Η 27η Σύνοδος για το Κλίμα (COP 27) στο Σαρμ ελ-Σέιχ, της Αιγύπτου, έκλεισε τις εργασίες της την Κυριακή 20/11/2022. Από την περασμένη Παρασκευή, που ολοκληρώνονταν κανονικά η Σύνοδος, οι παρατάσεις διαδέχονταν η μία την άλλη. Η τελευταία μάλιστα συνεδρίαση, που ξεκίνησε το απόγευμα του Σαββάτου, αναβαλλόταν κάθε μια ώρα, όσο συνεχιζόντουσαν χωρίς επιτυχία παρασκηνιακά οι συζητήσεις, οι οποίες, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες από Guardian και BBC που είχαν ζωντανές συνδέσεις, πολλές φορές έφτασαν στο χείλος της κατάρρευσης.
Τρία ήταν τα πιο ουσιαστικά θέματα διαφωνίας:
1) Η δημιουργία και λειτουργία του Ταμείου για Loss and Damage (Απώλειες και Ζημίες) που θα αποζημιώνει, από πόρους που θα προέρχονται από τις μεγάλες οικονομίες, τις ευάλωτες κοινότητες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική κρίση.
2) Η επιβεβαίωση και ενδυνάμωση της φιλοδοξίας για το στόχο συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από 1.5 οC, ώστε να αποφευχθεί η κλιματική κατάρρευση.
3) Η ταχύτερη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα (που είναι η βασική αιτία της κλιματικής κρίσης), το γνωστό από το προηγούμενο COP της Γλασκώβης “phase out” ενάντια στο “phase down”
Τελικά, όταν ο πρόεδρος Sameh Shoukry χτύπησε για τελευταία φορά το προεδρικό σφυράκι, γύρω στις 9 το πρωί, μετά από ολονύχτιες διαπραγματεύσεις, ακολούθησαν ανακουφισμένα και νυσταγμένα χειροκροτήματα, χειραψίες και αγκαλιές. Μετά πήραν το λόγο οι εκπρόσωποι των ομάδων κρατών, οι εκπρόσωποι κρατών και οι εκπρόσωποι παρατηρητών και κινημάτων. Και όλοι κουρασμένοι, άλλοι χαρούμενοι και άλλοι απογοητευμένοι πήραν το δρόμο της επιστροφής δίνοντας ραντεβού για το COP 28 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα λοιπόν; Το πιο σωστό σχόλιο το έγραψε η δημοσιογράφος Nina Lakhani του Guardian «Θα πάρει ώρες αν όχι μέρες μέχρι να γίνει από όλους πλήρως κατανοητό το τί έχει συμφωνηθεί στο COP 27».
Με αυτό σαν disclaimer, προχωράμε σε πρώτη ανάγνωση των βασικών αποφάσεων.
Η αποδοχή για επίσημη συζήτηση στο COP27 μετά από 31 χρόνια του θέματος του Loss and Damage ήταν μια επιτυχία, αλλά και μια σαφής ένδειξη των δυνάμεων που επηρεάζουν τις αποφάσεις στα COP. Το ότι κατάφεραν και πέρασαν τη δημιουργία Ταμείου Loss and Damage είναι μια τεράστια επιτυχία όλων των φορέων που επί χρόνια κρατούσαν ζωντανό το θέμα και πίεζαν για δικαίωση. Μεγαλύτερο εμπόδιο διαχρονικά ήταν η στάση των ΗΠΑ, αλλά και πολλών άλλων που κρυβόντουσαν πίσω από τις ΗΠΑ.
Το γεγονός το COP 27 πραγματοποιήθηκε στην Αφρική, στην οποία βρίσκονται κατά κύριο λόγο οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί που πληρώνουν την κλιματική κρίση που δεν προκάλεσαν, του έδωσε ξεχωριστή σημασία.
Φυσικά έχει πολύ δρόμο μέχρι να καθοριστούν οι λεπτομέρειες του Ταμείου και κυρίως ποιος πληρώνει και πόσο και ποιος λαμβάνει και πόσο. Θα χυθεί πολύ μελάνι και ιδρώτας σε αυτό το σημείο.
Εδώ μάλλον τελειώνουν τα καλά και αυτό μέχρι νεωτέρας.
Τα υπόλοιπα ουσιαστικά σημεία των διαφωνιών κύλησαν απογοητευτικά.
Στο δεύτερο μεγάλο θέμα της συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τον 1.5 οC, ο στόχος πριν από το COP ήταν η ενίσχυση της φιλοδοξίας. Δεν επιτεύχθηκε κάτι τέτοιο. Μάλιστα, υπήρχε αμφισβήτηση από συνέδρους ακόμα και για την διατήρηση του ίδιου του στόχου και προσπάθεια υιοθέτησης των 2 οC. Αυτό φυσικά ήταν κόκκινη γραμμή για πολλές χώρες, όπως η ΕΕ. Τελικά παρέμεινε ο στόχος ως έχει.
Το τρίτο μεγάλο θέμα, αυτό της απεξάρτησης μας από τα ορυκτά καύσιμα, πρέπει να τονίσουμε ότι στη Γλασκώβη (COP26) για πρώτη φορά αναφέρθηκαν τα ορυκτά καύσιμα σε απόφαση του COP και συγκεκριμένα μόνο ο άνθρακας, με την Ινδία να «θολώνει» τελευταία στιγμή την απόφαση και από “phase out” της χρήσης άνθρακα η απόφαση να γίνεται δεκτή ως “phase down”.
Στο COP27 κυκλοφόρησε από δημοσιογραφικές πηγές ότι η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία θεωρούσαν κόκκινη γραμμή ακόμα και την συμπερίληψη του όρου «ορυκτά καύσιμα» στην τελική απόφαση. Εκεί πήγαν να καταρρεύσουν οι συνομιλίες.
Εν τέλει το τελικό κείμενο αναφέρει μεν ορυκτά καύσιμα αλλά κάνει αναφορά σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών (low emissions). Αποτυχία λοιπόν και σε αυτό το θέμα.
Κρίνοντας την επιτυχία της δημιουργίας του Ταμείου Απωλειών και Ζημιών, σε σχέση με τις άλλες δύο αποτυχίες, μπορεί κανείς να διατυπώσει το επιχείρημα πως οι αποτυχίες ουσιαστικά αποδυναμώνουν την επιτυχία και όχι μόνο σημειολογικά.
Οι Απώλειες και οι Ζημίες προκαλούνται από τις κλιματικές καταστροφές, για τις οποίες ευθύνεται η χρήση ορυκτών καυσίμων και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται με αυτή την χρήση. Με τις δύο αρνητικές χθεσινές αποφάσεις δεν μειώνονται όσο θα έπρεπε οι εκπομπές, και άρα ενισχύονται οι κλιματικές καταστροφές. Κατ’ επέκταση θα προκληθούν περισσότερες Απώλειες και Ζημίες.
Τι κάνουμε λοιπόν; Δίνουμε με το ένα χέρι και παίρνουμε με το άλλο; Κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να πει ότι συμφωνήθηκε να δοθεί το Ταμείο Απωλειών και Ζημιών για να διατηρηθούν τα ορυκτά καύσιμα άθικτα. Αλλά δεν γίνονται τέτοια πράγματα. Ή μήπως γίνονται;
Το άρθρο συνυπογράφουν ο Δρ. Χάρης Δούκας, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ και ο Δρ. Ιωάννης Τσιπουρίδης, Δ/ντης Κέντρου Ερευνών Ανανεώσιμων και Κλιματικής Αλλαγής στο πανεπιστήμιο TUM της Μομπάσα, Κένυα
https://www.huffingtonpost.gr/
