Του Ηλία Νταλούμη
Στις 17 Μαΐου 2019, είχαμε ένα «σημαντικό» γεγονός! Έγινε στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, στην Τανάγρα, η τελετή παράδοσης του πρώτου εκσυγχρονισμένου P-3Β Orion, με αριθμό 152744, στο Πολεμικό Ναυτικό.
Στην τελετή ήταν παρούσα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων και σχεδόν ολόκληρη η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Όλος αυτός ο κόσμος είχε συγκεντρωθεί επειδή είχε ενημερωθεί ότι θα ήταν παρών και ο Πρωθυπουργός. Πράγμα το οποίο τελικά δεν έγινε. Κατά τα άλλα, αυτό καθαυτό το γεγονός ήταν μάλλον ασήμαντο, καθώς δεν είναι δυνατό να δίνουμε τέτοια έκταση στην παραλαβή ενός μερικώς εκσυγχρονισμένου αεροπλάνου. Γιατί όταν παραδοθεί, όπως ελπίζεται, την άνοιξη του 2022(!) το πρώτο πλήρως εκσυγχρονισμένο P-3HN Orion, τι θα γίνει; Θα πρέπει να παρίσταται και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας;
Όμως καλύτερα να περάσουμε σε κάποια ιστορικά στοιχεία που δείχνουν ότι η περίπτωση των Ρ-3 είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα προς αποφυγή. Οι παραλαβές των P-3Β Orion άρχισαν το Μάιο του 1995 και ολοκληρώθηκαν έως τα τέλη του 1996. Εντάχθηκαν στην 353 Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας (ΜΝΑΣ) της 112 Πτέρυγας Μάχης, στην Ελευσίνα, αλλά «ιδιοκτησιακά» ανήκαν στο Ναυτικό. Αν και ήσαν ήδη 29-30 χρονών, εν τούτοις αποτελούσαν μια σημαντική εξέλιξη σε σύγκριση με τα έως τότε χρησιμοποιούμενα HU-16B (ASW) Albatross.
Στα τέλη του 2003, η Ολλανδία μας πρότεινε την αγορά 8 P-3C που διέθετε το Ναυτικό της, καθώς καταργούσε την ανθυποβρυχιακή αεροπορική μονάδα που έως τότε διατηρούσε. Τα αεροπλάνα αυτά ήσαν νεότερα των αντίστοιχων του Ναυτικού μας και, επιπλέον, καλύτερα εξοπλισμένα. Να θυμίσουμε ότι έως τότε είχαμε πολύ καλές σχέσεις με την Ολλανδία και είχαμε μόλις ολοκληρώσει τις αγορές των φρεγατών τύπου S ή Standard ή, αν προτιμάτε, Kortenaer. Αν και μ’ αυτόν τον τρόπο θα είχαμε μια σοβαρότατη αναβάθμιση των από τον αέρα ανθυποβρυχιακών επιχειρησιακών δυνατοτήτων μας, η πρόταση απορρίφθηκε, μεταξύ άλλων, και «ως ακριβή». Οι Ολλανδοί δεν δυσκολεύτηκαν να βρουν αγοραστή και, στις 15 Νοεμβρίου 2004, υπογράφτηκε η σύμβαση πώλησής τους στη Γερμανία έναντι 271 εκατ. ευρώ. Σημειώστε αυτόν τον αριθμό, όπως επίσης και το ότι, εκτός από τα 8 αεροπλάνα, στο συγκεκριμένο συμβόλαιο συμπεριλαμβάνονταν ανταλλακτικά, υλικά υποστήριξης, εξομοιωτής πτήσεων και εξοπλισμός εδάφους.
Την επόμενη τριετία, η Ελλάδα έψαχνε για τους αντικαταστάτες των P-3B. Υποψήφια ήσαν τα ισπανικά CN-235 και CN-295 και το ιταλο-γαλλικό ATR-42. Όλα αυτά, εδώ και κάποια χρόνια, τα κατασκευάζει η Airbus. Ο διαγωνισμός προχώρησε αρκετά και είχαν γίνει οι σχετικές επιδείξεις εδώ. Τελικά όμως η όλη υπόθεση κόλλησε στο οικονομικό, καθώς κρίθηκε ότι δεν περίσσευαν λεφτά για εξοπλισμούς και ιδιαίτερα για ανθυποβρυχιακά αεροπλάνα. Στο μεταξύ, τα P-3B πάλιωναν, πλησίαζε η εξάντληση του ορίου των ωρών πτήσης τους και όλοι ήσαν ευτυχείς… Την άνοιξη, λοιπόν, του 2009 ελήφθη η απόφαση της καθήλωσης των P-3B, ήτοι της κατάργησης της, από αέρος, ανθυποβρυχιακής άμυνας και αποστολών ναυτικής αναγνώρισης. Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι υπουργός Εθνικής Άμυνας ήταν ο κ. Ευάγγελος Μεϊμαράκης και Αρχηγός ΓΕΝ ο αντιναύαρχος Γεώργιος Καραμαλίκης. Με βάση αυτά, η τελευταία αποστολή ελληνικού P-3B έγινε στις 22 Σεπτεμβρίου 2009.
Τα χρόνια πέρασαν, μπήκαμε στα Μνημόνια, αλλά οι ανάγκες –που τόσο εύκολα είχαμε διαγράψει το 2009– έγιναν πολύ πιο πιεστικές. Έτσι λοιπόν τον Αύγουστο του 2014 η τότε κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ αποφάσισε τον εκσυγχρονισμό των αποθηκευμένων P-3B, αν και το κόστος μόνο μικρό δεν ήταν: 500 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, συνολικά, και για τα 5 (πέντε) αεροπλάνα. Η οριστική απόφαση ελήφθη στις 15 Μαρτίου 2015, όταν πια κυβέρνηση ήσαν οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που είχαν εναντιωθεί στην προηγούμενη κυβερνητική απόφαση…
Ως ημερομηνία έναρξης των εργασιών στα αεροπλάνα θα πρέπει να θεωρείται η 13 Ιουλίου 2016, όταν το πρώτο από αυτά προσγειώθηκε στην Τανάγρα. Όπως είχε αποφασιστεί, στο ένα από τα αεροσκάφη θα γίνονταν κυρίως εργασίες αποκατάστασης της πτητικής του ικανότητας και ελάχιστες αναβάθμισης, καθώς θα χρησιμοποιείται κυρίως για την εκπαίδευση των πληρωμάτων που θα στελεχώσουν τα άλλα τέσσερα. Σε αυτά γίνονται πλήρης συντήρηση των κινητήρων, αντικατάσταση –με συνθετικά υλικά– τόσο των πτερύγων, όσο και της ουράς και βεβαίως εγκατάσταση νέων ηλεκτρονικών συσκευών.
Το πρώτο –το απλώς επισκευασμένο με απλά λόγια– όπως είχε αναφερθεί στη Βουλή, είχε προγραμματιστεί να παραδοθεί τον Σεπτέμβριο του 2017. Πράγμα το οποίο φυσικά και δεν έγινε, διότι η ΕΑΒ «ουκ ηβουλήθη συνιέναι»… Η νέα ημερομηνία παράδοσης είχε δηλωθεί ότι θα ήταν στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου του 2018. Ούτε και τότε έγινε! Τελικά η τελετή για την «επανένταξη» του αεροπλάνου με αριθμό 744/152744 πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαΐου 2019. Η χρήση των εισαγωγικών γίνεται επειδή οι Αμερικανοί δοκιμαστές, που είχαν έρθει στα τέλη του περασμένου Απριλίου αμέσως μετά το Πάσχα, διαπίστωσαν κάποια προβλήματα, τα οποία σαφώς και δεν είναι σοβαρά και θα μπορούσαμε να τα πούμε συνηθισμένα. Όλα επιδιορθώθηκαν αμέσως εκτός από μια ρωγμή σε ένα από τα τζάμια του αεροπλάνου που, αν και δεν ήταν επίσης κάτι σοβαρό, απαιτούσε κάποιες ημέρες επισκευής. Έτσι οι πτήσεις, έγιναν αλλά δεν δόθηκε το σχετικό πιστοποιητικό ομαλής λειτουργίας και φυσικά το 744 δεν παραλήφθηκε. Οι δοκιμαστές έφυγαν –οι αμοιβές τους είναι σαφώς υψηλές– και ήταν προγραμματισμένο να επιστρέψουν στα τέλη Μαΐου, προκειμένου να κάνουν τις τελικές δοκιμές. Στο Ναυτικό αισιοδοξούν ότι, όταν θα διαβάζονται αυτές οι γραμμές, το P-3B Orion 744/152744, θα έχει παραδοθεί. Αν φυσικά δεν υπάρξουν νέα «ευρήματα».
Τι θα γίνει με τα υπόλοιπα τέσσερα, που θα ονομάζονται P-3ΗΝ Orion (το ΗΝ φυσικά από το Hellenic Navy), ήτοι τα 415/153415, 424/153424, 427/ 153427 και 441/153441; Σύμφωνα με τον υπάρχοντα προγραμματισμό, δύο θα παραδοθούν το 2022. Το ένα την άνοιξη και το άλλο το φθινόπωρο. Τα υπόλοιπα δύο προγραμματίζονται για τον επόμενο χρόνο, το 2023, αντίστοιχα την άνοιξη και το φθινόπωρο. Με άλλα λόγια – και καλώς εχόντων των πραγμάτων – το Πολεμικό Ναυτικό, δηλαδή οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα έχουν αποκτήσει ξανά την επιχειρησιακή δυνατότητα της, από αέρος, ανθυποβρυχιακής κάλυψης και της ναυτικής αναγνώρισης μετά από 15 χρόνια! Όταν η γεωπολιτική σημασία στην Ανατολική Μεσόγειο έχει πλήρως ανατραπεί και απαιτείται να υπάρχει συνεχής ελληνική παρουσία, προκειμένου να διασφαλίζονται ουσιαστικά –κι όχι με αερολογίες– τα εθνικά μας συμφέροντα.
Το ερώτημα είναι αν θα μπορεί να τα καλύψει με τέσσερα αεροπλάνα που θα είναι ανακαινισμένα και εκσυγχρονισμένα και, σύμφωνα με την ανάδοχο εταιρεία Lockheed Martin, θα έχουν 15.000 ώρες ή 25 χρόνια επιχειρησιακού βίου, καθώς αριθμητικά είναι λίγα. Κι εδώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε –ότι και όσους εκσυγχρονισμούς και να έχουν δεχτεί– έχουν κατασκευαστεί το 1967. Επικρίσεις, βεβαίως, έχουν ακουστεί και για το υψηλό τίμημα του όλου προγράμματος. Όπως και να το κάνουμε 500 εκατ. δολάρια δεν είναι και λίγα. Όμως θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι, όταν οι ηγήτορές μας αντιλήφθηκαν και στη συνέχεια αποφάσισαν τον εκσυγχρονισμό, επιλογές – πρακτικά – δεν υπήρχαν. Όταν λοιπόν δεν υπάρχει εμπορικός ανταγωνισμός, είναι απολύτως φυσικό οι προσφερόμενες τιμές να είναι υψηλές. Από την άλλη, κανένας δεν μπορεί να έχει αντίρρηση στο ότι ο καταλληλότερος για τον εκσυγχρονισμό ενός προϊόντος είναι ο κατασκευαστής του. Αυτό, ασφαλώς, δεν απαλλάσσει τις πολιτικές ηγεσίες – διακομματικά – από τις ευθύνες τους, καθώς δεν αντιλήφθηκαν τη σημασία των ανθυποβρυχιακών αεροπλάνων. Επίσης, άφησαν την ΕΑΒ να φτάσει στην σημερινή της κατάσταση που μόνον «αυξημένης αξιοπιστίας» δεν μπορεί να θεωρηθεί. Ένα σημαντικό μέρος των καθυστερήσεων του προγράμματος οφείλονται σε εσωτερικά προβλήματα της εν λόγω εταιρίας, χωρίς βεβαίως να μας διαφεύγει ότι και η γενική οικονομική κατάσταση της χώρας έπαιξε τον ρόλο της.
Αυτά όμως αφορούν κυρίως το παρελθόν. Τι γίνεται με το παρόν και ειδικότερα ως προς την στελέχωση των αεροπλάνων; Όπως είναι φυσικό, τα πρώτα χρόνια τουλάχιστον, τα P-3ΗΝ Orion θα πετούν με μικτά πληρώματα προερχόμενα από την Αεροπορία και το Ναυτικό. Ήδη τέσσερις χειριστές και ένας ιπτάμενος μηχανικός, που είναι στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας, έχουν μόλις ολοκληρώσει την πιστοποίησή τους στον τύπο –που έγινε στις ΗΠΑ– και είναι έτοιμοι να πετάξουν με Ρ-3 Orion.
Από την πλευρά του Πολεμικού Ναυτικού, τρεις ανθυποπλοίαρχοι μόλις ολοκλήρωσαν στην Ελλάδα, σε ιδιωτική σχολή εκπαίδευσης χειριστών, τη βασική τους εκπαίδευση σε πολυκινητήρια αεροπλάνα και βρίσκονται στις ΗΠΑ προκειμένου να εκπαιδευτούν, από το US Navy, ως χειριστές στο Ρ-3 Orion. Στις ΗΠΑ εξάλλου αρχίζει και η εκπαίδευση τεσσάρων ιπταμένων μηχανικών που, επίσης, προέρχονται από το Ναυτικό. Αυτά σημαίνουν ότι σε 5 με 6 χρόνια τα Ρ-3 Orion θα αρχίσουν να πετούν με αμιγώς ναυτικά πληρώματα. Κι εδώ δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε ότι η περιβόητη «διακλαδικότητα» μάλλον δεν λειτουργεί, όπως θα έπρεπε τουλάχιστον, καθώς ο ένας Κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων συνεργάζεται μεν με τον άλλον, όχι όμως και με τόσο «άκρατο ενθουσιασμό».
Θα κλείσουμε με την ευχή είτε το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Ρ-3 Orion να προχωρήσει ταχύτερα είτε οι πολιτικοί μας ηγήτορες να αντιληφθούν την σπουδαιότητα των αποστολών αυτών των αεροπλάνων και να ζητήσουν από τις ΗΠΑ την παραχώρηση τεσσάρων, τουλάχιστον, Ρ-3C Orion, αμέσως μόλις παροπλιστούν από το US Navy, ώστε να μην χρειάζονται σημαντικά ποσά για την ένταξή τους στο Ναυτικό. Θα πρέπει να θυμούνται ότι καλά είναι τα λόγια περί ΑΟΖ κλπ., αλλά χρειάζονται και μέσα για την υπεράσπισή της.
Η ταυτότητα των ελληνικών P-3 Orion
1) Αριθμός κατασκευής (C/N): 5184
Αύξων Aριθμός αεροσκάφους (στο US Navy): BuΝο 152744
Πλευρικός Αριθμός: 744
Τύπος: P-3B LW
Ημερομηνία παράδοσης στο US Navy: 14.06.1966
2) Αριθμός κατασκευής (C/N): 5212
Αύξων Αριθμός αεροσκάφους (στο US Navy): BuΝο 153415
Πλευρικός Αριθμός: 415
Τύπος: P-3B LW
Ημερομηνία παράδοσης στο US Navy: 11.01.1967
3) Αριθμός κατασκευής (C/N): 5221
Αύξων Αριθμός αεροσκάφους (στο US Navy): BuΝο 153424
Πλευρικός Αριθμός: 424
Τύπος: P-3B LW
Ημερομηνία παράδοσης στο US Navy: 07.03.1967
4) Αριθμός κατασκευής (C/N): 5224
Αύξων Αριθμός αεροσκάφους (στο US Navy): 153427
Πλευρικός Αριθμός: 427
Τύπος: P-3B LW
Ημερομηνία παράδοσης στο US Navy: 24.04.1967
5) Αριθμός κατασκευής (C/N): 5238
Αύξων Αριθμός αεροσκάφους (στο US Navy): 153441
Πλευρικός Αριθμός: 441
Τύπος: P-3B LW
Ημερομηνία παράδοσης στο US Navy: 03.08.1967
