του Γιώργου Τσουκαλά, Δικηγόρου
Η ΟΔΟΣ ΚΑΤΑΚΟΛΟΥ
Δεν προσποιούμαι πως τα γνωρίζω όλα. Δεν είμαι παντογνώστης, και είναι αλήθεια πως μέχρι σήμερα δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς φτιάχνεται στην οδό Κατακόλου… Κατά την γνώμη μου, ο δρόμος αυτός δεν χρειάζονταν να ξαναφτιαχτεί, καθώς είχε αναπλαστεί σχετικά πρόσφατα, ενώ το οδόστρωμα ήταν φοβερό, όπως τουλάχιστον θυμάμαι. Ειδικά, όταν υπάρχουν άλλες οξύτερες ανάγκες, αφού οι περισσότεροι δρόμοι του Πύργου, και του Κατακόλου, είναι από πολύ καιρό εντελώς φθαρμένοι, διάτρητοι από λακκούβες, έχοντας ανάγκη σοβαρών επισκευών.
Βέβαια, κατανοώ πως ο κάθε οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) είναι διαφορετικό φέουδο, και ο ένας ΟΤΑ μπορεί να διαθέτει πόρους για να ξαναφτιάχνει τα φτιαγμένα, ενώ ο άλλος μπορεί να μην δύναται να κλείσει ούτε λακκούβα! Η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση έχει άλλωστε τέτοιες αντιθέσεις από την εποχή των κοτζαμπάσηδων. Οι πόροι όμως έχουν κοινή προέλευση, και κανονικά, τουλάχιστον κατά την δική μου λογική, θα έπρεπε, να συμβαίνει μια ευρύτερη αξιολόγηση των προτεραιοτήτων, αλλιώς η Ελλάδα μοιάζει με πλοίο δίχως πυξίδα, μια κοινωνία ασυντόνιστη, με μη ισορροπημένη ανάπτυξη, όπου ισχύει η διάσημη ρήση «σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Κατά Ματθαίον, 6.3)!
Τελικά, ακριβώς επειδή όταν δεν κατανοώ τους λόγους που συμβαίνουν τα πράγματα, προσπαθώ να σκέφτομαι ώστε να τους ανακαλύψω, κατέληξα ίσως σοφότερος. Η Οδός Κατακόλου μπορεί να φάντασε ως αληθινός Δρόμος της Σοφίας!
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ
Άγνωστο στο πανελλήνιο, αλλά μια οδός που άγει στην σοφία και στην γνώση για το ποιοι είμαστε, στο «γνῶθι σαὐτόν», κατ’ εξοχήν ως ελληνισμός, είναι η Οδός από τον Πύργο έως το Κατάκολο!
Ο δρόμος από τον Πύργο έως το Κατάκολο πότε μοιάζει να αυξάνει, πότε να μειώνεται, αενάως φτιάχνεται, χαλάει και ξαναφτιάχνεται, αν και ήταν πάντοτε καλοφτιαγμένος. Σημεία τίθενται και αίρονται, ο δρόμος λες πως αλλάζει, ενώ στην ουσία παραμένει ίδιος και απαράλλαχτος! Πλάθεται και αναπλάθεται! Ποια μεγάλη αλήθεια αποκαλύπτεται λοιπόν, στους ανθρώπους αν πορευτούν αυτήν την μεγάλη οδό;
«Ἄβυσσος ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρῶπου»! Αυτή είναι η απαρχή της σοφίας! Κατ’ αρχάς, πορευόμενοι την παράξενη αυτή οδό, ανακαλύπτουμε το ευμετάβλητο του ανθρωπίνου όντος. Πως οι άνθρωποι συχνά αλλάζουν γνώμη, έχοντας λησμονήσει όσα άλλοτε πίστεψαν ακράδαντα ως απολύτως ορθά – και πλέον, ως επιλήσμονες, πράττουν τα εντελώς αντίθετα. Χαλάνε όσα διόρθωσαν, για να επανέλθουν στα παλιά που πέρασαν, έστω και αν πριν καιρό έμοιαζαν απολύτως εσφαλμένα!
Ποιος θυμάται πως πριν τέσσερις δεκαετίες, η οδός ήταν εξαιρετικά πολυσύχναστη για να είναι πολύ στενή; Ποιος σήμερα αναλογίζεται αμάξια στοιχισμένα, αδύνατον να προσπεράσουν την πομπή που έφερνε από την αφετηρία στο τέλος, και τανάπαλιν; Όλα άλλωστε άλλαξαν πριν δυο δεκαετίες σαν κρίθηκε πως πρέπει να λυθεί ό,τι νομίζονταν ως τότε, πρόβλημα κοπιώδες. Έκτοτε, η οδός μεγάλωσε, οι λωρίδες πλάτυναν, και πλέον επιτρέπονταν οι εύκολες προσπεράσεις! Ως σκοπός και τέλος των τότε έργων νομίστηκε η διευκόλυνση των μεταφορών, ώστε να στηριχθεί η οικονομική ανάπτυξη. Φαίνεται όμως πως πλέον αυτό το τέλος μεταβλήθηκε, πως άσκοπα έγιναν όλα όσα πληρώθηκαν, οπότε ο δρόμος ξανασμίκρυνε, τέθηκαν νοητά διαζώματα στο κέντρο της οδού, ώστε τα ρεύματα κυκλοφορίας να μειωθούν πολύ, και πλέον να συμπέσουν με όσα ίσχυαν στο απώτατο παρελθόν!
Οι Έλληνες πάντοτε ζητούσαμε αυτογνωσία, αλλά σίγουρα ποτέ δεν καταλήγαμε οριστικά σε αυτήν. «Γνῶθι σαὐτόν», να γνωρίζεις τον εαυτό σου! Έλεγε θυμοσοφικά, ένας από τους Επτά Σοφούς, ο Χείλων ο Λακεδαιμόνιος, ο γιος του Δαμαγέτου (περίπου 600 π.Χ.-520 π.Χ.). Από αυτόν επηρεάστηκε και ο Σωκράτης ο Αθηναίος (470 ή 469 π.Χ.-399 π.Χ.) σαν δίδασκε πως ο σκοπός, το τέλος της ανθρώπινης ζωής είναι ακριβώς το «γνῶθι σαὐτόν», δηλαδή η αυτεπίγνωση και η αυτοσυνειδησία! Στο «γνῶθι σαὐτόν» όμνυε εξάλλου και ο πνευματικός του εγγονός, ο Αριστοτέλης (384 π.Χ.-322 π.Χ.) μαθητής του Πλάτωνα (427 π.Χ.-347 π.Χ.), του διασημότερου μαθητή του Σωκράτη, σαν συνήθιζε να συλλογάται και να φιλοσοφεί, περπατώντας, εξ ου και κληθείς, ο περιπατητικός φιλόσοφος. Φαίνεται λοιπόν πως οι μεγαλύτεροι των μεγίστων, Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούσαν πως την σοφία δεν την συλλάβαμε ακόμη, αλλά προσπαθούμε να την βρούμε συνεχώς! Καθ’ οδόν, λοιπόν, βρίσκεται η σοφία και ειδικά η αυτογνωσία. Όπως θα πουν αιώνες αργότερα και οι Έλληνες Πατέρες, βρισκόμαστε «ἐν μέσῃ ὁδώ», δεν έχουμε φθάσει ακόμη στον προορισμό μας, αλλά προχωράμε συνεχώς μπροστά, έως κάποτε να βρούμε την Αλήθεια. Όμως όσοι πορεύονται στην οδό από τον Πύργο έως το Κατάκολο, αντιλαμβάνονται πως συχνά η αναζήτηση της αυτογνωσίας καταλήγει μάταιη, καθώς ο άνθρωπος καταλήγει στα ίδια λάθη, επαναλαμβάνοντας το παρελθόν. Η αυτογνωσία ποτέ δεν παγιώνεται, πάντα διαλανθάνει…
Άσημος, αλλά και διάσημος, ο δρόμος από τον Πύργο έως το Κατάκολο, τείνει πλέον να κρύβει μια μυστική γνώση. «Το μικρό μέρος είναι το κατάλληλο» έλεγε ο Βούδας, προσπαθώντας να βρεθεί στην οδό της σοφίας… Ο δρόμος από τον Πύργο έως το Κατάκολο είναι παλιός, μάλλον πανάρχαιος, καθώς κάποτε ένωνε την Φειά με την Πίσα, και ίσως, ακόμη και ο Νηλέας, ο γιος του Νέστορα, τον είχε διαβεί σαν βρέθηκε σε τούτα τα μέρη. Παρόλ’ αυτά, σήμερα πλέον, θα φαντάζει άγνωστος και αγνώριστος, μη γνώριμος, ακόμη και σε όσους τον διέβησαν πλέον πρόσφατα. Εξάλλου ποια οδός στέκει πιο μυστηριακή, από έναν δρόμο που μοιάζει πάντα άγνωστος, όσες φορές και αν τον διαβεί κανείς;
Πράγματι, η ανθρώπινη ζωή μοιάζει με αληθινό δρόμο, τον οποίο όσο διαβαίνουμε τόσο αυτοδιδασκόμαστε. Αυτή η απλή και κοινή σοφία, επισκέπτεται τον νου, σαν ακολουθήσει κανείς την ταπεινή και συνάμα περίφημη οδό από τον Πύργο έως το Κατάκολο. Εξάλλου τα ίδια τα τοπωνύμια κρύβουν μια μεταφυσική ένταση, καθώς στην ελληνική γλώσσα, ο μεν «πύργος» σημαίνει τον ψηλό, οχυρωμένο τόπο, μέρος συσσώρευσης και συγκέντρωσης ισχύος, ενώ «κατάκωλον» σημαίνει προς το άκρο της γης, εκεί που κάθε συγκέντρωση λύνεται και διαχέεται, σαν το στέρεο χώμα τελειώνει ενώ όλα χύνονται στην απέραντη θάλασσα… Όλα μιλάνε χωρίς να έχουν φωνή.
«Cum tacent, clamant», ενώ σιωπούν, κραυγάζουν, έλεγε ο Κικέρωνας! Εν κατακλείδι, η αλήθεια συνήθως είναι σιωπηλή αλλά καθώς προχωράει κανείς στον δρόμο, ακούγεται κρυστάλλινα! Τελικά, από που ερχόμαστε και που πάμε; Ιδού η απορία! Στην οδό από τον Πύργο έως το Κατάκολο μοιάζει πως αγνοούμε, πάντως όσο και αν κοπιάσουμε, όσα ανθρώπινα έργα και αν κάνουμε, τίποτα δεν αλλάζει αληθινά.
Ποιοι είμαστε; Πανάρχαιο ερώτημα!
