«Να τελειώνουμε με τη διαιώνιση της αορατότητας των μεταναστ(ρι)ών»

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Συνέντευξη με τη δικηγόρο Αγγελική Νικολοπούλου* για τη διαδικασία πολιτογράφησης μεταναστ(ρι)ών στην Ελλάδα 

Ένας δικός μας άνθρωπος, η Λάλε Άλατλι, αγαπημένη συντρόφισσα, ξεχωριστή λογοτέχνιδα και συντάκτρια της εφημερίδας «Η Κόκκινη» είναι μία από τους χιλιάδες μετανάστες και μετανάστριες, στους οποίους/ες το ελληνικό κράτος αρνείται ουσιαστικά την απόδοση της ιθαγένειας. Η τριμελής Επιτροπή Ιθαγένειας Κεντρικής Μακεδονίας απέρριψε πρόσφατα την αίτηση της συντρόφισσας, βασισμένη σε μια εγκύκλιο που ερμηνεύει λανθασμένα τον νόμο και στο εντελώς παράλογο και απολύτως ταξικό κριτήριο του εισοδήματος και μάλιστα …αναδρομικά από το 2012! Μια απαίτηση/προϋπόθεση, με παράνομη αναδρομική εφαρμογή, που -ειδικά εν μέσω οικονομικής κρίσης- δύσκολα θα μπορούσε να την πληροί ακόμα κι ένας ημεδαπός, κάτοικος αυτής της χώρας.

Φιλοξενούμε εδώ μια συνέντευξη, που μας παραχώρησε η δικηγόρος της, Αγγελική Νικολοπούλου. Ζητούμε να αποδοθεί η ελληνική ιθαγένεια όχι μόνο στη συντρόφισσα Λάλε Άλατλι, αλλά και να αλλάξει η παντελώς άδικη νομοθεσία που στερεί από χιλιάδες ανθρώπους που ζουν, εργάζονται, υπέχουν όλες τις υποχρεώσεις και πληρώνουν φόρους στην Ελλάδα, τη δυνατότητα να έχουν και όλα τα δικαιώματα ενός πολίτη, μιας πολίτιδας αυτού του κράτους.

ΚΟΚΚΙΝΗ: Τι σημαίνει να είσαι μετανάστης/μετανάστρια στην Ελλάδα του 2022 και να ζητάς να πολιτογραφηθείς Έλληνας/Ελληνίδα; Θέλετε να μας περιγράψετε με λίγα λόγια τη σχετική διαδικασία απόδοσης της ελληνικής ιθαγένειας;

Α.Ν.: Το να επιθυμεί ένας μετανάστης/στρια να λάβει την ιθαγένεια της χώρας αποτελεί απόδειξη της γνήσιας σχέσης, που τον/τη συνδέει με αυτή μετά από πολλά συνήθως χρόνια διαμονής του/της σ’ αυτή. Είναι η μέγιστη απόδειξη ότι τη νιώθει βαθιά ως πατρίδα του. Για πολλούς από εμάς, πατρίδα δεν είναι μόνο η χώρα καταγωγής μας, αυτή στην οποία έχουμε γεννηθεί ή, για να το πούμε αλλιώς, αυτή με την οποία συνδεόμαστε με δεσμούς «αίματος». Είναι και αυτή στην οποία έχουμε μεγαλώσει, έχουμε εργαστεί, έχουμε ιδρύσει και διατηρούμε γνήσιους βιοτικούς δεσμούς με το κοινωνικό σύνολο, δραστηριοποιούμαστε ως άτομα, μαθητές, σπουδαστές, εργαζόμενοι/ες, και όπου συμμετέχουμε ενεργά ως άτομα και μέλη του κοινωνικού συνόλου.

Έτσι λοιπόν μετανάστες/τριες, που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα από χρόνια με τις οικογένειές τους –τις οποίες είτε δημιούργησαν εδώ ή ήρθαν μαζί από τη χώρα καταγωγής- είναι δυνατό να θεμελιώνουν δικαίωμα πολιτογράφησης και να ζητήσουν την ελληνική ιθαγένεια, εφόσον το επιθυμούν. Οι όροι και προϋποθέσεις θεμελίωσης του δικαιώματος αυτού ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση. Βασική προϋπόθεση είναι φυσικά η συνεχής και αδιάλειπτη διαμονή στην Ελλάδα επί σειρά ετών (7, 12 ή 3 για τους πολίτες ΕΕ, συζύγους με τέκνα Έλληνες, πρόσφυγες), σε συνδυασμό με την ουσιαστική του ένταξη στην ελληνική κοινωνία. Ως ένταξη σύμφωνα με τον νόμο νοείται όχι μόνο η επαρκής γνώση της ελληνικής γλώσσας, ιστορίας, πολιτισμού κλπ., αλλά και η κοινωνική και οικονομική ένταξη, δηλαδή η ουσιαστική ένταξη στη χώρα, η ολοκλήρωση σπουδών, εργασία, η συμμετοχή σε δραστηριότητες και κοινωνικές/πολιτικές ομάδες, καθώς και η ενεργή συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας. Επίσης απαιτείται να μην υφίστανται ποινικές καταδίκες για συγκεκριμένα αδικήματα.

Η διαδικασία της πολιτογράφησης έχει απλουστευθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατική και χρονοβόρα. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι με τον ν. 3838/2010 ικανοποιήθηκε επιτέλους το πάγιο αίτημα των μεταναστευτικών κοινοτήτων, πολιτικών οργανώσεων και οργανώσεων δικαιωμάτων να απονέμεται η ελληνική ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστ(ρι)ών, που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και/ή φοιτούν σε ελληνικά σχολεία, μέσω μιας άλλης απλούστερης και ταχύτερης διαδικασίας απονομής ιθαγένειας από την πολιτογράφηση, ανεξάρτητα από το εάν οι γονείς τους την έχουν λάβει ή ζητήσει.

Για την πολιτογράφηση συγκεκριμένα σε γενικές γραμμές οι ενδιαφερόμενοι/ες οφείλουν να προσκομίσουν στη διοίκηση (υπηρεσία Ιθαγένειας του Υπουργείου Εσωτερικών) έγγραφα και δικαιολογητικά, από τα οποία να αποδεικνύεται η προαναφερόμενη «ένταξη». Συνήθως πρόκειται για τις άδειες διαμονής τους, πιστοποιητικά σπουδών και ελληνομάθειας, πράξεις γέννησης, εκκαθαριστικά σημειώματα εφορίας, συμμετοχή σε ενώσεις, συλλόγους, κ.ά. Εάν αυτά κριθούν επαρκή, τότε η αίτηση γίνεται δεκτή με πράξη του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Εσωτερικών κατ’ αρχήν χωρίς προφορική εξέταση του αιτούντος, τον οποίο όμως συμπληρωματικά η διοίκηση μπορεί να καλέσει σε συνέντευξη εάν το κρίνει αναγκαίο, για να διαπιστώσει την ένταξη. Σε περίπτωση που κριθεί ότι ο αιτών/ούσα δεν είναι πλήρως «ενταγμένος/η» στην ελληνική κοινωνία, η αίτηση πολιτογράφησης απορρίπτεται. Η απόφαση πολιτογράφησης δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Jackowski, Andrzej, «Dreaming Earth»

-Έχει επέλθει πρόσφατα κάποια μεταβολή που να «νομιμοποιεί» –και μάλιστα αναδρομικά- την άρνηση εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας για πολιτογράφηση όσων το επιθυμούσαν; Τι έχετε να πείτε για το γεγονός ότι τίθεται ουσιαστικά ως αποκλειστικό κριτήριο το οικονομικό, που στην ουσία αναδεικνύει την ταξική διάσταση του ζητήματος; Τι σηματοδοτεί η άρνηση πολιτογράφησης για περιπτώσεις μεταναστ(ρι)ών που βρίσκονται σε πιο ευάλωτη οικονομική και κοινωνική θέση σε σχέση με τη Λάλε;

Όπως ανέφερα, οι αιτήσεις πολιτογράφησης στην Ελλάδα αργούν πολλά χρόνια να κριθούν. Έχουμε αιτήσεις εκκρεμείς 7, 8 χρόνια –ή και περισσότερα- από άτομα, τα οποία προφανώς, όταν υπέβαλαν το αίτημά τους και για πολλά χρόνια, πληρούσαν όλα τα νόμιμα κριτήρια για να πολιτογραφηθούν Έλληνες. Με την αλλαγή της ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών και την τοποθέτηση του κ. Βορίδη γίνεται κάτι πρωτοφανές: έρχεται η διοίκηση τελείως αιφνιδιαστικά –με την πρόφαση τής δήθεν αποσαφήνισης του τι συνιστά «οικονομική ένταξη» σύμφωνα με τον νόμο- και ορίζει ένα ελάχιστο όριο εισοδήματος, το οποίο μάλιστα τίθεται ως βασική προϋπόθεση για να γίνει κάποιος Έλληνας ή Ελληνίδα. Μάλιστα το όριο αυτό, με τα νέα δεδομένα πρέπει να το πληροί και για τα προηγούμενα χρόνια, αναδρομικά, πριν καν κάνει την αίτηση πολιτογράφησης! Κοινώς, εν έτει 2022 οι επί σειρά ετών πλήρεις φάκελοι καθίστανται ελλιπείς και καταδικασμένοι εν πολλοίς σε απόρριψη, άσχετα αν τα άτομα αυτά είναι ενταγμένα στην ελληνική κοινωνία. Και λέω «καταδικασμένοι», γιατί πολλοί δεν μπορούν να αποδείξουν σήμερα τα οικονομικά κριτήρια (εισοδήματα), που ζητούνται για παρελθόντα έτη! Και έτσι, με συνοπτικές διαδικασίες γίνεται ένα εύκολο, αλλά συνάμα τελειωτικό «ξεσκαρτάρισμα» με αμέτρητους φακέλους πολιτογράφησης να πετιούνται κυριολεκτικά στον κάλαθο των αχρήστων.

Φυσικά το κριτήριο αυτό είναι ταξικό, είναι σκόπιμα ταξικό, με μοναδικό σκοπό να ξεδιαλέξει τη στρατιά των «αρίστων» μεταναστών/τριών εντός της ελληνικής κοινωνίας, που «αξίζουν» τελικά να γίνουν Έλληνες. Αυτοί που θα είναι και οι επόμενοι ψηφοφόροι θα πρέπει, αν μη τι άλλο, να είναι οικονομικά τακτοποιημένοι. Μου είναι πραγματικά δύσκολο να σκεφτώ πόσοι από τους πελάτες μου μετανάστες όλα αυτά τα χρόνια, που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα νυχθημερόν σε συνθήκες εκμετάλλευσης με το αιώνιο άγχος της συγκέντρωσης των ενσήμων για τη διατήρηση των αδειών διαμονής τους και τη διατήρηση ενός μίνιμουμ αξιοπρεπούς διαβίωσης, καταφέρνουν τελικά να αποδείξουν τα εισοδήματα, που απαιτεί ο κ. Βορίδης. Προφανώς γι’ αυτόν ο εργάτης δεν μπορεί να γίνει άριστος Έλληνας, ενώ είναι κοινώς γνωστό ότι οι μετανάστες εργάτες δουλεύουν κατά κύριο λόγο στη «μαύρη εργασία» και δεν μπορούν να εμφανίσουν εισοδήματα. Πώς λοιπόν να δικαιολογήσουν εισοδήματα και μάλιστα περασμένων ετών; Ιδίως των χρόνων βαθιάς κρίσης και οικονομικής δυσπραγίας, όπου τόσοι μετανάστες και Έλληνες έχασαν τις δουλειές τους και έμειναν άνεργοι;

Εδώ έρχεται και η περίπτωση της Λάλε, για την οποία η διοίκηση έκρινε ότι δεν πληρούται το στοιχείο της «οικονομικής ένταξης» και αρνείται την πολιτογράφησή της. Η περίπτωση της Λάλε είναι τόσο κραυγαλέα: ενώ η ίδια αποδεδειγμένα μέσω του έργου της και του ίδιου του βίου της είναι βαθιά γνώστρια της γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού και μετέχει ενεργά όσο λίγοι στην ελληνική κοινωνία, ωστόσο δεν μπορεί να λάβει την ελληνική ιθαγένεια. Η Λάλε δεν είναι εργάτρια, όμως δεν έχει έναν «κανονικό» μισθό. Ωστόσο, έχει και επάγγελμα και οικονομικούς πόρους, τους οποίους μάλιστα διαθέτει στο ελληνικό κράτος, πληρώνοντας εισφορές για κοινωνική ασφάλιση, έχοντας μεταφέρει όλα της τα χρήματα σε τράπεζες –ελληνικές, όχι ελβετικές ή γερμανικές…- και διατηρώντας χρόνια τώρα ιδιόκτητη οικία και επιχείρηση στην Ελλάδα. Αυτά τα γνωρίζει πολύ καλά το ελληνικό κράτος, και όμως τα παραβλέπει και της αρνείται την ιθαγένεια.

Εάν μια τέτοια προσωπικότητα δεν μπορεί να πολιτογραφηθεί Ελληνίδα, τότε φαντάζεστε τι γίνεται με τους ασθενέστερους οικονομικά και πιο ευάλωτους…

Jacob Lawrence, «Great Migration series»

-Τι ισχύει στις υπόλοιπες νομοθεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Πιστεύετε ότι είναι με τέτοιο τρόπο δομημένη η μεταναστευτική νομοθεσία ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά για τους/τις μετανάστες/μετανάστριες, που θέλουν να αποκτήσουν την υπηκοότητα ενός κράτους μέλους της ΕΕ;

Τα συστήματα απονομής ιθαγένειας εντός ΕΕ είναι ποικίλα και παρουσιάζουν διάφορες συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ τους και σε σχέση με την Ελλάδα. Γενικά ο νομοθέτης σε κάθε χώρα θεσπίζει τα κριτήρια ιθαγένειας ανάλογα με τη φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά της και λαμβάνοντας υπόψη και άλλους παράγοντες, όπως την πολιτική και οικονομική συγκυρία.

Θα πρέπει να τονιστεί, όμως, ότι αυτό που καθιστά σήμερα το ελληνικό σύστημα ιδιαίτερα άδικο και εν πολλοίς απροσπέλαστο, όπως περιγράφηκε παραπάνω, είναι το ότι ουσιαστικά παραγνωρίζει εντελώς την πραγματικότητα και την οικονομική συγκυρία: η διοίκηση εκμεταλλεύεται τη χρόνια βαθιά οικονομική ύφεση και την πανδημία, που εξουθένωσε κυριολεκτικά τον μετανάστη, και τώρα τον αποδυναμώνει κι άλλο, αξιακά, στερώντας του αναδρομικά το δικαίωμα να απολαύσει την ιδιότητα του πολίτη, που θα του χάριζε μετά από τόσα χρόνια πραγματικής παρουσίας στην Ελλάδα, την ισότητα, το δικαίωμά του να εκλέγει και να εκλέγεται, να αποφασίσει ποιος θα τον κυβερνά. Παραμένει μετανάστης, παραμένει ξένος.

-Τι σκοπεύετε να κάνετε από δω και στο εξής; Πώς σκέφτεστε να κινηθείτε νομικά στην περίπτωση της Λάλε;

Αρχικά ζητήσαμε την επανεξέταση του φακέλου της από τη διοίκηση, ζητήσαμε δηλαδή να μην εφαρμοστούν οι εγκύκλιοι του κ. Βορίδη, αλλά απευθείας ο νόμος που μιλά ορθά για «ένταξη», χωρίς αυστηρά εισοδηματικά όρια και στεγανά. Την ίδια στιγμή να αξιολογηθούν εν γένει οι ισχυρότατοι δεσμοί της με την Ελλάδα, όπως αποδεικνύεται από το συνολικό της βίο και την πραγματική της συμμετοχή και την πολυδιάστατη δράση της στα γράμματα, στον πολιτισμό και την κοινωνία μέσω των αγώνων της για πραγματική δημοκρατία και ισότητα. Δυστυχώς η διοίκηση πεισματικά εμμένει σε μια στρεβλή ερμηνεία του νόμου αρνούμενη να δει την πραγματικότητα.

Ήδη η υπόθεσή της εκκρεμεί στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, που είναι πλέον αρμόδιο. Καταργήθηκε μάλιστα το δικαίωμα ένστασης, με αποτέλεσμα τώρα να πρέπει οι θιγόμενοι να απευθύνονται απευθείας στο δικαστήριο μέσω μιας δύσκολης και ακριβής διαδικασίας.

Να προσθέσω ότι εκτός από τη Λάλε έχουν προσφύγει δικαστικά πολλοί μετανάστες/τριες με παρόμοιες υποθέσεις, που «κόπηκαν» ξαφνικά με μόνο έρεισμα τις πρόσφατες εγκυκλίους. Ελπίζουμε το δικαστήριο να διαπιστώσει την καταστρατήγηση του νόμου και να αποκαταστήσει την ορθή έννοια της ένταξης στην ελληνική κοινωνία ως ουσιαστική προϋπόθεση πολιτογράφησης.

 

-Ποιες είναι οι επιπτώσεις που έχει η άρνηση πολιτογράφησης στην καθημερινότητα, στις συναλλαγές με το ελληνικό κράτος, στην ίδια την ψυχολογία των αιτούντων;

Όπως είπα, ενώ μπορεί ουσιαστικά να είσαι Έλληνας, παραμένεις μετανάστης, όχι Έλληνας πολίτης με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Και φυσικά δεν θα είναι ο ψηφοφόρος της επόμενης μέρας. Αυτό πιστεύω τα λέει όλα.

-Πιστεύετε ότι μια θετική έκβαση στην υπόθεση της Λάλε θα άνοιγε τον δρόμο και για άλλα αιτήματα πολιτογράφησης και αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου; Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε ως αντιρατσιστικό –και ευρύτερο- κίνημα; Πώς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε;

Είναι δύσκολο να δημιουργηθεί νομολογιακό προηγούμενο, αφενός μεν γιατί οι περιπτώσεις δεν είναι όλες ίδιες και αφετέρου, διότι η ιθαγένεια παραμένει ένα προνομιακό πεδίο κρατικής κυριαρχίας και όχι κλασικά «δικαιωματικό». Ωστόσο εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι είναι παράνομες οι εγκύκλιοι και του Υπουργείου, που αναγορεύουν το εισόδημα σε βασική προϋπόθεση πολιτογράφησης και μπορούν τα δικαστήρια να μην τις εφαρμόσουν στη Λάλε και σε άλλες σχετικές υποθέσεις.

Από κει και πέρα, όμως, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα δικαστήρια δεν μπορούν να λύσουν όλα τα προβλήματα. Και δεν πρέπει. Χρειάζονται βαθιές κοινωνικές και νομοθετικές αλλαγές, να αναδειχθεί η πραγματική θέση των μεταναστ(ρι)ών στην Ελλάδα σήμερα και χθες, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τα πάγια αιτήματά τους. Να τελειώνουμε με την ανασφάλεια στον εργασιακό τομέα, που διαιωνίζει την αορατότητά τους και να ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά με τον ρατσισμό, ο οποίος είναι πλέον διάχυτος στην ελληνική κοινωνία και δεν θα μπορούσε φυσικά να μην αντικατοπτρίζεται και στον νόμο. Με άλλα λόγια, έχουμε δουλειά να κάνουμε.

*Η Αγγελική Νικολοπούλου είναι δικηγόρος Θεσσαλονίκης και μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

**Η συνέντευξη είναι δημοσιευμένη στο 16ο φύλλο της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Σεπτέμβρης 2022), που κυκλοφορεί.

kokkini.org

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα