Απάντηση Λάμπρου Κουλουμπαρίτση στις αμφισβητήσεις του άρθρου του για την Ελληνική Επανάσταση και τον Τεκτονισμό.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ “ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΝ”: Στις 15 Νοεμβρίου δημοσιεύσαμε στο ιστολόγιο ένα άρθρο του Ακαδημαϊκού και Ομότιμου Καθηγητή στο Πανεπιστημίο Βρυξελλών Λάμπρου Κουλουμπαρίτση με θέμα: “Αλληλεπίδραση Ελλήνων Επαναστατών και Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής. Ο ρόλος του τεκτονισμού”.

Υπήρξαν μερικοί αναγνώστες που αμφισβήτησαν τα όσα ανέφερε ο κ. Κουλουμπαρίτσης. 

Ο συντάκτης του κειμένου, επανέρχεται και απαντά.

Αν θελήσετε να διαβάσετε το κείμενο που προκάλεσε τις αντιδράσεις μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ

Η απάντηση του κ. Λάμπρου Κουλουμπαρίτση:

“Αγαπητέ κύριε Σαββίδη,

Διάβασα με ενδιαφέρον τις αντιδράσεις για το άρθρο μου, γιατί θίγουν τρία ανθρωπολογικά θέματα : την επιστημονική και υπαρξιακή υπόσταση ενός συγγραφέα, την προκατάληψη και αφηγηματική βία των επικριτών και τη σημασία ενός πολύπλοκου ιστορικού φαινομένου.

Η μελέτη μου προσπαθεί να αποκαλύψει ιστορικά γεγονότα που συνήθως αγνοούμε ή αποκρύπτουμε κυρίως για ιδεολογικούς λόγους. To θέμα που παρουσίασα το έχουν αναπτύξει πολλοί ερευνητές στην Ελλάδα με τεκμηριωμένα ντοκουμέντα, που αξίζουν να γνωρίζουν οι πολίτες. Απλώς έκανα μια σύνθεση από τα όσα γράφτηκαν, τα οποία εμπεριέχουν και άλλες πληροφορίες, που φυσικά παραμέλησα για μία περιορισμένη διάλεξη. Όσα έγραψα βασίζονται σε μελέτες που αξιολόγησα με τη μέθοδο της ιστορικής κριτικής και με επιστημονικά κριτήρια, που εφήρμοσα στα δέκα μου βιβλία (τα περισσότερα ξεπερνούν τις 500 σελ.) και στις 250 ιστορικές, φιλολογικές και φιλοσοφικές μελέτες μου. Το έργο μου έχει κριθεί και βραβευθεί δύο φορές από τη Γαλλική Ακαδημία και μία από τη Βελγική, της οποίας είμαι σήμερα μέλος. Το βιβλίο μου Η Φυσική του Αριστοτέλη έχει μεταφραστεί ελληνικά και δημοσιεύτηκε από την Ακαδημία των Αθηνών, και η μετάφραση του πρώτου τόμου της Ιστορίας της Αρχαίας και Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας, δημοσιεύτηκε από τον Εξάντα, και ο δεύτερος τόμος (Από τον Πλωτίνο έως τον Πλήθωνα), θα κυκλοφορήσει το 2022 χάρη στον Οίκο Καστανιώτη. Εδίδαξα στα Πανεπιστήμια σε πάνω από τριάντα χιλιάδες φοιτητές και δέκα επτά από τους μαθητές μου είναι σήμερα καθηγητές σε Πανεπιστήμια στο Βέλγιο και σε άλλες χώρες του πλανήτη.

          Η πρωτοτυπία του έργου μου αφορά αφενός τη διατύπωση θεμάτων που δεν έχουν εκτιμηθεί όπως το αξίζουν από τους φιλόσοφους και τους ιστορικούς, και αφετέρου την άφοβη αποδόμηση των προκαταλήψεων που εγκλωβίζουν την επιστημονική πρόοδο και την ελευθερία της σκέψης.

Μετά από τριάντα χρόνια προσφοράς στην ιστορία της φιλοσοφίας και των ιδεών, αποφάσισα, το 2000, να αναπτύξω θέματα με κοινωνική και επιστημονική διάσταση, όπως την εγγύτητα, τον ανθρώπινο πόνο, την πολυπλοκότητα και την αφηγηματική βία.

Σε αυτό το πλαίσιο ανακάλυψα πως οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι είτε αγνοούν είτε αποκρύπτουν, λόγο ιδεοληψίας,  αφενός το ρόλο του τεκτονισμού στη διαμόρφωση του διαφωτισμού και του ρομαντισμού ως απάντηση της πολιτικής και θρηκευτικής βίας που αιματοκύλησαν την Ευρώπη, και αφετέρου την παρουσία πολλών τεκτόνων στη διαμόρφωση των νέων ιδεών και στους αγώνες της χειραφέτησης των εθνών. Διαπίστωσα ότι πολλοί από τους επαναστάτες ήταν τέκτονες :

Ουάσιγκτον, Λαφαγιέτ, όλοι οι απελευθερωτές της Νοτίου Αμερικής, δηλαδή οι Μιράντα, Μπολιβάρ, Σαν Μαρτίν, Ο’Χίγκινς, Σάνταντερ, Μάρτι, κα, η ακόμα ο Γκαριμπάλτι στην Ιταλία και ο Πάολι στην Κορσική, αλλά και πολλοί μονάρχες στην Ευρώπη (στην Αγγλία, Πρωσία, Αυστρία, Ρωσία, Σουηδία, στο Βέλγιο και αλλού), πολλοί στρατηγοί του Ναπολέοντος και τα αδέρφια του, ακόμα και αρχηγοί κυβερνήσεων, όπως, στην Αγγλία, ο Ρόμπερτ Ουόλπολ, και αργότερα ο Ουίστον Τσώρτσιλ και ο Πρίγκιπας Φίλιππος, σύζυγος της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο Θωμάς Τζέφερσον και αργότερα οι Φράνκλιν Ρούσβελτ, Χάρυ Τρούμαν, Λύντον Τζόνσον, Γκέραλτ Φορντ. Το ίδιο διαπίστωσα για τους διανοούμενους : Βολταίρος, Μοντεσκιέ, Ντιντερό, Κονδορσέ, Ελβέτιους, Γκαίτε, Χέρντερ, Λέσιγκ, Ράινολτ, Φίχτε, Προυντόν, Ζυλ Φερύ, κα. ήταν τέκτονες. Είναι άξια προσοχής, η δημοκρατική στροφή του ρώσικου τεκτονισμού με την επιστροφή, από τη Γαλλία το 1906, του Μάξιμου Κοβαλέβσκι, ο οποίος θα δημιουργήσει στοές με νέες ιδέες. Σε μια από αυτές, μυήθηκε ο Αλέξανδρος Κερένσκι το 1912, ο οποίος έγινε Πρωθυπουργός στη μοναδική δημοκρατική κυβέρνηση της Ρωσίας, το 1917, μέχρι το κίνημα των Μπολσεβίκων, τον Οκτώβρη, οι οποίοι θα κλείσουν τις στοές. Πολλά μέλη της κυβέρνησης του Κερένσκι ήταν τέκτονες.   

            Επομένως το πρόβλημα που έπρεπε να διερευνήσω, ήταν : τι σήμαινε αυτή η δυναμική παρουσία του τεκτονισμού στην Ευρώπη και στην Αμερική, και γιατί και πότε καταπολεμήθηκε με τόσο σθένος και με τόση αφηγηματική βία, που δημιούργησε το μύθο της εβραιο-τεκτονικής συνωμοσίας ;

Διερεύνησα το θέμα στο βιβλίο μου La complexité de la franc-maçonnerie (2018, 580 σελ.). Διαπίστωσα ότι παντού στην Ευρώπη δημιουργήθηκαν στοές με διάφορες αποχρώσεις, με μεγάλη έκταση στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γαλλία, στη Ρωσία, στις 300 πόλεις της μελλοντικής Γερμανίας και σε περιφέρειες της Ιταλίας, ήδη πριν την ένωση της. Διαπίστωσα ότι ο τεκτονισμός υπήρξε μόδα στην Ευρώπη και ήταν συνυφασμένος με το διαφωτισμό, το ρομαντισμό και την Αμερικάνικη επανάσταση, λιγότερο όμως με τη Γαλλική, ώστε οι πιο πολλοί τέκτονες δεν έκρυβαν την ιδιότητά τους και ούτε θεωρούσαν τις Στοές ως μυστικές οργανώσεις, εκτός ειδικών περιστάσεων, όταν καταδιώχτηκαν. Η πολιτισμική πρωτοτυπία του τεκτονισμού ήταν να συγκεντρώνει, χωρίς ταξική διάκριση, ανθρώπους από διάφορα επαγγέλματα και με ποικίλες θρησκευτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις. Είναι ευνόητο ότι τέτοιου είδους προσπάθεια ήταν δύσκολο να επιτύχει, ώστε δυμιουργήθηκαν πολλές τάσεις στον τεκτονισμό, με το διαχωρισμό μεταξύ Δογματικού και Αδογμάτιστου τεκτονισμού, με την κυριαρχία της αγγλικής παράδοσης.

Με την ευκαιρία της επετείου των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, θεώρησα καθήκον μου να διερευνήσω αν και οι ΄Ελληνες αγωνιστές είχαν κάποια σχέση με τον τεκτονισμό, όπως αυτό συνέβαινε εκείνη την εποχή σχεδόν παντού. Τόσο μάλλον που διαπίστωσα πως στα όσα γράφονται στα βιβλία και στα άρθρα, ή και παρουσιάζονται στα μέσα ενημέρωσης, υπάρχει μεγάλη σιωπή πάνω σε αυτό το θέμα. Δεν κρύβω την έκπληξη μου όταν άρχισα να το μελετώ. Και αυτά που φανέρωσα δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος του προβλήματος. Ήδη στις δύο μελέτες μου στο αφιέρωμα για το 1821, στο βελγικό περιοδικό Ulenspiegel, παρουσιάζω και άλλα στοιχεία, και με το χρόνο ανακαλύπτω την έκταση και την πολυπλοκότητα του προβλήματος.

Όταν διαπιστώνουμε πως οι Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο Ιών Δραγούμης, ο Παύλος Μελάς, ο Ιωάννης Μεταξάς, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄, ο Δημήτριος Ψαρρός, ο Πρωθυπουργός Γιώργος Ράλλης ή ακόμα και ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν τέκτονες, θα πρέπει να διερωτηθούμε, όταν κάνουμε κριτική του τεκτονισμού, αν δεν έχουμε προκαταλήψεις, ακολουθώντας τους χαρακτηρισμούς της καθολικής εκκλησίας, από τον 18^ο αιώνα, ότι δηλαδή οι τέκτονες είναι παιδιά του Σατανά. Και το ίδιο ερώτημα θέτω και για τους ιεράρχες που μυήθηκαν στον τεκτονισμό, όπως οι Πατριάρχες Αθηναγόρας, Βενέδικτος, Μελέτιος Β΄, ή ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος, ο οποίος αρνήθηκε να ορκίσει τη διορισμένη από τους Γερμανούς Κυβέρνηση Τσολάκογλου, το 1941.

Θεωρώ λοιπόν πως οι κριτικές δείχνουν κάποια άγνοια του θέματος και ίσως και προκαταλήψεις που ωστόσο δέχομαι με συμπάθεια, γιατί ο καθένας ζει με προκαταλήψεις, και μου χρειάστηκε πολύ δουλειά και χρόνια για να αποκτήσω κριτική διάθεση και να διαμορφώσω ερευνητική νοοτοπία.

Από τις κριτικές η μόνη που θεωρώ βάσιμη είναι το πρόβλημα « Καποδίστριας ». Όχι τόσο για την επιστολή προς τον Κ. Βαρδαλάχο, γιατί αφορά όχι τον τεκτονισμό, εφόσον εκείνη την εποχή στη Ρωσική αριστοκρατεία, όπως αλλού στην Ευρώπη, ήταν επί το πλείστον γνωστοί οι τέκτονες (όπως το αναφέρατε σωστά για τον Πόλεμο και Ειρήνη του Τολστόϊ, το οποίο αναλύω στο τελευταίο μου βιβλίο, La Violence narrative, 637 σελ., δηλ. Η αφηγηματική βία), αλλά επειδή ο αριστοκράτης Καποδίστριας περιφρόνησε τη Φιλική Εταιρεία των μικρών εμπόρων, κυρίως μετά την υπόθεση του αριστοκράτη  Νικολάου Γαλάτη, από την Ιθάκη, ο οποίος παρουσιαζόταν ως εξαδελφός του και, όπως φαίνεται, του είχε προτείνει να πάρει την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας. Οι σχέσεις του Γαλάτη με τον Καποδίστρια δεν είναι ξεκάθαρες, κυρίως γιατί ο Καποδίστριας παρακολούθησε τις κινήσεις του με την προτροπή του Τσάρου, μέσω της  αστυνομίας, λίγο πριν τον φονεύσει ο Δημητρόπουλος κατόπιν της απόφασης της Φιλικής Εταιρίας.

Η φήμη είχε κυκλοφορήσει πως ο Καποδίστριας ήταν ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, και ίσως, στην εν λόγω επιστολή, αναφέρεται σε αυτό το γεγονός.

Το πρόβλημα είναι άλλο : ενώ γνωρίζουμε, με ενδείξεις, πως ο Καποδίστριας, όταν αποχώρησε από τη ρωσική αυλή και έζησε στην Ελβετία, μετείχε στις εργασίες της τεκτονικής στοάς Modestο, όταν έγινε Κυβερνήτης στη Ελλάδα, όπου υπήρχαν πολλές ανησυχητικές μυστικές εταιρείες, οι οποίες με το χρόνο πολλαπλασιάστηκαν, έθεσε εκτός νόμου τις μυστικές εταιρείες σε όλη την ελληνική επικράτεια, με την υπό Αρθ. 2953 Μυστική Εγκύκλιο, στις 8 Ιουνίου 1828, απόφαση που επανέλαβε στις 22 Αυγούστου 1831 (Αρθ. 4286). Συμπεριλάμβανε και « την προ αιώνων γνωριζομένην υπό τω ονόματι της Αδελφοποιείας, ή Αγάπης », που υποθέτουμε ότι ήταν ο τεκτονισμός.

Για να δωθεί σωστή ανάλυση αυτής της απόφασης και του ήπιου τρόπου που εκφράζεται για τον τεκτονισμό, πρέπει πρώτα να αναλυθεί η αρνητική του σχέση με τον τέκτονα Διονύση Ρώμα, ο οποίος υπήρξε ανταγωνιστής του για το αξίωμα του Κυβερνήτη, και κυρίως η προσπάθεια των Επτανησίων τεκτόνων να δημιουργήσουν στο Ναύπλιο την πρώτη στοά του ελλαδικού χώρου.

Τέλος, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως η δυσφήμιση του τεκτονισμού άρχισε το 1738, κατόπιν της προσπάθειας του Ανδρέα-Μηχαήλ Ράμσεϊ, ο οποίος ήταν καθολικός, να ενώσει τον αγγλικό τεκτονισμό, στον οποίο κυριαρχούσαν οι Αγγλικανοί και οι Πρεσβυτεριανοί τέκτονες, με τον Καθολικό τεκτονισμό της Γαλλίας. Η πρότασή του καταδικάστηκε από τον τότε Πάππα που θεωρούσε τον καθολικισμό ως τη μοναδική έκφραση της Αλήθειας. Έτσι το Βατικανό εγκαινίασε την αντιτεκτονική εκστρατεία, η οποία κλιμακώθηκε το 19^ο αιώνα, με την Πρώτη Σύνοδο του Βατικανού, όταν η καθολική εκκλησία στράφηκε, με σειρά αποφάσεων, εναντίον του φιλελευθερισμού, του σοσιαλισμού και του τεκτονισμού. Τη σκυτάλη πήραν όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Τα καθεστώτα αυτά διέλυσαν τις στοές, κυρίως στην Ρωσία, Γερμανία και Ανατολική Ευρώπη, προβάλλοντας το μύθο της εβραιο-τεκτονικής συνωμοσίας, μύθος που κυριαρχεί ακόμα και σήμερα στο νου όσων πιστεύουν με αφέλεια στη διεθνή συνωμοσία — φήμη που κυκλοφορεί με νέο τρόπο για το εμβόλιο κατά του Κορονοϊού, με πρόσχημα την ατομική ελευθερία, αψηφώντας όχι μόνο την επιστήμη, αλλά και τον πόνο και την οδύνη των άλλων πολιτών που κινδυνεύουν να αρρωστήσουν.

Η οργανωμένη δυσφήμιση ανάγκασε τους τέκτονες να κλειστούν στις στοές τους, για να αποφύγουν την παράξενη εχθρότητα που διαιώνισε η καθολική εκκλησία, και ακολούθησε εν μέρει και η ορθόδοξη εκκλησία, ενώ στην πραγματικότητα το μόνο μυστικό του τεκτονισμού ήταν πρωτύτερα η μύηση, γιατί έπρεπε να εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών των στοών. Η δυσφήμηση του τεκτονισμού συνεχίζεται γιατί οι προκαταλήψεις κυριαρχούν στην εποχή μας όπου διαβολίζουμε το κάθετι που μας ενοχλεί χωρίς πραγματική πληροφόρηση, δημιουργώντας φήμες οι οποίες, όπως είχε πει ο Σωκράτης, — σύμφωνα με τον Πλάτωνα στην Απολογία —, δεν είναι δυνατό να καταπολεμηθούν.

Σήμερα, τα τέσσερα περίπου εκατομμύρια τεκτόνων που απόμειναν στον πλανήτη, με διαφορετικές αποχρώσεις, δεν παίζουν πια κανένα πολιτικό ή συμφεροντολογικό ρόλο. Τα προβλήματα που ζούμε μετά από την πτώση του κοσμικού κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού ανήκουν κυρίως στις έχθρες που τροφοδοτούν οι πιστοί μεταξύ τους, οι οποίοι αποτελούνται από πάνω από δύο δισεκατομμύρια χριστιανών όλων των δογμάτων, δύο δισεκατομμύρια μουσουλμάνων διαφόρων τάσεων, και ένα δισεκατομμύριο οπαδών άλλων θρησκειών. Ενα βλέμμα προς τη μεριά της πρώην Γουγκοσλαβίας, όπου αλληλοσκοτώθηκαν ορθόδοξοι, καθολικοί και μουσουλμάνοι χωρίς λόγο, και προς τη σημερινή Τουρκία, που παραμέρισε το κοσμικό κράτος με την ελπίδα να ιδρύσει Χαλιφάτο όλων των Σουννιτών, αρκεί για να μας αφυπνίσει από το λήθαργό μας, και να στρέψουμε τη προσοχή μας προς το χώρο που δημιουργείται η ρητορική του μίσους και η αφηγηματική βία, μήπως μας βοηθήσουν να ελευθερωθούμε από προκαταλήψεις εναντίον φαντασμάτων.

Με ιδιαίτερη εκτίμηση

Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης”