Μια δεξιά Ευρώπη ήρθε για να μείνει

© Andreea Alexandru/AP

Για χρόνια, μιλούσαμε για μια φαινομενικά αδυσώπητη τάση: Σιγά σιγά, η ακροδεξιά της Ευρώπης κέρδιζε έδαφος και ωθούταν πιο κοντά στην εξουσία. Τα πολιτικά τείχη προστασίας ενάντια στις εξτρεμιστικές φατρίες κάποτε ξεπέρασαν τα όρια [πίεσης], [και] έπεσαν από χώρα σε χώρα. Ο «υγειονομικός κλοιός» που είχε στηθεί απο τα περισσότερα κυρίαρχα κόμματα ενάντια στους υποτιθέμενους απογόνους των φασιστικών κινημάτων της Ευρώπης είχε καταρρεύσει. Η ακροδεξιά, ηχούσαν οι τίτλοι, ήταν στην πορεία προς την εξουσία.

Τα αρχικά αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να υποδηλώνουν οριστική άφιξη. Σε όλη την ήπειρο, και ειδικά σε μερικές από τις μεγαλύτερες χώρες της, τα ακροδεξιά κόμματα παρήγαγαν ισχυρά ή ρεκόρ αποτελέσματα. Τα κέρδη τους δεν αποτελούν εισιτήριο για την εξουσία – ένας συνασπισμός ευρωπαϊκών κεντροδεξιών κομμάτων παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα στο Κοινοβούλιο και μπορεί να συνεργαστεί με την κυρίαρχη κεντροαριστερά – αλλά υπογραμμίζουν τη βαθύτερη τάση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που από καιρό χαιρετίζεται ως μετα-εθνικό προπύργιο φιλελεύθερων αξιών, δεν είναι απλώς φιλόξενη για τον ανελεύθερο εθνικισμό, αλλά πιθανώς ένα χωνευτήριο για μια νέα εποχή της δεξιάς πολιτικής στη Δύση.
Η ψήφος είναι ζοφερή ανάγνωση για κεντρώους ισχυρούς όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Οι Σοσιαλδημοκράτες του τελευταίου, σύμφωνα με τα exit polls, επρόκειτο να καταλάβουν μια ταπεινή τρίτη θέση πίσω από τους κύριους κεντροδεξιούς αντιπάλους τους και το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία ή AfD. Ο πρώτος είδε το κόμμα του να συντρίβεται από αυτό της ακροδεξιάς ηγέτη Μαρίν Λεπέν, μια τέτοια καταδίκη που ο Μακρόν διέλυσε τη γαλλική Εθνοσυνέλευση και προγραμμάτισε πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές. Τα δύσκολά τους αντηχούν πέρα ​​από τον Ατλαντικό, με τον Πρόεδρο Μπάιντεν να δίνει μια σκληρή μάχη ενάντια σε ένα κίνημα Τραμπ που βλέπει τον εαυτό του ρητά σε συμμαχία με τα αντιμεταναστευτικά, «αντι-woke» κόμματα της ακροδεξιάς της Ευρώπης.

«Πριν από σχεδόν μια δεκαετία, ο σεισμός του Brexit την άνοιξη του 2016, στον οποίο οι ψηφοφόροι στο Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν ένα πρώιμο σημάδι μιας παγκόσμιας τάσης προς τον συντηρητικό εθνικισμό», έγραψε ο Nicholas Vinocur του Politico. «Εκ των υστέρων, φαίνεται ξεκάθαρο ότι αυτό το κίνημα ήταν μέρος αυτού που οδήγησε τον Ντόναλντ Τραμπ σε μια έκπληξη για τη Δημοκρατική Χίλαρι Ρόνταμ Κλίντον στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του ίδιου έτους».

Η αρχηγός του γαλλικού ακροδεξιού κόμματος National Rally, Μαρίν Λεπέν, με τον κύριο υποψήφιο του κόμματος για τις ευρωπαϊκές εκλογές Τζόρνταν Μπαρντέλα κατά τη διάρκεια μιας πολιτικής συνάντησης στις 2 Ιουνίου στο Παρίσι.© Thomas Padilla/AP

Το σίγουρο είναι ότι to Koinobo;ylio thw E.E. δεν είναι ο σημαντικότερος θεσμός της ηπείρου. Το Κοινοβούλιο δεν είναι τόσο ισχυρό όσο άλλοι θεσμοί της Ε.Ε., αν και βοηθά στον καθορισμό της ατζέντας του μπλοκ. «Δεν μπορεί να ψηφίσει άμεσα νόμους, αλλά μπορεί να ασκήσει βέτο και να τους διαμορφώσει και είναι υπεύθυνο για την έγκριση του προύπολογισμού της Ε.Ε. γεγονος που του δίνει κάποια εξουσία καθορισμού ατζέντας», εξήγησαν οι συνάδελφοί μου. «Τα μέλη του κοινοβουλίου διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στη διαπραγμάτευση των ορόσημων κανονισμών για την τεχνητή νοημοσύνη της ΕΕ τον περασμένο χρόνο. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης τον τελευταίο λόγο για την επιλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – αναμφισβήτητα τον πιο ισχυρό θεσμό της Ένωσης».

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η κεντροδεξιά Γερμανίδα πολιτικός που κατείχε τη θέση αυτή τα τελευταία πέντε χρόνια, αναμένεται να επιδιώξει μια δεύτερη θητεία. Αυτή τη φορά, μπορεί να προσπαθήσει να βασιστεί στην υποστήριξη ορισμένων Ευρωπαίων ακροδεξιών ηγετών – συγκεκριμένα, της Ιταλίδας πρωθυπουργού Giorgia Meloni, η οποία έχει υπερβεί το μονοπάτι από την περιθωριακή αφάνεια στο ευρωπαϊκό mainstream πιο αποτελεσματικά από οποιονδήποτε άλλο εθνικιστή ηγέτη στη Δυτική Ευρώπη.

Οι αναλυτές βλέπουν στην άνοδο της Meloni ένα πρότυπο για το πώς η ακροδεξιά μπορεί να έρθει στην εξουσία: Στην Ιταλία, η κεντροδεξιά ηττήθηκε και δεν αποδείχθηκε φραγμός σε ένα κόμμα που εντοπίζει τις ρίζες του απευθείας στον νεοφασισμό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά βλέπουν επίσης στην επιτυχία της μια απεικόνιση των ορίων της ικανότητας της ακροδεξιάς για συλλογική κινητοποίηση: η Μελόνι έχει κρατήσει απόσταση από (και περιστασιακά έρχεται σε αντίθεση με) υποτιθέμενους συνταξιδιώτες όπως η Λεπέν, η οποία με τη σειρά της έχει αποφύγει τους σκληροπυρηνικούς ομολόγους του γερμανικού κόμματος AfD.

Ωστόσο, η ευρωπαϊκή πολιτική φαίνεται να πηγαίνει προς το σημείο όπου αυτά τα κόμματα ευθυγραμμίζονται σε γενικές γραμμές: στον σκεπτικισμό γύρω από τις επιθετικές κλιματικές πολιτικές της ΕΕ και, πιο δυναμικά, στη μετανάστευση. «Τα διαφορετικά ακροδεξιά κόμματα σε όλη την Ευρώπη έχουν κοινή θέση για την ταυτότητα, τη μετανάστευση και το Ισλάμ, και επίσης συγκλίνουν όλο και περισσότερο με την κεντροδεξιά», μου είπε ο Hans Kundnani, επισκέπτης συνεργάτης στο Ινστιτούτο Remarque του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

«Το νέο κέντρο εξουσίας δεν θα είναι τόσο η ακροδεξιά», παρατήρησε ο Ολλανδός πολιτικός επιστήμονας Cas Mudde, αλλά η ακροδεξιά του κεντροδεξιού μπλοκ της φον ντερ Λάιεν, που θα εκμεταλλευτεί τις πιέσεις που ασκούνται από την Μελόνι και άλλους για να «πιέσει παραδοσιακούς εταίρους του συνασπισμού προς πιο δεξιά [κατεύθυνση], ιδιαίτερα σε θέματα όπως το περιβάλλον, το φύλο και η σεξουαλικότητα και φυσικά η μετανάστευση».

Η πρωθυπουργός της Ιταλίας Giorgia Meloni ψηφίζει στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη Ρώμη το Σάββατο.© Giuseppe Lami/EPA-EFE/Shutterstock

Ανεξάρτητα από τα ανοιχτά εσωτερικά σύνορα της Ζώνης Σένγκεν, η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται σκληρά για να ενισχύσει τα εξωτερικά της σύνορα στους μετανάστες που ζητούν άσυλο. Μετά από έρευνα ενός έτους με μια κοινοπραξία μέσων ενημέρωσης, οι συνάδελφοί μου διαπίστωσαν, πρόσφατα, πώς

η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι μεμονωμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υποστηρίζουν και χρηματοδοτούν κράτη της Βόρειας Αφρικής που κρατούν δεκάδες χιλιάδες μετανάστες και εγκαταλείπουν ορισμένους από αυτούς σε απομεμακρυσμένες περιοχές της ερήμου Σαχάρας.

«Η πολιτική της ΕΕ για τους πρόσφυγες είναι πολύ πιο Τραμπ απ’ όσο φαίνεται να αντιλαμβάνεται ο κόσμος», μου είπε ο Κουντάνι, προσθέτοντας ότι μια πιο ανοιχτά δεξιά Ευρωπαϊκή Ένωση «δεν θα φαίνεται τόσο διαφορετική από την τρέχουσα Ευρωπαϊκή Ένωση».

Ο Kundnani, ο οποίος είναι επίσης συγγραφέας του «Eurowhiteness: Culture, Empire and Race in the European Project», υποστήριξε ότι η παρούσα στιγμή εκθέτει τον «μύθο του κοσμοπολιτισμού» που περιβάλλει εδώ και καιρό συζητήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους ιδεαλιστές φιλελεύθερους τεχνοκράτες της στις Βρυξέλλες .

Ορισμένοι ευαγγελιστές του ευρωπαϊκού σχεδίου είδαν στις εργασίες του το πρώτο βήμα προς έναν κόσμο χωρίς σύνορα, αλλά η πολιτική πραγματικότητα της ηπείρου λέει μια μάλλον διαφορετική ιστορία.

«Η Ε.Ε. είναι μια πολιτική μορφή τοπικισμού με τον ίδιο τρόπο που το έθνος-κράτος είναι μια πολιτική μορφή εθνικισμού», είπε ο Kundnani. «Όταν λες ότι είσαι Ευρωπαίος, δεν λες ότι είμαι πολίτης του κόσμου».

Οι κορυφαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παλεύουν με την εγγενή απαισιοδοξία στην άρθρωση της ακροδεξιάς για το τι μπορεί να σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος. «Υπάρχει μια δυσανάλογη αίσθηση απογοήτευσης στις κοινωνίες μας», δήλωσε στους New York Times ο Thomas Bagger, υφυπουργός του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών. «Χάσαμε την εμπιστοσύνη μας ότι είχαμε καταλάβει το μακρύ τόξο της ιστορίας και ότι λυγίζει προς τη δημοκρατία. Η Ρωσία έχασε την ιδέα της για το μέλλον και ο [Πρόεδρος Βλαντιμίρ] Πούτιν στράφηκε στο παρελθόν. Κινδυνεύουμε να πέσουμε στην ίδια παγίδα».

The Washington Post