Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες μέρες για την βία κάθε μορφής που ασκείται στις γυναίκες, είτε μέσα στην οικογένεια, είτε στους χώρους εργασίας. Είναι πολλοί αυτοί που αναρωτιούνται αν το φαινόμενο είναι μεμονωμένο ή αν έχει πάρει διαστάσεις. Άλλοι αναρωτιούνται γιατί οι γυναίκες σιωπούν ή γιατί αργούν τόσο πολύ να μιλήσουν.
Σε αυτά και άλλα ερωτήματα απαντά έρευνα που διεξήγαγε πριν από χρόνια (1996-1997) σε δημόσια νοσοκομεία της χώρας (2 κεντρικά μεγάλα και 1 περιφερειακό μικρό) η Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων (ΣΕΕ) Δρ. Εύη Μπάτρα.
Η έρευνα αφορά τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας των γυναικών που εργάζονται σε νοσοκομεία και στηρίζεται σε προσωπικές συνεντεύξεις εργαζομένων γυναικών, βάσει ανώνυμου ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο περιείχε 100 περίπου ερωτήσεις, με προεπιλεγμένες απαντήσεις κλειστού τύπου, ταξινομημένες σε 8 κατηγορίες, μία από τις οποίες αφορούσε τα ιδιαίτερα προβλήματα των γυναικών, μεταξύ των οποίων και τα φαινόμενα της σεξουαλικής παρενόχλησης, της βίας και της ψυχολογικής πίεσης..
Τις συνεντεύξεις πραγματοποίησαν οι Σοφία Ξηρακιά και Ματίνα Δεδούση, Μαρία Αθανασίου, Μαρίνα Τότσιου, φοιτήτριες του Τμήματος Διοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας του ΤΕΙ Αθήνας, που πραγματοποιούσαν την εξάμηνη πρακτική τους άσκηση στα Νοσοκομεία Παίδων «Αγία Σοφία», Νίκαιας, Σερρών αντίστοιχα.
Η έρευνα διεξήχθη μετά από άδεια των διοικήσεων των εν λόγω νοσοκομείων και με την πλήρη και ενεργό συμπαράσταση των εργαζομένων σε αυτά. Σημειωτέον ότι παρόμοια έρευνα σε ιδιωτικά νοσοκομεία ΔΕΝ είχε την έγκριση των διοικήσεών τους και δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί.
Στα νοσοκομεία αυτά εργάζονταν 1.421 άνδρες και 3.096 γυναίκες (ποσοστό 68,54%). Από αυτές 1.019 (ποσοστό 32,91%) δέχτηκαν να απαντήσουν στα ερωτηματολόγια και ανήκαν σε όλες τις κατηγορίες του προσωπικού (ιατρικό, επιστημονικό, παραϊατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό, τεχνικό και βοηθητικό).
Τα συμπεράσματα της έρευνας που αφορούν τα φαινόμενα της σεξουαλικής παρενόχλησης, της βίας και της ψυχολογικής πίεσης είναι τα εξής:
- Η σεξουαλική παρενόχληση (ως επί το πλείστον λεκτική) είναι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο στα δημόσια νοσοκομεία (περίπου 15% των ερωτηθεισών απαντά θετικά), η σωματική βία μάλλον σπάνιο (ούτε 4% δεν απαντά θετικά) και η άσκηση ψυχολογικής πίεσης πολύ συχνό (σχεδόν 37%).
- Η σεξουαλική παρενόχληση προέρχεται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους συναδέλφους των γυναικών (ξεπερνά το 60%), κατά δεύτερο βαθμό από ανωτέρους τους (25% περίπου) και τέλος από τους ασθενείς ή και τους συνοδούς τους (11%). Αντίθετα, η βία ασκείται από τους ασθενείς/συνοδούς ασθενών (51%) και τους συναδέλφους (41%), ενώ η ψυχολογική πίεση από τους ασθενείς/συνοδούς ασθενών (40%) και τους ανωτέρους (33%).
- Οι γυναίκες στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν αναφέρουν πουθενά την σεξουαλική παρενόχληση που δέχτηκαν (75%). Αντίθετα, είναι λιγότερο διστακτικές να αναφέρουν τις περιπτώσεις που υπέστησαν βία (56%). Με μεγαλύτερη ευκολία αναφέρουν τα περιστατικά ψυχολογικής πίεσης (60%).
- Δέκτες των αναφορών τους είναι κατά κύριο λόγο οι συνάδελφοί τους (σε όλες τις περιπτώσεις το ποσοστό ξεπερνά το 50%) και κατά δεύτερο λόγο οι ανώτεροί τους (πάνω από 26% και για τα 3 φαινόμενα).
- Στη διοίκηση έχουν το θάρρος να αναφέρουν τα περιστατικά της ψυχολογικής πίεσης σε κάποιο βαθμό (6%) και της βίας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό (20%).
- ΔΕΝ τολμούν, όμως, να αναφέρουν στη διοίκηση τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης (ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΜΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΠΟΥ ΑΝΕΦΕΡΑΝ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ !!!!).
- Σχεδόν στις μισές αναφορές, οι δέκτες έδωσαν κάποια σημασία στο πρόβλημα, αλλά καμία ουσιαστική βοήθεια.
- Αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς στην πλειοψηφία τους είναι συνάδελφοι, άρα η δυνατότητα παρέμβασής τους για ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων είναι περιορισμένη έως ανύπαρκτη.
- Σε έναν μικρό αριθμό περιπτώσεων δόθηκε η δέουσα σημασία και διερευνήθηκαν περαιτέρω τα περιστατικά.
Εάν το 15% των εργαζομένων γυναικών υφίσταται σεξουαλική παρενόχληση και το 37% ψυχολογική πίεση σε χώρους εργασίας γυναικοκρατούμενους (68,54% των εργαζομένων στα εν λόγω νοσοκομεία ήταν γυναίκες), είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τί γίνεται σε ανδροκρατούμενους χώρους εργασίας.
Η ανταπόκριση των γυναικών στην έρευνα ήταν πραγματικά συγκινητική και μη αναμενόμενη (32,91%). Συνεπώς οι γυναίκες μιλούν, ακόμη και για τα πιο προσωπικά και δύσκολα θέματά τους, όταν ξέρεις να τις προσεγγίσεις.
