Η Ευρώπη αιφνιδιάστηκε από το σχέδιο 28 σημείων του Προέδρου Trump για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, πυροδοτώντας μια ιλιγγιώδη κούρσα επιρροής.
Από Jeanna Smialek, Christopher F. Schuetze και Lara Jakes
Η Jeanna Smialek μετέδωσε από τις Βρυξέλλες, ο Christopher F. Schuetze από το Βερολίνο κι η Lara Jakes από τη Ρώμη.
27 Νοεμβρίου 2025
Όταν ο Καγκελάριος Friedrich Merz της Γερμανίας έμαθε για πρώτη φορά για το ειρηνευτικό σχέδιο της διοίκησης Trump για την Ουκρανία την προηγούμενη Πέμπτη, έμεινε κατάπληκτος τόσο από το περιεχόμενο όσο και από τον τρόπο που το έμαθε.
Αντί να το πληροφορηθεί από Αμερικανούς αξιωματούχους, ο κ. Merz έμαθε για το σχέδιο από έναν τίτλο ειδήσεων. Η ομάδα του χρειάστηκε να επικοινωνήσει πολλές φορές για να κανονίσει μια κλήση το βράδυ της Παρασκευής με τον Πρόεδρο Trump για εξηγήσεις, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν τα γεγονότα.
Το περιεχόμενο ήταν ανησυχητικό, από ευρωπαϊκή σκοπιά. Το εκτεθειμένο σχέδιο 28 σημείων θα εξασφάλιζε ότι η Ρωσία θα πλήρωνε ελάχιστο κόστος για την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022. Θα της παραχωρούσε περισσότερη επικράτεια από όση έχει καταλάβει ο ρωσικός στρατός στο πεδίο της μάχης. Και θα υποχρέωνε το NATO να αρνηθεί επίσημα την είσοδο της Ουκρανίας — ανατρέποντας την ευρωπαϊκή επιθυμία οι Ουκρανοί να ενταχθούν στη Συμμαχία.
Ανώτεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι γνώριζαν ότι η διοίκηση Trump επεξεργαζόταν κάποιο είδος σχεδίου, αλλά όχι κάτι που ευνοούσε τόσο πολύ τη Ρωσία. Όταν ήρθε στο φως, συνειδητοποίησαν ότι η Ευρώπη είχε εξαιρεθεί από τις προσπάθειες της διοίκησης Trump να τερματίσει τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο στην ήπειρο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτή η περιγραφή του πώς ο κ. Trump περιθωριοποίησε την Ευρώπη σε συζητήσεις για τον δικό της «κήπο», βασισμένη σε συνεντεύξεις με 16 αξιωματούχους που γνωρίζουν τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις, σχηματίζει την εικόνα μιας ηπείρου παγιδευμένης ανάμεσα σε ανταγωνιζόμενες δυνάμεις, με τους ηγέτες της να αγωνίζονται για επιρροή σε έναν κόσμο που κάποτε τα κράτη τους κυριαρχούσαν. Οι περισσότεροι από τους αξιωματούχους μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσουν ευαίσθητα πολιτικά ζητήματα.
Τις ημέρες που ακολούθησαν τη διαρροή του σχεδίου, Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του κ. Merz, εργάστηκαν πυρετωδώς για να αντιστρέψουν την πορεία, χρησιμοποιώντας πειθώ και παρασκηνιακούς χειρισμούς για να ωθήσουν τη διοίκηση Trump προς μια πιο αποδεκτή θέση.
Τα σχέδια ανετράπησαν, οργανώθηκαν πανικόβλητες συσκέψεις. Πολλοί απεσταλμένοι πήραν την πρώτη διαθέσιμη πτήση από το Γιοχάνεσμπουργκ, όπου συναντούσαν ομολόγους από τη G20, προς τη Γενεύη για να προσπαθήσουν να πείσουν Αμερικανούς αξιωματούχους να αλλάξουν πορεία.
Αυτή η τεράστια διπλωματική προσπάθεια, που οργανώθηκε από μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και θεσμούς, είχε ως αποτέλεσμα, μέχρι το βράδυ της Κυριακής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες να έχουν καταφέρει να αποτρέψουν ορισμένες από τις χειρότερες υπερβολές του σχεδίου Trump για την Ουκρανία, όπως τις έβλεπαν.
Αφού παραμερίστηκε από τον κ. Trump την προηγούμενη εβδομάδα, η ευρωπαϊκή «συμμαχία των προθύμων» είχε μετατραπεί σε «συμμαχία των αναμενόντων», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Anders Fogh Rasmussen, πρώην Γενικός Γραμματέας του NATO.
«Τώρα, οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν ότι πρέπει να κάνουν πολύ περισσότερα», είπε ο κ. Rasmussen.
Πέμπτη: Σοκ και Απιστία
Πολλοί Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών έμαθαν για πρώτη φορά το σχέδιο Trump την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, καθώς κατευθύνονταν σε μια εδώ και καιρό προγραμματισμένη συνάντηση για το Σουδάν, καθώς και για την Ουκρανία.
Η διαρροή της πρότασης, που δημοσιεύτηκε σε μέσα όπως το Axios και οι Financial Times, τους άφησε άφωνους.
Πρότεινε ότι στο NATO θα απαγορευόταν να σταθμεύσει στρατεύματα στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο, τινάζοντας στον αέρα πρόταση της Γαλλίας και της Βρετανίας να στείλουν ειρηνευτικές δυνάμεις εκεί. Περιλάμβανε επίσης σχέδιο για την αποδέσμευση δισεκατομμυρίων δολαρίων ρωσικών κεφαλαίων, που βρίσκονται κυρίως στο Βέλγιο, τα οποία πολλοί στην Ευρώπη ελπίζουν να χορηγηθούν ως δάνειο στην Ουκρανία.
«Όταν όλοι είχαν φτάσει, έχοντας διαβάσει τους Financial Times, υπήρχαν κάποιες ερωτήσεις», είπε με ξηρό ύφος ο Lars Lokke Rasmussen, υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, σε συνέντευξή του.
Αναζητώντας σαφήνεια, οι υπουργοί άρχισαν αμέσως να πιέζουν τον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας, Andrii Sybiha, ο οποίος συμμετείχε στη συνάντηση μέσω τηλεδιάσκεψης. Ήξερε ο κ. Sybiha κάτι παραπάνω για αυτό το σχέδιο; Ήταν πραγματικό;
Όπως και οι ομόλογοί του, ο κ. Sybiha είχε περιορισμένες πληροφορίες, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους που ήταν παρόντες στη συνάντηση.
Στη Γερμανία, ο κ. Merz ακύρωσε προγραμματισμένη εμφάνιση σε εκδήλωση ανάγνωσης σε δημοτικό σχολείο για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις. Η ομάδα του καγκελάριου αναρωτήθηκε αν ο κ. Trump γνώριζε το σχέδιο και αν αυτό έπρεπε πράγματι να ληφθεί σοβαρά υπόψη, σύμφωνα με δύο πρόσωπα που ενημερώθηκαν για τις σκέψεις τους.
Μέχρι την Παρασκευή, ο κ. Trump και η διοίκησή του είχαν αρχίσει να μιλούν με τους Ευρωπαίους ομολόγους τους, και γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρο ότι το σχέδιο ήταν πραγματικό. Ο Daniel P. Driscoll, υπουργός Στρατού των ΗΠΑ, είπε σε συνάντηση την Παρασκευή στην Ουκρανία ότι οι ευρωπαϊκές χώρες αποκλείστηκαν από τις διαπραγματεύσεις για να αποφευχθούν οι «πολλοί μάγειρες», σύμφωνα με αξιωματούχους που ήταν παρόντες.
Ο κ. Driscoll είπε ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν γίνει υπερβολικά στενοί με τους Ουκρανούς ομολόγους τους ώστε να αξιολογήσουν αντικειμενικά τον πόλεμο, σύμφωνα με τα ίδια πρόσωπα.
Τώρα προέκυπτε το δίλημμα. Έπρεπε η Ευρώπη και η Ουκρανία να απορρίψουν την πρόταση εξαρχής, διακινδυνεύοντας να εξοργίσουν τον κ. Trump και να χάσουν κάθε έλεγχο της πορείας της; Ή μήπως έπρεπε να ρισκάρουν να της δώσουν ώθηση, προσπαθώντας να διορθώσουν την κατεύθυνσή της;
«Η Ουκρανία ενδέχεται σύντομα να αντιμετωπίσει μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή», είπε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky σε μήνυμά του προς τον ουκρανικό λαό την Παρασκευή, εκφράζοντας μια άποψη που ήταν διάχυτη σε όλη την ήπειρο. «Ή η απώλεια της αξιοπρέπειας ή ο κίνδυνος να χάσουμε έναν βασικό εταίρο.»
Σάββατο: Προσπάθεια Εμπλοκής
Τις επόμενες 24 ώρες, διπλωμάτες και άλλοι αξιωματούχοι σε όλη την Ευρώπη φλόγισαν τα τηλέφωνα και τις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων για να χαράξουν στρατηγική.
Μέχρι τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι πρωθυπουργοί και πρόεδροι συγκεντρώθηκαν το Σάββατο στη σύνοδο της G20 στη Νότια Αφρική, είχαν συλλογικά καταλήξει σε ένα πραγματιστικό, αν και δυσάρεστο, συμπέρασμα. Αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν να ανακτήσουν τη θέση τους στο τραπέζι, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους που γνωρίζουν τις συζητήσεις τους, έπρεπε να εμπλακούν — και να μιλήσουν με μία φωνή.
Τη συνάντηση οργάνωσε ο António Costa, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που καθορίζει την πολιτική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτός και η Ursula von der Leyen, πρόεδρος του εκτελεστικού βραχίονα της Ε.Ε., είχαν μόλις μιλήσει με τον κ. Zelensky. Τώρα ήξεραν ότι ο Ουκρανός πρόεδρος είχε εμπλακεί σε συνομιλίες με την ομάδα του κ. Trump και κατανόησαν ότι και η Ευρώπη έπρεπε να καταστρώσει ένα σχέδιο.
Καθισμένοι σε ημικύκλιο από μπεζ πολυθρόνες κάτω από έντονα λευκά φώτα, οι ηγέτες άρχισαν να συσπειρώνονται γύρω από ένα σύνολο αρχών, σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο που ήταν ενήμερος για τις συζητήσεις.
Τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της βίας, δεν μπορεί να υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, και οι αποφάσεις που επηρεάζουν την Ευρώπη και το NATO πρέπει να λαμβάνονται με τη συμμετοχή τους — όλες ιδέες που έρχονται σε αντίθεση με το σχέδιο Trump.
Αντί να αντιταχθούν ανοιχτά στον κ. Trump, οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να τον καλοπιάσουν. Παρά τις ενστάσεις τους για το σχέδιο, οι ηγέτες δημοσίευσαν δήλωση που υποδείκνυε ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία.
«Χαιρετίζουμε τις συνεχιζόμενες προσπάθειες των ΗΠΑ για την ειρήνευση στην Ουκρανία», ανέφερε η δήλωση, προσθέτοντας: «Πιστεύουμε, επομένως, ότι το σχέδιο αποτελεί μια βάση η οποία θα απαιτήσει περαιτέρω εργασία.»
Για να υποστηρίξουν τη θέση τους, οι κορυφαίοι διπλωμάτες της Ευρώπης έπρεπε να κατευθυνθούν γρήγορα στη Γενεύη, όπου ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Marco Rubio επρόκειτο να πραγματοποιήσει μια εσπευσμένα οργανωμένη σύνοδο την Κυριακή με Ουκρανούς ομολόγους.
Οι δύο κορυφαίοι διπλωμάτες της Ε.Ε. στους οποίους είχε ανατεθεί να παραστούν στις συνομιλίες της Γενεύης, οι Bjoern Seibert και Pedro Lourtie, έσπευσαν στο αεροδρόμιο μέσα σε μισή ώρα από τη δημοσίευση της δήλωσης, όπως είπε Ευρωπαίος αξιωματούχος. Πήραν την πρώτη διαθέσιμη πτήση από το Γιοχάνεσμπουργκ προς την Ελβετία.
Εκεί ενώθηκαν με απεσταλμένους από τις κυβερνήσεις της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας, στην προσπάθεια να τροποποιήσουν το σχέδιο Trump.
Κυριακή: Πειθώ προς τον Rubio
Καθώς ξημέρωνε η Κυριακή στην Ελβετία, η Ευρώπη παρέμενε στο περιθώριο και υπό πίεση.
Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συγκεντρώθηκαν στην αποστολή της Γερμανίας, όπου περίμεναν να συναντήσουν την ομάδα του κ. Rubio. Συζήτησαν με τους Ουκρανούς ομολόγους τους. Κατήρτιζαν στρατηγική.
Και απέδωσε. Αργά μέσα στην ημέρα, οι Αμερικανοί τελικά συναντήθηκαν μαζί τους, σύμφωνα με πέντε αξιωματούχους. Αυτή η πιο άμεση επαφή, μαζί με την πίεση από την ουκρανική πλευρά, οδήγησε σε μια μικρή πρόοδο: ο κ. Rubio είπε ιδιωτικά στους Ευρωπαίους ότι ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα τα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα περιλαμβάνονται πλέον στις τρέχουσες συζητήσεις, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο.
Μέχρι τη στιγμή που ο κ. Rubio ενημέρωσε τους δημοσιογράφους το βράδυ της Κυριακής, ο τόνος είχε ξεκάθαρα αλλάξει.
Ο κ. Rubio τήρησε την υπόσχεση που είχε δώσει ιδιωτικά, παρουσίασε τις συνομιλίες ως εποικοδομητικές και το σχέδιο ως ανοιχτό σε αλλαγές. «Πρόκειται για ένα ζωντανό, έγγραφο που αναπνέει», είπε, υποδηλώνοντας ότι η Ευρώπη θα έχει λόγο στα σημεία του σχεδίου που την αφορούν, και ότι αυτές οι συζητήσεις θα ακολουθήσουν μια «ξεχωριστή πορεία».
Ανακούφιση επικράτησε στις Βρυξέλλες, παρόλο που παρέμεναν σοβαρές προκλήσεις. Οι κ.κ. Seibert και Lourtie έφυγαν βιαστικά από τις συναντήσεις τους για να δώσουν αισιόδοξη, μεταμεσονύκτια ενημέρωση στους πρέσβεις των 27 χωρών της Ε.Ε.
Μέχρι το πρωί της Δευτέρας, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Johann Wadephul, περιέγραφε τις συνομιλίες ως νίκη για την Ευρώπη.
Ωστόσο, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνέχιζαν να συγκεντρώνονται τις επόμενες ημέρες, το ενιαίο τους μέτωπο δοκιμάστηκε. Υπήρχαν ακόμη διαφωνίες σχετικά με το πώς θα χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία το 2026. Παρέμεναν σημαντικά ερωτήματα για το αν οι ΗΠΑ θα κρατούσαν την Ευρώπη ενήμερη. Και παρά την ώθηση για κατάπαυση του πυρός, παρέμενε ασαφές αν θα επιτευχθεί τελικά συμφωνία — ιδιαίτερα καθώς η Ρωσία έδειχνε την αντίθεσή της στο σχέδιο.
«Υπάρχουν ελάχιστοι λόγοι για οποιοδήποτε είδος αισιόδοξης χαράς», δήλωσε ο Πρωθυπουργός της Πολωνίας Donald Tusk σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα.
«Το θέμα είναι λεπτό», είπε ο κ. Tusk, «διότι κανείς δεν θέλει να αποθαρρύνει τους Αμερικανούς και τον Πρόεδρο Trump από το να εξασφαλίσουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν στο πλευρό μας.»
Στο ρεπορτάζ συνέβαλαν οι Andrew E. Kramer στο Κίεβο, Ουκρανία· Michael D. Shear στο Λονδίνο· Jason Horowitz στη Μαδρίτη· Motoko Rich στη Ρώμη· και Catherine Porter στο Παρίσι.
Η Jeanna Smialek είναι επικεφαλής του γραφείου των Times στις Βρυξέλλες.
Ο Christopher F. Schuetze είναι ανταποκριτής των Times με έδρα το Βερολίνο, καλύπτοντας πολιτική, κοινωνία και πολιτισμό στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία.
Η Lara Jakes, ανταποκρίτρια των Times με έδρα τη Ρώμη, καλύπτει συγκρούσεις και διπλωματία, με επίκεντρο τα όπλα και τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Είναι δημοσιογράφος πάνω από 30 χρόνια.
