Αν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών που ασχολούνται με το πρωτόκολλο του ταξιδιού της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχαν συμπεριφερθεί υπεύθυνα και έθεταν όλα τα θέματα στους Τούρκους συνομιλητές τους, ο Ερντογάν δεν θα μπορούσε σήμερα να εμφανίζεται ως ο μουσουλμάνος ηγέτης που για μία φορά ακόμη προσέβαλε την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σίγουρα γνωρίζουν όλοι ότι των επισήμων προηγούνται προπομποί που βεβαιώνουν την άρτια προετοιμασία την επίσημης επίσκεψης, τη λήψη των απαραίτητων μέτρων ασφάλειας, την τήρηση της εθιμοτυπίας και του πρωτόκολλου που εφαρμόζεται κατά την άφιξη και αποχώρηση των επισήμων, την απόδοση τιμών, τη σειρά που παρακάθονται οι ηγέτες και οι αντιπροσωπείες τους στις συνομιλίες, στα γεύματα και σε κάθε άλλη δημόσια ή κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση. Τα εδέσματα, τα δώρα και όλες οι σχετικές χειρονομίες αβροφροσύνης υπόκεινται επίσης σε αυστηρό πρωτόκολλο, που επιβάλλει η πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων.
Η αναποτελεσματικότητα και η ασυνέπεια της διεύθυνσης εθιμοτυπίας του Προεδρικού μεγάρου της Τουρκίας είναι γνωστή για τα «λάθη» τα περισσότερα μεθοδευμένα και σκόπιμα. Οι πρέσβεις, που υποχρεώνονται να συνεργασθούν με τους ανθρώπους του Προεδρικού μεγάρου στην Άγκυρα ή σε χώρες που επισκέπτεται ο Πρόεδρος Ερντογάν, έχουν να διηγηθούν πολλές δύσκολες στιγμές τους. Από την προσβλητική αυτή εμπειρία δεν γλιτώνουν ούτε οι τούρκοι διπλωμάτες που υποδέχονται τον τούρκο Πρόεδρο στη χώρα διαπίστευσής τους.
Σε μία περίοδο που το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναγνωρίζει στους αντιπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πλήρες διπλωματικό καθεστώς το πρωτόκολλο του κ. Ερντογάν προχωρά σε δραστικότερη κίνηση μείωσης της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Προβλέπεται ισότιμη υποδοχή στον πρόεδρο του Συμβουλίου, ως εκπρόσωπο ενός από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ που συνθέτουν εκλεγμένοι Υπουργοί των κρατών μελών. Αντίθετα επιλέγεται μειωτική συμπεριφορά έναντι της κυρίας Φον ντερ Λάιεν για να υπενθυμίσει στην ΕΕ ότι η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του θεματοφύλακα των Συνθηκών της ΕΕ, δεν εκλέγεται άμεσα από τους ευρωπαίους ψηφοφόρους. Με τουρκικά κριτήρια και προσωπικές προτεραιότητες, ο «απόλυτος» ηγέτης, επιλέγει τον τρόπο που συμπεριφέρεται και συνομιλεί με τη θεσμική ΕΕ.
Οι υπάλληλοι της Επιτροπής που υπηρετούν στην Τουρκία, αλλά και όσοι είχαν την ευθύνη της αποστολής φάνηκαν μικρότεροι των απαιτήσεων της εποχής. Προβληματίζει ιδιαίτερα κάθε ευρωπαίο πολίτη αυτό που συνέβη στην Τουρκία. Αποτελεί ακόμη μία αδυναμία στον τρόπο που η γραφειοκρατία των Βρυξελλών χειρίζεται τα θέματα που της ανατίθενται. Η αλαζονεία του γραφειοκρατικού μηχανισμού επιβεβαιώνει τη μεγάλη απόσταση που χωρίζει τους τεχνοκράτες από τους παραδοσιακούς, πιθανώς βαρετούς, αλλά καλά εκπαιδευμένους και λεπτολόγους διπλωμάτες.
Το απαράδεκτο αυτό γεγονός που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει η Ευρώπη στην Τουρκία προκαλεί περισπούδαστες αναλύσεις, που συνδέουν το θέμα με την πολιτική συμπεριφορά της Άγκυρας, τις εκ των υστέρων διευκρινίσεις του Προέδρου του Συμβουλίου και της Προέδρου της Επιτροπής, την ψυχολογική τους φόρτιση, τον πολιτικό αιφνιδιασμό που επέλεξαν να διαχειριστούν με ψυχραιμία προς όφελος της πολιτικής στρατηγικής ώστε να διατυπωθούν άμεσα στον κ. Ερντογάν οι ευρωπαϊκές αποφάσεις. Πολύ σημασία επίσης δίνεται στην προσβολή προς την γυναίκα Πρόεδρο της Επιτροπής τη στιγμή που η Τουρκία αποχώρησε από στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Όμως περιμένουμε με ενδιαφέρον να πληροφορηθούμε τον τρόπο που αποφάσισε η ηγεσία της ΕΕ να αντιμετωπίσει την προφανή εσωτερική δυσλειτουργία της γραφειοκρατίας της.
Στα Υπουργεία Εξωτερικών αντίστοιχες ιστορίες αντιμετωπίζονται με αντιδράσεις τόσο από τον υπουργό, που θίγεται η προσωπικότητα και το αξίωμα του, όσο και από την ομάδα, ή τον επιτόπιο Πρέσβη, που συνοδεύει τον υψηλό επισκέπτη σε όλη την εξέλιξη της αποστολής. Συνήθως επιλέγεται να διακόπτονται στιγμιαία οι εργασίες, μέχρι να αποκατασταθεί το οργανωτικό πρόβλημα ή αναστέλλονται για ευθύτερο χρόνο ή στη χειρότερη περίπτωση αποχωρεί ο θιγμένος επισκέπτης. Όμως και αβλεψίες των υπαλλήλων, που πιθανώς δεν ανταποκρίθηκαν στις οδηγίες που έλαβαν (ο επιτόπιος Πρέσβης και ο προπομπός ελέγχουν τα πάντα σε κάθε λεπτομέρεια) επιφέρουν συνέπειες, ανάλογες με τη σοβαρότητα των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί. Μέχρι και ανάκληση του Πρέσβη μπορεί να αποφασισθεί από την ηγεσία της χώρας όταν το επεισόδιο προκαλεί τόσο σοβαρό πολιτικό πρόβλημα όπως αυτό που προκάλεσε η τουρκική συμπεριφορά έναντι της ΕΕ.
Δυστυχώς φαίνεται ότι οι υπάλληλοι στις Βρυξέλλες με τον ίδιο αδιάφορο τρόπο αντιμετωπίζουν και σημαντικότερες προκλήσεις, όπως η πανδημία, ο εμβολιασμός των Ευρωπαίων πολιτών, η αντισυμβατική συμπεριφορά τρίτων κρατών, η παράνομη στρατιωτική κατοχή μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, η ανοχή στην ευθεία τουρκική πρόκληση στην Ανατολική Μεσόγειο και η αναίσχυντη συνεχιζόμενη τουρκική αμφισβήτηση της Κυπριακής κυριαρχίας, ακόμη και σε περιβάλλον ευρωτουρκικών συνομιλιών. Εξ ίσου σοβαρά προβλήματα προκαλούν οι τεχνικές εισηγήσεις της Επιτροπής για οικονομική ενίσχυση της Τουρκία ώστε να σεβαστεί τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της ΕΕ, κατά τη στιγμή που η Άγκυρα και οι αξιωματούχοι της απαιτούν διχοτόμηση κράτους μέλους το οποίο δεν αναγνωρίζουν ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος τόσο σε πλαίσιο ΕΕ όσο και σε αυτό του συστήματος του ΟΗΕ.
