενώ
αρχηγός της θεωρείται ο εκάστοτε Βρετανός Μονάρχης που
κρατά απλώς διακοσμητικό ρόλο..
Δηλαδή η θέση του είναι εντελώς συμβολική,ενώ
εκτελεστικές αρμοδιότητες έχει ο εκάστοτε Γενικός Γραμματέας
της Κοινοπολιτείας.
( βλ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BD%
CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B5%
CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%95%CE%B8%
CE%BD%CF%8E%CE%BD
Στις 14 Μαρτίου 1957, οπότε απαγχονίσθηκε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης
η Κύπρος εκλαμβάνονταν ακόμα ως Βρετανική αποικία και
η μόνη που μπορούσε να δώσει χάρη στους νέους άντρες που
εκτελούνταν έως τότε ήταν η Βρετανίδα Μονάρχης Ελισάβετ Β’.
Από το 1961 κι εντεύθεν με διάφορες τροποποιήσεις ,
που έλαβαν χώρα έκτοτε το
Βασιλικό Προνόμιο του Ελέους δεν χάθηκε στην Βρετανία,
αλλά πλέον όταν πρόκειται για ποινικούς εγκληματίες
απαιτείται η σχετική πρόταση του Βρετανού
Υπουργού Δικαιοσύνης προς τον εκάστοτε Βασιλιά .
Επιπλέον για κάποιες περιπτώσεις
επεκτάθηκε και σε κάποια μέλη της κυβέρνησης,
Αλλά αυτό αφορά την νεότερη νομοθετική ιστορία
της Βρετανίας, η οποία
δεν ίσχυε στους αναφερόμενους χρόνους (1953-1959) .
Ξαναδινονται οι ιστοσελίδες που δεν φαίνονται να ανοίγουν στο προηγούμενο μου σχόλιο:
1. Για από 18.3.1957 δηλώσεις του Τζ.Μ.Χαμφρεϊ ενόψει αιτήματος τροποποίησης της Άγγλο -Αμερικανικής Οικονομικής Συμφωνίας, που αφορούν τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και τους υπόλοιπους νεαρούς άνδρες εκτελεσθέντες, βλέπετε εδώ:
https://books.google.com/books/about/Amendment_to_the_Anglo_American_Financia.html?hl=el&id=MfYuAAAAMAAJ#v=onepage&q&f=false
2 .Για τα ισχύοντα σχετικά με το Βασιλικό Προνόμιο του Ελέους (Απονομή Χάρης σε θανατοποινίτες) στην Βρετανία , βλέπετε εδώ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_prerogative_of_mercy
3.- Για τα Βασίλεια της Κοινοπολιτείας , βλέπετε εδώ :
https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_prerogative_of_mercy
4.- Για την Κοινοπολιτεία των Εθνών (σ.σ. που ως όρος δεν πρέπει να συγχέεται με τα Βασίλεια της Κοινοπολιτείας) ,. βλέπετε εδώ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations