O σόσιαλ ο Ντέμοκρατ ο σωστός. Δελτίο σκέψης 3 [open Vs closed]

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

του Στέφανου Παραστατίδη, Γραμματέα του ΚΙΝΑΛ

Έναντι προσωπικών σκέψεων για το 3ο Δελτίο Σκέψης, επιλέγω μία πολύ σύντομη ιστορική πολιτική αναδρομή με τα μάτια της Σέρι Μπέρμαν (Το πρωτείο της πολιτικής) που θα φανεί χρήσιμη ως βάση για σκέψεις που θα κάνουμε για το μέλλον:

Με την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης ο φιλελευθερισμός έγινε η πρώτη πολιτική και οικονομική ιδεολογία των νέων χρόνων. Καθώς ο καπιταλισμός εξαπλωνόταν το 19ο αιώνα, ο φιλελευθερισμός ερμήνευε και νομιμοποιούσε τους μετασχηματισμούς που έφερνε το νέο σύστημα. Οι νέοι νόμοι της αγοράς δημιούργησαν το πέρασμα από την παραδοσιακή στη σύγχρονη κοινωνία, λειτουργώντας απελευθερωτικά για τα άτομα και δίνοντάς τους ευκαιρίες που μέχρι πρότινος περιόριζε η κοινοτική ταυτότητα ή η οικογενειακή καταγωγή. Ο 19ος αιώνας αποκαλείται και εποχή του φιλελευθερισμού.

Οι πρακτικές επιπτώσεις του πρώιμου καπιταλισμού, ιδίως οι δραματικές ανισότητες, η αποδιάρθρωση της κοινωνίας η εντεινόμενη εξατομίκευση, οδήγησαν σε αντιδράσεις κατά  του φιλελευθερισμού και στην αναζήτηση εναλλακτικών ιδεολογιών.
Σημαντικότερη πρόκληση στα αριστερά του πολιτικού φάσματος ήταν ο μαρξισμός. Την επιστημονική και αιτιοκρατική εκδοχή του κωδικοποίησε Ο Έγκελς και εκλαΐκευσε ο Κάουτσκι, έχοντας καθιερωθεί ως επίσημη ιδεολογία σε μεγάλο μέρος του διεθνούς σοσιαλιστικού κόμματος. Τα πλέον ευδιάκριτα γνωρίσματα αυτό του δόγματος ήταν ο ιστορικός υλισμός και η ταξική πάλη, που συνδυαζόμενα στήριζαν το επιχείρημα ότι την ιστορία κινεί η οικονομική εξέλιξη και οι αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις προκύπτουν από αυτήν και όχι από αλλαγές στην ανθρώπινη συνείδηση και συμπεριφορά.
Στο πέρασμα του χρόνου ο μαρξισμός άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα. Πολλές από τις προβλέψεις του Μαρξ δεν επαληθεύθηκαν. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα από μία μακρόχρονη ύφεση, ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός αναζωογονήθηκε και ο μαρξισμός δεν μπορούσε να σταθεί απέναντί του με προϋποθέσεις, καθώς η αδυναμία του για θετική πολιτική δράση ελάχιστα ανταποκρινόταν στις ανάγκες των αδυνάμων. Έτσι, στα τέλη του 19ου αιώνα, γνώρισαν ορμητική ανάπτυξη η κοινοτική σκέψη και τα εθνικιστικά κινήματα (πολλοί εθνικιστές κατέληξαν να θεωρούν το σοσιαλισμό αναγκαία συνιστώσα του προγράμματος).

Κάποιοι μαρξιστές, θεώρησαν ότι το επιδιωκόμενο πολιτικό αποτέλεσμα θα έπρεπε να επιτευχθεί μέσω της δράσης. Έτσι επιχείρησαν να ελέγξουν το ρου της ιστορίας με τον πολιτικό και στρατιωτικό αγώνα μιας επαναστατικής πρωτοπορίας.
Στο στρατόπεδο των αναθεωρητών εμφανίστηκαν δύο διακριτά ρεύματα σκέψης. Το πρώτο ήταν επαναστατικό και τις αρχές του συνόψιζε το έργο του Ζωρζ Σορέλ. Σύμφωνα με αυτόν, ο σοσιαλισμός θα προέκυπτε από την δραστήρια πάλη που θα κατέστρεφε την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων. Το δεύτερο ρεύμα του αναθεωρητισμού ήταν δημοκρατικό και το εκπροσωπούσε κυρίως το έργο του Έντουαρντ Μπερνστάιν. Το έργο του Σορέλ θα συνέβαλε να τεθούν τα θεμέλια του φασισμού ενώ το έργο του Μπερνστάιν θα συνέβαλε να τεθούν οι βάσεις της σοσιαλδημοκρατίας. Ο Μπερνστάιν αμφισβήτησε τους δύο κύριους πυλώνες του ορθόδοξου μαρξισμού –τον ιστορικό υλισμό και την ταξική πάλη–και διατύπωσε μια εναλλακτική πρόταση βασισμένη στην πρωτοκαθεδρία της πολιτικής και στη διαταξική συνεργασία. Θεώρησε ότι η προοπτική του σοσιαλισμού δεν εξαρτάται από τη μείωση αλλά από την αύξηση του πλούτου. Κατά την άποψή του, το παθητικό μαρξιστικό δόγμα είχε αδυναμίες και οδηγούσε στο πολιτικό περιθώριο.

Τις δεκαετίες του 1920 κ 1930, οικονομική κατάρρευση και το κοινωνικό χάος οδήγησε τους πολίτες να αναζητούν και πάλι σταθερότητα, κοινοτικό πνεύμα και κοινωνική προστασία, αγαθά που οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες έδειχναν ανίκανες να εξασφαλίσουν. Τότε εμφανίστηκαν έντονα στο προσκήνιο ο φασισμός και ο εθνικοσοσιαλισμός, προσφέροντας ένα νέο όραμα στην κοινωνία. Τα κράτη νομιμοποιούνταν να χαλιναγωγήσουν τις αγορές και να πολεμήσουν τον ατομικισμό, την αποδιάρθρωση και τη διχόνοια που είχαν φέρει ο φιλελευθερισμός ο καπιταλισμός και η νεοτερικότητα. Ο φασισμός και ο ναζισμός θυσίασαν τη δημοκρατία και ποδοπάτησαν την ελευθερία.
Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ήρθε η σοσιαλδημοκρατία που οικοδομήθηκε με θεμέλιο την πίστη στην πρωτεύουσα θέση της πολιτικής και στον κοινοτισμό. Η σοσιαλδημοκρατία υπήρξε η πιο επιτυχημένη ιδεολογία και το πιο επιτυχημένο πολιτικό κίνημα του 20ού αιώνα. Εξασφάλισε περίοδο ευημερίας και γαλήνης στην ευρωπαϊκή ιστορία συμβιβάζοντας το καπιταλιστικό σύστημα, τη δημοκρατία και την κοινωνική σταθερότητα. Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, ο φιλελευθερισμός, ο μαρξισμός, ο φασισμός και ο εθνικοσοσιαλισμός δοκιμάστηκαν στην πράξη και κρίθηκαν ανεπαρκείς–σε αντίθεση με την σοσιαλδημοκρατία.

Ο όρος σοσιαλδημοκρατία υιοθετήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα για να διαφοροποιηθούν οι σοσιαλιστές από άλλους σοσιαλιστές που απέρριπταν τη δημοκρατία. Επρόκειτο για τους σοσιαλιστές εκείνης της εποχής που επέλεγαν τις ψήφους αντί για τις σφαίρες. Το πρώτο επιτυχημένο εφαρμοσμένο σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο ήταν αυτό της Σουηδίας. Στη σύγκρουση μεταξύ δημοκρατών αναθεωρητών και ριζοσπαστών το 1917, οι πρώτοι πέρασαν τις θέσεις τους με συντριπτική πλειοψηφία και σχημάτισαν το σουηδικό σοσιαλδημοκρατικό αριστερό κόμμα. Στις εκλογές του 1917 πήραν 31,1% και σχημάτισαν κυβέρνηση με τους αριστερούς φιλελεύθερους. Αυτή η κυβέρνηση οδήγησε την Σουηδία σε πλήρη κοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Η Μεγάλη Ύφεση του 1929 ανέδειξε δύο δρόμους: Εκείνον της Βαϊμάρης και εκείνον της Σουηδίας. Κατά τους Acemoglou-Robinson [The narrow corridor] σήμερα βαδίζουμε περισσότερο προς την Βαϊμάρη, παρά προς τη Σουηδία κι αυτό γιατί οι ελίτ δίνουν μάχη για να υπερασπιστούν τα προνόμιά τους και εκείνοι που βρίσκονται σε επισφαλή κατάσταση υποκύπτουν στο δέλεαρ αυταρχικών ηγετών, με αποτέλεσμα η πόλωση και η αδιαλλαξία να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα