Παναγιώτης Γερογλής*Ταξχος ε.α.
….Αν και δημόσιο, ρητορικό θα παραμείνει βέβαια το ερώτημα, αφού κανείς εκ των πολιτικών προσώπων και δη των «ταγών» του τόπου, δε νιώθει την υποχρέωση να πάρει θέση…Και για άλλη μια φορά αναδεικνύεται περίτρανα η διάσταση “νομιμότητας” και “ηθικής” της σημερινής μας κοινωνίας …
Όχι βέβαια ότι μας ξαφνιάζουν και ιδιαίτερα τα λεγόμενα της κας ΠτΔ, καθόσον δεν είναι η πρώτη φορά που στον τόπο μας, καθίσταται παραπάνω από ορατή, η διάσταση των εννοιών της νομιμότητας και της ηθικής…
Ως κομβικό σημείο εκτιμάται ένα σημαντικό γεγονός στη δημόσια ζωή του τόπου, όπου το «απόστημα» αρχίζει και σπάει, εκθέτοντας το πολιτικό σύστημα, περίπου δεκαπέντε χρόνια πριν. Ήταν εκείνη η έντονα χαραγμένη στη μνήμη συνέντευξη (προσωπικά δεν πίστευα αυτά που άκουγα…), του τότε υπουργού ναυτιλίας κου Βουλγαράκη προς τη δημοσιογράφο κα Χούκλη και αφορούσε την εμπλοκή της συζύγου του υπουργού, στο σκάνδαλο του Βατοπεδίου…Και η αλήστου μνήμης απάντηση του υπουργού στην ερώτηση της δημοσιογράφου, αν η υπόψη εμπλοκή ήταν ηθική !!..(«νόμιμη» μεν, ηθική όμως ήταν..;)
Για τους αναζητητές της ιστορίας και της αλήθειας, το υπόψη σκάνδαλο είχε επιχειρηθεί ξανά έναν περίπου αιώνα πριν, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν προ δεκαπενταετίας, ο τότε ΠΘ, είχε αναλάβει την «πολιτική ευθύνη»..(την όποια άλλη ευθύνη βέβαια δεν την ανέλαβε, ούτε την αναζήτησε κανείς, στα μάτια όμως της κοινής γνώμης, η γνωστή υπόθεση Βατοπεδίου, παρέμεινε ως σκάνδαλο).
…Σε κάθε οργανωμένο κοινωνικό σύνολο, οι σχέσεις τόσο μεταξύ των μελών του, όσο και μεταξύ των μελών και των αρχών εξουσίας του, διέπονται από αντίστοιχα πλαίσια, θεσμικό και νομικό. Στις σύγχρονες δημοκρατίες με την ορατή και σαφή διάκριση των εξουσιών, (νομοθετική, δικαστική, εκτελεστική), δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι πολίτες έχουν συμφωνήσει σε παραχώρηση εξουσιών προς τους αρμόδιους λειτουργούς, αλλά και σε αντίστοιχους περιορισμούς των άκρατων δικαιωμάτων τους, προκειμένου το κοινωνικό σύνολο να λειτουργεί αρμονικά. Το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει τις λειτουργίες και τον καθορισμό διεξαγωγής τους, ενώ το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο, προβλέπει την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, τη συμμόρφωση με αυτό, καθώς και τον κολασμό και τον σωφρονισμό των παραβατών.
Δεν θα πρέπει εξίσου να ξεχνάμε, ότι οι εξουσίες (ισχύς), απονέμονται από τους πολίτες και αποβλέπουν στο καλό του κοινωνικού συνόλου, και κατ’ επέκταση, αυτό το «καλό» επιστρέφει και ευεργετικά στους ίδιους. Το παραπάνω, συνοψίζεται στη ρήση, «η εξουσία προέρχεται από το λαό, ανήκει στο λαό και επιστρέφει στο λαό».
Πέρα από τα επιτεύγματα του νομικού μας πολιτισμού, με τα συντάγματα, τους νόμους, τις νομολογίες, δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας, η παράλληλη εφαρμογή του εθιμικού δικαίου, το οποίο βασίζεται σε κανόνες ηθικής της κοινωνίας, όπως αυτή εξελίσσεται.
Η «νομιμότητα», αν θα μπορούσαμε να αποκαλούμε κατά τον τρόπο αυτό το σύνολο των γραπτών κανόνων δικαίου οι οποίοι θέτουν το νομικό πλαίσιο λειτουργίας μια οργανωμένης κοινωνίας, δεν μπορούν να βρίσκονται σε αντιδιαστολή με τους άγραφους κανόνες του εθιμικού, αλλά υπαρκτού δικαίου, το οποίο εφαρμόζεται καθημερινά από την κοινωνία.. Κάποια ενδεικτικά παραδείγματα από το παρελθόν, αποδεικνύουν τα ανωτέρω : …π.χ. προ κάποιων δεκαετιών, η ηθικά μεμπτή και αξιοκατάκριτη πράξη της μοιχείας, συνοδευόταν από αντίστοιχο ποινικό κολασμό…όταν η κοινωνική ηθική στην εξέλιξη της έγινε πολύ πιο ελαστική και διαλλακτική στην υπόψη πράξη, ο νομικός κολασμός αποσύρθηκε…Επόμενο παράδειγμα, η μέχρι πρότινος νομικά κατοχυρωμένη απαίτηση για ύπαρξη «προίκας» προκειμένου να συναφθεί γάμος αξιωματικού.. και αυτό μέσα από την εξέλιξη της κοινωνικής ηθικής, αποσύρθηκε.. Στην αντίστροφη πορεία, ενώ πάντοτε ο βασανισμός και η αναίτια θανάτωση ζώων ήταν μια ηθικά αξιοκατάκριτη πράξη, ήρθε η απαραίτητη ωρίμανση της κοινωνικής ηθικής, και απαίτησε την ύπαρξη νόμου για την προστασία των ζώων .
Είναι παραπάνω από πασιφανές, ότι οι έννοιες της νομιμότητας και της ηθικής, σε μια οργανωμένη κοινωνία πρέπει να συμπορεύονται και να συνεπικουρουν η μία την άλλη, για την αγαστή συνεργασία των μελών της και το γενικότερο καλό του κοινωνικού συνόλου. Εξάλλου, οι εξουσίες και η ισχύς που αυτές παρέχουν, εκπορεύονται από τον λαό και επιστρέφουν σε αυτόν…
Και όταν αυτές οι δύο έννοιες, δεν συμπορεύονται, δεν συνεπικουρούν η μία την άλλη, αλλά αντίθετα βρίσκονται σε διάσταση, τότε δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν μοναχά…..ή (διαζ) η νομιμότητα μας είναι ανήθικη, ή (διαζ) η ηθική μας είναι έκνομη…
Και ο νόμος π.χ. περί ευθύνης υπουργών, και η συνταγματική κατοχύρωσή του, και η apriori εξαίρεση πολιτικών προσώπων από συγκεκριμένη αδικήματα (μερικές φορές συμπεριλαμβάνουν στην εξαίρεση και υπηρεσιακούς παράγοντες), και η διαφοροποίηση τους από το πλαίσιο ισονομίας των πολιτών και η μη υπαγωγή τους στη δικαστική εξουσία (ή η υπαγωγή τους έστω με αστερίσκους), παραμένει αξιοκατάκριτη από την κοινωνία, και δεν συμβαδίζει με το «κοινό περί δικαίου αίσθημα»…
Από την άλλη πλευρά, κανείς δεν λέει, ούτε επιθυμεί βέβαια, η νομική επιστήμη και η δικαστική εξουσία να συμπορεύεται με τις επιταγές του όχλου.. Ενός όχλου, ο οποίος ιδιαίτερα σήμερα, με την τεχνολογική εξέλιξη των ΜΜΕ και ΜΚΔ , και την ευχερέστερη εφαρμογή των μηχανισμών προπαγάνδας, καθίσταται εύκολα χειραγωγίσιμος…
Όμως, το «κοινό περί δικαίου αίσθημα», δεν είναι μια νεκρή έννοια…και ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι η αλαζονική αγνόηση του, καθώς και οι υπερφίαλες και αμετροεπείς συμπεριφορές των όποιων κέντρων εξουσίας, έδωσαν χώρο για αναταραχές και ανατροπές των εκάστοτε πολιτικών κατεστημένων τόσο στο μακρινό παρελθόν, όσο και στο εγγύτερο…(π.χ. Γαλλική Επανάσταση, ή Χριστούγεννα 1989 στη Ρουμανία..)…Η έννοια της δικαιοσύνης, αναπτύσσεται πρωτίστως στην ηθική και τη βούληση των μελών της κοινωνίας και αποτελεί τον τροφοδότη για την ένδυση με ισχύ της δικαστικής εξουσίας (παράγραφος 6 της διακύρηξης της Γαλλικής επανάστασης…Επιπρόσθετα δε, πόσοι εκ των πολιτών, γνωρίζουν το σύνταγμα και τον ΚΠΔ??…παρόλα αυτά αλληλεπιδρούν κατά το δυνατόν αρμονικά εντός της κοινωνίας, με βάση το ηθικό πλαίσιο στο οποίο εκπαιδεύτηκαν, παρά την άγνοια των νόμων).
Η διάσταση λοιπόν νομιμότητας και ηθικής, εγκυμονεί κινδύνους…Πέρα από τα αδιαμφισβήτητα σημεία παρακμής, που μεταξύ άλλων, η διάσταση αυτή ορίζει, όπως και να έχει , αν αυτές οι δύο έννοιες δεν συμπορευθούν και δεν λαμβάνει υπόψη της η μία την άλλη,….τότε η σύγκρουση αυτή , καθίσταται και επικείμενη και δεδομένη…και από μια οπτική ίσως και ελπιδοφόρα για τα μελλούμενα…..
Ναι κ. Ταξίαρχε, αλλά ποιό είναι «το κοινό περί δικαίου αίσθημα» ? Μήπως αυτό που διαμορφώνεται από τα ανερμάτιστα μέσα μαζικής ενημέρωσης, από τις δηλώσεις ασχέτων (επωνύμων και ανωνύμων) … Όχι κ. Ταξίαρχε, αυτό δεν είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αυτό είναι ο νόμος του Λυντς. Να καταδικασθεί ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος και κάθε όμοιός του αλλά εφόσον αποδειχθεί (τελεσίδικα) ένοχος. Αν, σε κάθε περίπτωση, θεωρείτε αναξιόπιστο το δικαστικό μας σύστημα, πείτε το.
Σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, οι πολίτες έχουν νομοθετική εξουσία δηλ. ψηφίζουν αυτοπροσώπως τους νόμους τους. Σε ένα ολιγαρχικό (όπως ο κοινοβουλευτισμός) «αντιπρόσωποι» ψηφίζουν τους νόμους για το σύνολο. Από αυτή τη διάσταση πηγάζει η διάσταση μεταξύ «νόμιμου» και «ηθικού».
Έχεις απόλυτο δίκιο, Φερώνυμε. Ό,τι ψηφίζουν οι 300, γίνεται νόμος και είναι νόμιμο, ασχέτως ότι η πλειονότητα τού λαού μπορεί να το θεωρεί άδικο και ανήθικο. Μονάχα να σκεφτεί κανείς πόσα και τι έξτρα έχουν ψηφίσει οι 300 για τούς εαυτούς των, φθάνει. Πόσοι από τούς ψηφοφόρους των συμφωνούν μ’ αυτά, αν τα μαθαίνουν και καθόλου;