Σε μία περίοδο που οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας βρίσκονται στο ναδίρ
Ενδιάμεσες εκλογές. Οι ΗΠΑ έχουν μπει στην τελική ευθεία της εκλογικής αναμέτρησης με τα σενάρια να αφορούν την επόμενη μέρα του Τζο Μπάιντεν και τη δυνατότητα που θα έχει να κυβερνήσει. Εάν υποστεί μία συντριπτική ήττα.
Στην Αθήνα οι αναλύσεις επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στις συνέπειες που θα έχει μία αλλαγή στις ισορροπίες, μετά τις ενδιάμεσες εκλογές και αν η πλειοψηφία περάσει στα χέρια των Ρεπουμπλικάνων. Σε άμεση σύνδεση και με την Τουρκία και τις σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον. Με μία προσπάθεια να καταμετρηθούν και τα ερείσματα που έχουν επίσης Ελλάδα και Τουρκία στα στρατόπεδα των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών.
Δημοκρατικοί ή Ρεπουμπλικάνοι
Μπορεί μία ανατροπή της παρούσας κατάστασης να επηρεάσει τις ισορροπίες στις σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ – Τουρκίας; Μπορεί Δημοκρατικοί ή Ρεπουμπλικάνοι να δείξουν προτίμηση σε Αθήνα ή Άγκυρα και να εκτροχιάσουν ότι έχουν χτίσει πχ στην Ελλάδα ή να «απομονώσουν» την Τουρκία; Η απάντηση των διπλωματών είναι πως οι αναλύσεις θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικές και μετρημένες.
Πηγές με γνώση των εξελίξεων και έδρα την Ουάσιγκτον υπογραμμίζουν – όπως τόνιζαν και στις προεδρικές εκλογές πριν την ανάδειξη Μπάιντεν στη θέση του προέδρου των ΗΠΑ – ότι στην Αθήνα, αλλά και στην Άγκυρα, αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι πως όποιος και αν επικρατήσει στις ενδιάμεσες εκλογές, δεν θα κάνει πολιτική υπέρ της Ελλάδας ούτε υπέρ της Τουρκίας. Θα κάνει πάντα πολιτική υπέρ των ΗΠΑ.
Σίγουρα η κάθε πλευρά ορίζει διαφορετικά το τί αποτελεί συμφέρον των ΗΠΑ, αλλά αυτό δεν αλλάζει κάτι ως προς τους τρίτους.
Η σχέση Αθήνας – Ουάσιγκτον
Στο επίμονο ερώτημα αν κινδυνεύει η σχέση που έχουν οικοδομήσει Ελλάδας – ΗΠΑ από αυτή την εκλογική αναμέτρηση, διπλωμάτες και αναλυτές απαντούν ξεκάθαρα όχι και υπογραμμίζουν ότι η δραματοποίηση των καταστάσεων δεν εξυπηρετεί.
Πολύ περισσότερο δε γιατί όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές η Αθήνα και το ελληνικό λόμπι έχουν αποδείξει τα τελευταία χρόνια ότι δεν περιορίζεται σε μονοκομματική προσέγγιση των πραγμάτων. Το αντίθετο. Έχει αναπτύξει και συντηρούν με συνέπεια σχέσεις και με τα δύο στρατόπεδα, φροντίζοντας αυτές να μην επιδέχονται αμφισβητήσεις.
«Στόχος μας είναι να μην αφήνουμε κενά που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την προάσπιση των συμφερόντων της χώρας» έλεγε αρμόδια πηγή στο in, εκτιμώντας ότι η Αθήνα δεν θα έχει ζήτημα με κανένα αποτέλεσμα.
Υπενθυμίζουν δε ότι το νομοσχέδιο EastMed Act το εισηγήθηκαν ο Δημοκρατικός Ρόμπερτ Μενέντεζ (τότε εκπρόσωπος της μειοψηφίας) μαζί με τον Ρεπουμπλικανό Μάρκο Ρούμπιο. Και επισημαίνουν ότι ακόμα και στο αρνητικό σενάριο για τον Μενέντεζ που χάσει την προεδρία της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας θα εξακολουθήσει να έχει εξαιρετική ισχύ.
Οι σχέσεις Αθήνας – Ουάσιγκτον άλλωστε και η διεύρυνση του αποτυπώματος των ΗΠΑ επί ελληνικού εδάφους σημειώθηκε με τον Ρεπουμπλικάνο Μάικ Πομπέο επικεφαλής στο αμερικανικό ΥΠΕΞ. Ενώ η αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης έφτασε στο αποκορύφωμα της με κυβέρνηση Δημοκρατικών στις ΗΠΑ.
Τουρκία – ΗΠΑ
Οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ καταγράφονται ως δύσκολες εδώ και αρκετό καιρό. Ωστόσο οι ΗΠΑ παρέμενε σημαντική επί διοίκησης Τραμπ, παρά τις σχέσεις με τη Ρωσία και ιδιαίτερα σημαντική και για τη διοίκηση Μπάιντεν στη σκιά και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Παρά την επιμονή της σε ισορροπισμούς με την Ρωσία. Και στις δύο περιπτώσεις υπογραμμιζόταν και υπογραμμίζεται ότι η Τουρκία είναι μία χώρα σημαντική για το ΝΑΤΟ και την περιοχή και δεν πρέπει να χαθεί από την επιρροή της Δύσης.
Η Άγκυρα παζαρεύει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, χωρίς ο Ερντογάν να έχει πρόθεση να «αλλάξει στρατόπεδο» ή να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ, όπως σημειώνουν αναλυτές, αλλά επιδιώκοντας τα μέγιστα δυνατά κέρδη.
Όσο για τα F-16 όλες οι εκτιμήσεις αρκετών αναλυτών συγκλίνουν στο ότι τελικά η Άγκυρα θα τα εξασφαλίσει ενδεχομένως, κάποια στιγμή, χωρίς να είναι σαφές πότε ακριβώς θα γίνει αυτό. Σημειώνουν ωστόσο ότι σημασία θα έχουν οι όροι και σε τι βαθμό θα έχει προχωρήσει στα εξοπλιστικά η Ελλάδα όταν κλειστεί αυτή η συμφωνία.
Σε μία περίοδο δε που οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας βρίσκονται στο ναδίρ, με την ρητορική να είναι σε επίπεδο «πολεμικών δηλώσεων» και τη γραμμή να δίνει ο ίδιος ο Ερντογάν, για την Αθήνα χαρακτηρίζεται επιλογή η ταύτιση με τις αμερικανικές θέσεις. Με παράδειγμα και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Με την Αθήνα να εκτιμά ότι η αναβάθμιση του ρόλου της και η ανάδειξη της ως δύναμης σταθερότητας στην περιοχή είναι ένα σημαντικό χαρτί που μπορεί να αξιοποιηθεί.
Τα γεγονότα
Οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ και ΗΠΑ – Τουρκίας για αρκετούς διπλωμάτες και αναλυτές δεν πρέπει να συνδέονται, σημειώνοντας ότι οι συνεργασίες και οι συμμαχίες που οικοδομεί η Αθήνα δεν ετεροκαθορίζονται.
Σε αυτή τη βάση μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα ότι και τα συμφέροντα των ΗΠΑ δεν ετεροκαθορίζονται. Και αυτό έχει αποδειχθεί στο βάθος του χρόνου και μετά από σειρά «κρίσεων» με τη γείτονα.
