Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, Γεωργία, και Ουκρανία, είναι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που πασχίζουν να απογκιστρωθούν από την ενεργειακή κηδεμονία της Ρωσίας η οποία παράγει εκβιαστική πολιτική, αλλά και ταυτόχρονα να θωρακιστούν αμυντικά για να αντιμετωπίσουν μελλοντικές απειλές από την Μόσχα.
Η Πολωνία και οι Βαλτικές Χώρες ως μέλη του ΝΑΤΟ, έχουν καταφέρει, ειδικά μετά το 2016 και την αποστολή των Ομάδων Μάχης της Συμμαχίας, να δημιουργήσουν μια εντυπωσιακή αμυντική θωράκιση, με τις πιο ετοιμοπόλεμες δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Αντίθετα, Γεωργία και Ουκρανία, παρά την υποστήριξη των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, αυτή την στιγμή υφίστανται την πίεση της Μόσχας πολιτικά, ενεργειακά και στρατιωτικά.
Αλεξανδρούπολη: Ο Ακρογωνιαίος Λίθος της Ενεργειακής και Αμυντικής Ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης
Οι παραπάνω χώρες για να πετύχουν την διαρκή υποστήριξη των συμμάχων, την ενεργειακή τους απεξάρτηση από την Ρωσία, αλλά και την ανάπτυξη της οικονομίας μέσω του εμπορίου, χρειάζονται συμμαχίες και συνεργασίες που φτάνουν μέχρι τα κοινά συμφέροντα άλλων χωρών. Η Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα η Αλεξανδρούπολη είναι ο ένας ακρογωνιαίος λίθος αυτής της Ασφάλειας. Το λιμάνι της πόλης, η σύνδεση του με την Σιδηροδρομική Εγνατία, η σύνδεση με την Εγνατία Οδό, το FSRU και η εγγύτητα του με τον αγωγό TAP και IGB, κατατάσσουν την περιοχή από τις πιο σημαντικές στον πλανήτη.
Αυτό το πλεονέκτημα της Αλεξανδρούπολης εκτός από την ίδια την χώρα, το καρπώνονται οι χώρες των Βαλκανίων, της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας. Οι Βαλκανικές χώρες έχουν άμεση πρόσβαση στην Ενέργεια, όπως η Βουλγαρία μέσω του IGB, η και η Βόρεια Μακεδονία η οποία εκτός το φυσικό αέριο εκδήλωσε ενδιαφέρον για προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος από το εργοστάσιο (με φυσικό αέριο ως πηγή) το οποίο θα βρίσκεται στην Αλεξανδρούπολη και δίπλα στον TAP και το FSRU. Να σημειωθεί ότι ο IGB, πριν ξεκινήσει την λειτουργία του, «υποχρέωσε» την Gazprom να μειώσει τις τιμές στην Βουλγαρία έως και 50%.
Οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Γεωργία και η Ουκρανία, με την ολοκλήρωση της Σιδηροδρομικής Εγνατίας, το λιμάνι του Μπουργκας στην Βουλγαρία και της Αλεξανδρούπολης, θα μεταμορφωθούν σε δύο τεράστια Logistics και με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η Παράκαμψη Βοσπόρου, ένα διασυνοριακό έργο που χρηματοδοτείται και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και ιδιωτικά κεφάλαια. Στον ελληνικό βραχίονα του σχεδίου έχουν ενταχθεί επίσης και τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης, Καβάλας. Ειδικά για την Ουκρανία και την Γεωργία, θα αποτελεί μια μεγάλη εμπορική διέξοδο προς την Μεσόγειο.
Όσο για τις Βαλτικές Χώρες και την Πολωνία, κράτη που ανήκουν στην Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών, η Αλεξανδρούπολη, καθώς επίσης η Καβάλα και Θεσσαλονίκη, αποτελούν ζωτικής σημασίας περιοχές για το εμπόριο και την Ασφάλεια τους. Η σύνδεση των τριών λιμανιών της Βορείου Ελλάδας και της Εγνατίας Οδού με την Viacarpatia, αποτελεί στρατηγική προοπτική. Μέσω της Viacarpatia εμπορεύματα και στρατεύματα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ φτάνουν σε αυτές τις χώρες γρήγορα και με Ασφάλεια, αφού η οδός αυτή διασχίζει κάθετα χώρες που ανήκουν στην συμμαχία.
Η Αλεξανδρούπολη όμως είναι ο ένας δρόμος προς την Μαύρη Θάλασσα και η μία διέξοδος της Ουκρανίας και Γεωργίας. Η άλλη επιλογή που ήταν στα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, και θα άλλαζε όλη την γεωπολιτική και γεωοικονομία από την Μαύρη Θάλασσα μέχρι και την Βαλτική, ήταν το έργο (και είναι ανάλογα τις εξελίξεις) το έργο «E40 Project – Water Route». Πρόκειται για 2.000 χιλιόμετρα «υδάτινων δρόμων» όπου μέσω των ποταμών θα θα μπορούσαν να συνδεθούν λιμάνια της Ουκρανίας, με αυτά στην Βαλτική Θάλασσα. Η ολοκλήρωση ενός τέτοιου «υδάτινου διαδρόμου», σύμφωνα με μελέτες της Ε.Ε, θα μπορούσε να μεταφέρει πέντε έως επτά εκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων προς τα δυτικά κάθε χρόνο, παρακάμπτοντας τη Ρωσία και Τουρκία.
Αυτή η προοπτική έχει και μια Στρατηγική διάσταση, την μεταφορά πολεμικών πλοίων του ΝΑΤΟ στην Μαύρη Θάλασσα, παρακάμπτοντας τον Βόσπορο και την Συνθήκη του Μοντρέ. Μαζί με την ανάπτυξη Νατοϊκών λιμανιών στην Ρουμανία και την Βουλγαρία, ουσιαστικά θα απειλούσε την κυριαρχία της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα, σε μια περιοχή όπου διέρχεται το 1/3 της οικονομίας της Μόσχας από την εξαγωγή ενέργειας.
Το πρόβλημα της Λευκορωσίας
Όμως υπάρχει ένα μεγάλο εμπόδιο στο έργο «E40 Project – Water Route», η Λευκορωσία. Το συγκεκριμένο σχέδιο δεν θα σταθεροποιούσε μόνο την Ουκρανία και την Γεωργία, αλλά και την Λευκορωσία. Η πλήρη εξάρτηση του Μινσκ από την Μόσχα θα μειωνόταν σημαντικά, και θα άνοιγε το δρόμο για συνεργασία με χώρες που θα την έδιναν διέξοδο στις Δυτικές αγορές. Τον περασμένο Ιανουάριο η Λευκορωσία έκανε τα πρώτα δειλά βήματα για να απομακρυνθεί από τη Ρωσία.
Στις 1 Ιανουαρίου (2020) η Μόσχα σταμάτησε να προμηθεύει πετρέλαιο και παράγωγα στην Λευκορωσία με σκοπό να πιέσει τον Λουκασένκο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και με σκοπό να τον δέσει ολοκληρωτικά στο άρμα της Ρωσίας. Ένα από τα θέματα που είχε σκοπό να θέσει η Μόσχα, ήταν η προσάρτηση της Λευκορωσίας. Στις 3 Φεβρουαρίου ο Λουκασένκο, συναντήθηκε με τον Μάικ Πομπέο με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών να δηλώνει ότι οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να υποστηρίξουν τη Λευκορωσία ως κυρίαρχη και ανεξάρτητη χώρα. Η επίσκεψη Πομπέο στο Μινσκ μόνο τυχαία δεν ήταν την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αφού η Λευκορωσία αποφάσιζε εκείνη την στιγμή ότι θα αγοράζει από τη Ρωσία το 30-40% των ποσοτήτων που χρειάζεται, ενώ το υπόλοιπο θα το προμηθεύεται από χώρες της Βαλτικής και την Ουκρανία και ενδεχομένως από το Καζακστάν, σύμφωνα με δήλωση του Αλεξάντρ Λουκασένκο τις προηγούμενες ημέρες
«Το ζήτημα συνίσταται για μια ακόμη φορά στην αγορά πετρελαίου στις διεθνείς αγορές και όχι μόνο από την Ρωσία, κάτι που αρχίσαμε να το κάνουμε», είχε πει χαρακτηριστικά. «Πρέπει να δούμε στην πράξη πως θα γίνει αυτό. Τα αδέρφια μας λοιπόν από την Ανατολή μας φοβίζουν λέγοντάς μας ότι αυτό θα μας κοστίζει ακριβά. Αλλά αν δεν υπολογίσουμε , δεν δοκιμάσουμε, νομίζουμε ότι δεν θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Γι αυτό αποφασίσαμε να αγοράσουμε πετρέλαιο αζερινό, σαουδαραβικό, νορβηγικό, αμερικανικό , δεν έχει σημασία ποιο θα είναι το πετρέλαιο, αλλά σε διεθνείς τιμές», είχε αναφέρει ο Λουκασένκο
Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως σχεδίασαν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και οι Ευρωπαίοι. Στις εκλογές που ακολούθησαν στην Λευκορωσία, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, έκανε ένα δώρο στον Ρώσο Πρόεδρο και φίλο του Βλαντιμίρ Πούτιν, «αδειάζοντας» τον Λουκασένκο ο οποίος είδε στα σύνορα του να φτάνουν τα «Πράσινα Ανθρωπάκια» της Κριμαίας.
Μέσα στον Ιούνιο τα πράγματα άλλαξαν δραματικά για τον Λουκασένκο, οι Αμερικανοί κατά ένα περίεργο(!) τρόπο σταμάτησαν όλα τα κανάλια επικοινωνίας με τον ηγέτη της Λευκορωσίας, ενώ Ρώσοι παρακρατικοί άρχισαν να εισέρχονται στην χώρα. Στο διαδίκτυο δημοσιογράφοι , κυρίως από την Ανατολική Ουκρανία ξεκίνησαν την προπαγάνδα όπως ακριβώς το 2014 που οδήγησε στην απόσχιση της Κριμαίας από την Ουκρανία, ενώ μέχρι και η γνωστή ομάδα μισθοφόρων Wagner εισήλθε στην χώρα με αποτέλεσμα την σύλληψη ορισμένων.
Ο Λουκασένκο είπε τον Ιούνιο ότι υπήρξε ένα μεγάλης κλίμακας σχέδιο για την προώθηση μιας επανάστασης παρόμοια με τις οδικές διαδηλώσεις στην Ουκρανία το 2014. Ανέφερε ότι οι πολιτικές δυνάμεις τόσο από τη Δύση όσο και από την Ανατολή, είχαν συγκεντρώσει τα ενδιαφέροντά τους στη Λευκορωσία και ότι «ορισμένες δυνάμεις» ενέτειναν τις προσπάθειές τους, φωτογραφίζοντας την Μόσχα «Αυτός ήταν ο στόχος. Οι μάσκες έπεσαν όχι μόνο από ορισμένες μαριονέτες που είχαμε εδώ, αλλά και από μαριονέτες που κάθονται έξω από τη Λευκορωσία », σημείωσε
Η Εναλλακτική του Δούναβη
Οι εξελίξεις κατέστησαν σαφές ότι το έργο «E40 Project – Water Route» δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί με την Μόσχα να έχει την κηδεμονία του Μινσκ, και ειδικά η Πολωνία δεν είναι διατιθεμένη να επενδύσει σε ένα αβέβαιο έργο. Αντίθετα η ίδια αλλά και όλες οι χώρες της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών, ίσως και η Ουκρανία, βλέπουν θετικά της σύνδεση της Βαλτικής με την Μαύρη Θάλασσα μέσω του Δούναβη.
Μάλιστα ο Δούναβης μπορεί να αποτελέσει και μια αφορμή για μεγαλύτερες συνεργασίες και επιρροές του ΝΑΤΟ με χώρες οι οποίες βρίσκονται σήμερα υπό πλήρη η μερικό πολιτικό και ενεργειακό έλεγχο της Μόσχας, όπως είναι η Σερβία και η Μολδαβία. Επίσης θα αναβάθμιζε ακόμα περισσότερο την Ρουμανία στην Μαύρη Θάλασσα, και τον ρόλο που έχει στην αντιμετώπιση της Ρωσικής απειλής στην περιοχή.
Η ενίσχυση της στρατιωτικοποίησης στην Μαύρη Θάλασσα και η ανάπτυξη του εμπορίου από μια τέτοια εξέλιξη, θα έχει και αντίκτυπο στην Τουρκία. Η Άγκυρα θα χάσει ένα σημαντικό πλεονέκτημα όσο αφορά την διαχείριση των Στενών του Βοσπόρου, αλλά και θα αναγκάσει την ίδια να συμπεριφερθεί στην Μαύρη Θάλασσα με βάση το Διεθνές Δίκαιο.
