Αντώνης Καμάρας – SEESOX Diaspora Associate
Η συνεργασία
Θα ήθελα καταρχήν να εξάρω την συνεργασία μας με τους κκ Υπουργούς Αμανατίδη και Κουίκ και την Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού. Ανέτρεξα στην αλληλογραφία μου χθες και είδα το πρώτο σημείωμα, μετά από συνάντηση με συνεργάτιδα του κύριου Αμανατίδη τον Σεπτέμβριο του 2016, όπου για πρώτη φορά πληροφορηθήκαμε την ύπαρξη της καταγραφής των οργανώσεων της διασποράς από το Υπουργείο Εξωτερικών. Συμφωνήσαμε αμέσως με τον κύριο Υπουργό ότι οι ερευνητικοί σκοποί του Greek Diaspora Project του SEESOX και η στόχευση του Υπουργείου Εξωτερικών για την αξιοποίηση της βάσης δεδομένων του είναι αλληλένδετοι.
Το γεγονός ότι η ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών υποστήριξε την δημόσια διάθεση των δεδομένων που συνέλεξαν οι υπηρεσίες του σηματοδοτεί κατά την άποψη μου τα εξής τρία πράγματα:
- Πρώτον, ότι το Υπουργείο Εξωτερικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μπορεί και πρέπει να επωφεληθεί από συνεργασίες με μη δημόσιους φορείς, όπως του SEESOX, που ανήκουν στην σφαίρα του μη κερδοσκοπικού, Τρίτου Τομέα. Το SEESOX μέσα από αυτή την συνεργασία προσφέρει στο Υπουργείο (α) εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, στον τομέα της πανεπιστημιακής έρευνας και της πληροφορικής, καθώς και (β) χορηγικούς πόρους για την ανάπτυξη ενός εργαλείου, του ψηφιακού, διαδραστικού χάρτη της διασποράς, που προωθεί τους στόχους πολιτικής του Υπουργείου. Το Υπουργείο με την σειρά του προσφέρει στο SEESOX μια βάση δεδομένων που συνέλεξε το διεθνές δίκτυο των πρεσβειών και προξενικών αρχών της χώρας, ένας διεθνής, δηλαδή διοικητικός μηχανισμός που μόνο ένα οργανωμένο κράτος μπορεί να κατέχει και σίγουρα όχι ένας μικρός ερευνητικός φορέας όπως το SEESOX. Αυτή η βάση δεδομένων αποτελεί αναντικατάστατο θεμέλιο για τους ερευνητικούς στόχους του SEESOX όσο και για κάθε άλλο ερευνητικό φορέα, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, που ενδιαφέρεται για την διασπορά και την σχέση της με την Ελλάδα.
- Δεύτερον, και από την σκοπιά του Υπουργείου Εξωτερικών πάντα, ότι η άσκηση πολιτικής σχετικά με την ελληνική διασπορά θα επωφεληθεί από μια υψηλού επιπέδου, διεθνοποιημένη πανεπιστημιακή έρευνα και τον δημόσιο διάλογο που μια τέτοια έρευνα μπορεί να προωθήσει.
- Τρίτον, ότι σε μια εποχή που είναι ζητούμενο η εντατικοποίηση της σχέσης της διασποράς με την Ελλάδα, η σχέση αυτή δεν θα είναι κεντρικά ελεγχόμενη. Αντίθετα το Υπουργείο Εξωτερικών θα υποστηρίξει εργαλεία, όπως ο χάρτης της διασποράς, που επιτρέπουν και προωθούν την αδιαμεσολάβητη και απευθείας συνεργασία, για λόγους οικονομικούς, πολιτικούς και κοινωφελείς, εντός της διασποράς και μεταξύ της διασποράς και της Ελλάδας.
Τα συμπεράσματα μου αυτά δεν είναι αυθαίρετα αλλά βασίζονται στο κείμενο του μνημονίου κατανόησης που θα υπογράψουν τα δύο μέρη και βέβαια σε αυτή καθαυτή την διάθεση της βάσης δεδομένων των οργανώσεων της διασποράς από το Υπουργείο Εξωτερικών στο SEESOX.
Ο Χάρτης – κύρια χαρακτηριστικά και άμεσες ενέργειες
Ερχόμαστε στον χάρτη αυτό καθαυτό τώρα.
Θα ήθελα πρώτα να πω ότι βρισκόμαστε σε απόλυτα πρωταρχικό στάδιο. Με την διάθεση κυρίως ανθρώπινων πόρων και σίγουρα μέσα στο καλοκαίρι στον χάρτη που θα σας παρουσιάσουμε σήμερα θα προσθέσουμε κριτήρια επιλογής με βάση την εθνοτοπική προέλευση, την δραστηριότητα των διασπορικών οργανώσεων και την σχέση με την Εκκλησία. Αυτά τα κριτήρια επιλογής ήδη ενυπάρχουν σε μεγάλο βαθμό στην βάση δεδομένων του Υπουργείου Εξωτερικών. Με αυτά τα κριτήρια επιλογής ο χρήστης του χάρτη θα μπορεί να δημιουργεί τον δικό του παγκόσμιο χάρτη της Ελληνικής διασποράς. Δίνοντας τρία παραδείγματα της εισαγωγής και χρήσης των κριτηρίων επιλογής του χάρτη, θα μπορεί ένας χρήστης να δημιουργήσει:
- Τον παγκόσμιο χάρτη όλων των οργανώσεων των γιατρών της ελληνικής διασποράς.
- Τον παγκόσμιο χάρτη των διασπορικών οργανώσεων που συνδέονται με την Πελοπόννησο ή την Κεντρική Μακεδονία, δηλαδή με συγκεκριμένες πόλεις ή και χωριά αυτών των δύο περιφερειών της χώρας.
- Τον Παγκόσμιο χάρτη όλων των διασπορικών οργανώσεων γονέων και κηδεμόνων σε ελληνικά σχολεία.
Ο σκοπός τέτοιων ομαδοποιήσεων που θα ενσωματώνονται στον χάρτη είναι να υποστηρίξουν την έρευνα για την σχέση της διασποράς με την Eλλάδα όσο και να προωθήσουν την διάδραση εντός της διασποράς και μεταξύ της διασποράς και της Ελλάδας.
Θα συνεχίσω με τα τρία μου παραδείγματα, βασίζοντας τα παραδείγματα των εφαρμογών του χάρτη στα προαναφερθέντα τρία παραδείγματα που επέλεξα των επιμέρους ομαδοποιήσεων που καθιστά εφικτά ο χάρτης:
- Ένας ερευνητής, μέσα από τον ψηφιακό χάρτη, θα μπορεί να διερευνήσει τις τάσεις των ελλήνων γιατρών της διασποράς όσον αφορά είτε τις προοπτικές επιστροφής στην χώρα είτε την μεταφορά εμπειριών και τεχνογνωσίας μέσα από συνεργασίες με νοσοκομεία της χώρας, ιδιωτικά και δημόσια.
- Είτε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είτε ένα μπουτίκ ξενοδοχείο σε ένα παραδοσιακό οικισμό της Μάνης θα μπορεί να κάνει χρήση του χάρτη για να προωθήσει τον λεγόμενο τουρισμό της νοσταλγίας σε διασπορικές κοινότητες που έλκουν την καταγωγή τους από την Μακεδονία και την Πελοπόννησο αντίστοιχα.
- Οι απανταχού σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων θα μπορούν να δημιουργήσουν, μέσω του χάρτη, μια virtual κοινότητα και να αναδείξουν προβλήματα όσο και να προωθήσουν βελτιώσεις στο δίκτυο των ελληνικών σχολείων της διασποράς που είναι υπό την διαχείριση του Υπουργείου Παιδείας. Αντίστροφα ένας ερευνητής θα μπορεί να διεξαγάγει μια συγκριτική έρευνα του ρόλου των οργανώσεων των γονέων και κηδεμόνων σε διαφορετικές χώρες, π.χ. στον Καναδά και στην Γερμανία, στην διακυβέρνηση των σχολείων της διασποράς.
Το μέλλον του διαδραστικού χάρτη
Το μέλλον του διαδραστικού χάρτη εκτιμούμε ότι θα απορροφήσει σημαντικούς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους από το Greek Diaspora Project. Mία αρχική εκτίμηση που έχουμε είναι για ένα διετές έργο που θα απαιτήσει μια δαπάνη μεταξύ 200 και 300 χιλιάδων ευρώ. Σύντομα θα συγκεκριμενοποιήσουμε την πρόταση μας και θα απευθυνθούμε και στους υφιστάμενους αλλά και στους δυνητικούς χορηγούς του Greek Diaspora Project για την πλήρη χρηματοδότηση ενός εγχειρήματος που θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες:
- Την πρόσθεση πληροφόρησης, ιστορικής και επίκαιρης, για τους οργανισμούς που αποτελούν τον χάρτη και τον προσπορισμό αυτής της πληροφόρησης μέσω του χάρτη.
- Την κοινωνική πλατφόρμα που θα συνοδεύει τον χάρτη όπου θα δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να εισαγάγουν περιεχόμενο και πληροφόρηση ποικίλης μορφής όπως εγγράφων, κειμένων, συνδέσμων, video, να επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς και να ενημερώνονται για επικαιροποιήσεις σχετικές με τους οργανισμούς και τις ομαδοποιήσεις της επιλογής τους.
- Της ανάλυσης και της αναλυτικής εργαλειοθήκης που θα επιτρέπει την ανάλυση περιεχομένου που θα αναρτάται στην κοινωνική πλατφόρμα, και θα βοηθά τους ερευνητές να αναζητήσουν και να χρησιμοποιήσουν περιεχόμενο. Η εργαλειοθήκη μπορεί να συμπεριλαμβάνει μια ισχυρή μηχανή ανεύρεσης, επισημάνσεις (alerts) όποτε το σχετικό περιεχόμενο καθίσταται διαθέσιμο, στατιστικές χρήσεων, εργαλεία ανάλυσης περιεχομένου και data mining. Ας δώσω ένα παράδειγμα σε αυτό το σημείο. Στον βαθμό που αναρτώνται πρακτικά διοικητικών συμβουλίων και ανακοινώσεις τύπου μεγάλων ομάδων διασπορικών οργανώσεων μπορεί ένας ερευνητής, μέσω των εργαλείων ανάλυσης περιεχομένου, να διαπιστώσει την εξέλιξη σε βάθος χρόνου της δράσης αυτών των οργανώσεων. Ιδιαίτερα, την δράση σχετικά με την Ελλάδα καθώς και την αντίληψη που έχουν αυτές οι οργανώσεις για την μητέρα πατρίδα. Μια τέτοια έρευνα έχει βέβαια και προεκτάσεις πολιτικής. Αν παραδείγματος χάρη διαπιστωθεί η τάση σε Ελληνοαμερικανικές οργανώσεις και φιλανθρωπικά ιδρύματα για χορηγίες σχετικές με την κλασσική Ελλάδα είτε σε αμερικανικούς φορείς είτε σε ελληνικούς φορείς, το Υπουργείο Πολιτισμού μπορεί να σχεδιάσει και υλοποιήσει, σε συνεργασία με αυτές τις οργανώσεις και φιλανθρωπικά ιδρύματα, μια πολιτική προσέλκυσης χορηγιών από την ελληνοαμερικανική κοινότητα στα αρχαιολογικά μουσεία και στις αρχαιολογικές ανασκαφές της κλασσικής περιόδου στην Ελλάδα.
Ο χάρτης όπως είμαι σίγουρος ότι έχετε διαπιστώσει έχει ένα πολιτικό στόχο και βασίζεται σε μια πολιτική παραδοχή. Ο στόχος είναι να μεγιστοποιήσει την συνολική αυτογνωσία του Ελληνισμού, δηλαδή την αυτογνωσία, από την μια μεριά της διασποράς, αλλά, και από την άλλη, την γνώση της Ελλάδας αλλά και την αυτογνωσία της για την διασπορά μια που όλοι εμείς που ζούμε στην Ελλάδα συνδεόμαστε με την διασπορά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είμαστε και εμείς η διασπορά ακόμη και αν δεν το γνωρίζουμε ή το έχουμε ξεχάσει. Η παραδοχή είναι ότι αυτός ο στόχος θα είναι συνολικά ευεργετικός τόσο για την διασπορά όσο και για την Ελλάδα.
Η έρευνα που θα προκαλέσει ο χάρτης βεβαίως από την φύση της, και την επιδίωξη της για αντικειμενικότητα, μπορεί άλλες φορές να επιβεβαιώσει και άλλες φορές να διαψεύσει τον στόχο και την παραδοχή του χάρτη. Αυτό αφορά τόσο το Greek Diaspora Project όσο και οποιοδήποτε άλλον ερευνητικό φορέα που θα κάνει χρήση του χάρτη.
Σε κάθε περίπτωση το μέλλον του χάρτη το οποίο οραματιζόμαστε, και είμαστε αποφασισμένοι να πραγματοποιήσουμε, αφορά ένα ενάρετο κύκλο μεταξύ της έρευνας της διάδρασης και της διάδρασης αυτής καθαυτής. Όσο περισσότερο και όσο καλύτερα επενδύουμε οικονομικούς και ερευνητικούς πόρους στον χάρτη τόσο περισσότερο θα διευκολύνουμε και θα εμβαθύνουμε την διάδραση εντός της διασποράς και μεταξύ της διασποράς και της χώρας. Και όσο περισσότερο διευκολύνεται και εμβαθύνετε αυτή η διάδραση τόσο θα εξελίσσεται και το ερευνητικό μας αντικείμενο.
To Greek Diaspora Project και ο χάρτης
Θα ήθελα να ολοκληρώσω με κάποιες σκέψεις σχετικά με τον διαδραστικό χάρτη της διασποράς και το Greek Diaspora Project του SEESOX. Είμαστε βεβαίως όλοι περήφανοι στο Greek Diaspora Project για την πρωτιά μας. Είμαστε όμως, εξίσου, αποφασισμένοι να προωθήσουμε συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα και ερευνητές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για να μεγιστοποιήσουμε την εξέλιξη και τις ωφέλειες του χάρτη. Άλλωστε η παγκόσμια διάσταση του χάρτη όσο και οι χιλιάδες οργανισμοί που τον αποτελούν καθιστούν μια τέτοια προσέγγιση την μόνη δυνατή.
Ούτως ή άλλως ο χάρτης αυτή την στιγμή που μιλούμε είναι κοινό κτήμα. Το κατά πόσο το Greek Diaspora Project θα διατηρήσει έναν σημαίνοντα ρόλο στην μελλοντική εξέλιξη και χρήση του χάρτη εξαρτάται απόλυτα από:
- Την ικανότητα της ερευνητικής ομάδας του Greek Diaspora Project να αντλεί χορηγίες και να τις τοποθετηθεί αποτελεσματικά στην περαιτέρω εξέλιξη του χάρτη.
- Από το επίπεδο της ερευνητικής ομάδας μας όσον αφορά την χρήση του χάρτη για την διενέργεια καινοτόμων μελετών οι οποίες, με την σειρά τους, θα κατευθύνουν την εξέλιξη του χάρτη.
- Τέλος από την έφεση της ερευνητικής ομάδας να συνάπτει αυτές τις συνεργασίες με άλλες ερευνητικές ομάδες και φορείς που θα προωθούν την εξέλιξη του χάρτη.
Προσβλέπουμε δηλαδή, και με αυτά τα λόγια κλείνω, στην άμυλα όσο και στις συνεργασίες που θα ενεργοποιήσει χάρτης.
