Σε όλη την ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αναρίθμητες λεγεώνες αναπτύχθηκαν και διαλύθηκαν, αλλά μόνο μία άντεξε ως το… τέλος. Η Legio V Macedonica (5η Μακεδονική Λεγεώνα) παρέμεινε στην υπηρεσία της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ως το 636 μ.Χ.
Η 5η Μακεδονική Λεγεώνα (Legio V Macedonica) ιδρύθηκε κάπου στο 43 π.Χ. κατά την ύστερη εποχή της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, πιθανώς υπό τον Γάιο Οκτάβιο (τον μελλοντικό αυτοκράτορα -από το 27π.Χ. έως το 14μ.Χ- Αύγουστο).
Εκείνη την εποχή, δύο λεγεώνες, η V Gallica και η V Urbana καταγράφονται σε πρώιμο κείμενο, η μία ή και οι δύο, μπορεί να είναι ο πρόδρομος της Legio V Macedonica.
Όταν ο Αύγουστος έγινε μοναδικός ηγεμόνας το 31 π.Χ. μετά τον πόλεμο του Ακτίου, διέλυσε περίπου τις μισές λεγεώνες, ενοποιώντας τις υπόλοιπες λεγεώνες σε μια μόνιμη στρατιωτική δύναμη που έγινε ο πυρήνας του πρώιμου Αυτοκρατορικού στρατού του.
Η Legio V Macedonica στάλθηκε στη Μακεδονία το 30 π.Χ., και έτσι πιθανότατα έλαβε το όνομα «Μακεδονική». Η λεγεώνα παρέμεινε εκεί μέχρι το 6 μ.Χ., όταν στάλθηκε για να φυλάξει την περιοχή Oescus στον ποταμό Δούναβη στη Ρωμαϊκή Moesia (περιοχή μεταξύ του Κάτω Δούναβη και των Βαλκανικών Ορέων).
Εκεί υπήρχε σημαντική στρατιωτική βάση ως μέρος των Παραδουνάβιων Περιοχών. Η λεγεώνα διατήρησε το λεγεωνικό της φρούριο εκεί για να προστατεύσει τα σύνορα, με μερικά τμήματά της να εκστρατεύουν στον Πάρθιο πόλεμο του Νέρωνα το 58-63 μ.Χ. στην Αρμενία και στην Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο.
Με το ξέσπασμα του Πρώτου Εβραϊκού Πολέμου το 66 μ.Χ., που ονομάζεται επίσης Μεγάλη Επανάσταση, ο Νέρων έστειλε τον στρατηγό Τίτο Φλάβιο Βεσπασιανό (μελλοντικός αυτοκράτορας Βεσπασιανός) για να συντρίψει την εξέγερση. Η δύναμη του Βεσπασιανού αποτελούνταν από τη Legio X Fretensis και τη Legio V Macedonica, ενώ αργότερα προσχώρησε ο γιος του Τίτος που διοικούσε τη Legio XV Apollinaris και τις στρατιές αρκετών τοπικών συμμάχων.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, η Legio V Macedonica διακρίθηκε στη Γαλιλαία κατά την απελευθέρωση της πόλης Sepphoris και στην έφοδο στο κυρίως ιερό των Σαμαρειτών στο όρος Gerizim.
Το μεγαλύτερο μέρος των ρωμαϊκών δυνάμεων έφτασε στη συνέχεια στην Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ., πολιορκώντας την πόλη για τέσσερις μήνες. Μετά από πολλές μάχες, ολόκληρη η πόλη και ο Δεύτερος Ναός καταστράφηκε, με τον σύγχρονο ιστορικό Τίτο Φλάβιο Ιώσηπο να δηλώνει: «Η Ιερουσαλήμ … ισοπεδώθηκε τόσο βαθιά από αυτούς που την κατέστρεψαν μέχρι τα θεμέλιά της, που δεν έμεινε τίποτα που θα μπορούσε ποτέ να πείσει τους επισκέπτες ότι κάποτε ήταν τόπος κατοίκησης».
Μετά την ανακήρυξη του Βεσπασιανού ως Αυτοκράτορα και το τέλος του πολέμου υπό τον γιο του Τίτο, η λεγεώνα επέστρεψε στην έδρα της πίσω στον Οέσκο το 71 μ.Χ.
Εκεί παρέμεινε έως ότου οι Δάκες επιτέθηκαν στην επαρχία της Μοισίας, με τη Legio V Macedonica να αποστέλλεται για να εκστρατεύσει κατά των Δακών και να συμμετάσχει στη Μάχη των Τάπα. Η λεγεώνα συνέχισε να εκστρατεύει κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Τραϊανού κατά των Δακών το 101 έως το 106 μ.Χ.
Μετά την ολοκλήρωση της εκστρατείας των Δακών, η Legio V Macedonica μεταφέρθηκε το 107 μ.Χ. στα βορειοανατολικά της Μοισίας στην Τροεζμίς, ένα άλλο ρωμαϊκό φρούριο λεγεωναρίων που βρίσκεται στο συνοριακό σύστημα Limes Moesiae για να προστατεύει τα σύνορα από τις επιθέσεις των φυλών Roxolani.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αδριανού, η λεγεώνα στάλθηκε για να συντρίψει την εξέγερση του Bar Kokhba το 132 έως το 136 μ.Χ., μια εκστρατεία που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν «Εβραϊκή Εκστρατεία». Η ρωμαϊκή δύναμη αποτελούνταν από έξι πλήρεις λεγεώνες, συμπεριλαμβανομένης της Legio V Macedonica, επιπλέον των βοηθητικών και στοιχείων από έως και έξι επιπλέον λεγεώνες.
Η εξέγερση του Bar Kokhba είχε ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη ερήμωση αμέτρητων ιουδαϊκών κοινοτήτων. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό και γερουσιαστή, Cassius Dio, 580.000 Εβραίοι χάθηκαν στον πόλεμο και πολλοί περισσότεροι πέθαναν από πείνα και ασθένειες.
Στο δεύτερο μέρος του 2ου αιώνα μ.Χ., τα σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας απειλούνταν όταν οι Γερμανοί Μαρκομάννι συνήψαν σε συνομοσπονδία με τους Κουάντι, τους Βάνδαλους και τους Σαρμάτες.
Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό, Ευτρόπιο, οι δυνάμεις του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (που περιλάμβανε το Legio V Macedonica), πολέμησαν εναντίον της Μαρκομανικής συνομοσπονδίας για τρία χρόνια, που κράτησαν μέχρι το θάνατο του Αυρηλίου το 180 μ.Χ.. Οι Μαρκομανικοί πόλεμοι είχαν μικρή επιτυχία, αλλά εξασφάλισε ότι ο Δούναβης παρέμεινε το σύνορο της αυτοκρατορίας μέχρι την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο διάδοχος του Αυρήλιου, αυτοκράτορας Κόμοδος, απένειμε στη Legio V Macedonica τον τίτλο Pia Constans («Πιστός και αξιόπιστος») ή Pia Fidelis («Πιστός και πιστός»), το 185 ή το 187 μ.Χ., αφού συνέτριψε έναν μισθοφορικό στρατό που προσέλαβαν επαναστάτες εργάτες χρυσωρυχείου στην επαρχία της Δακίας.
Για το μεγαλύτερο μέρος του 3ου αιώνα μ.Χ., η λεγεώνα βρισκόταν στην Ποτάισσα, έχοντας κάνει αρκετούς πολέμους εναντίον της φυλής των Κυπρίνων των Δακών, όπου ο αυτοκράτορας Βαλεριανός απένειμε στη λεγεώνα τον τίτλο της Pia III Fidelis III («Τρεις φορές ευσεβής και πιστός).
Περαιτέρω τίτλοι απονεμήθηκαν από τον αυτοκράτορα Γαλλιένο, ο οποίος έδωσε στη λεγεώνα τον τίτλο, VII Pia VII Fidelis, με τον 4ο, 5ο και 6ο τίτλο που απονεμήθηκε πιθανώς όταν η λεγεώνα χρησιμοποιήθηκε ως κινητή μονάδα ιππικού ενάντια στους σφετεριστές Ingenuus και Regalianus.
Το 274 μ.Χ., το Legio V Macedonica μεταφέρθηκε πίσω στον Οέσκο και κατασκεύασε ένα δεύτερο λεγεωνικό φρούριο που ονομάζεται Oescus II. Οι μονάδες ιππικού αποσπάστηκαν από τη λεγεώνα και στάλθηκαν για εκστρατεία στη Μεσοποταμία κατά της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών το 296 μ.Χ.
Η λεγεώνα στον Οέσκο μετατράπηκε σε μια μονάδα comitatensis, έναν στρατό πεδίου της Ύστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπου παρέμεινε για να φυλάει τα σύνορα καθώς η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέρρεε μπροστά τους.
Το 411 μ.Χ., μια δύναμη εισβολής Ούννων κατέλαβε τον Οέσκο και κατέστρεψε την πόλη. Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας, Ιουστινιανός Α’, ανοικοδόμησε την πόλη και επανίδρυσε το αμυντικό σύστημα του Δούναβη, αλλά αυτό εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 6ου αιώνα μετά από εισβολή των Αβάρων.
Τα τελευταία χρόνια της λεγεώνας αναφέρονται στο Notitia Dignitatum, ένα έγγραφο της ύστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που περιγράφει λεπτομερώς τη διοικητική οργάνωση της Δυτικής και της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας .
Η Notitia Dignitatum τεκμηριώνει ότι η Legio V Macedonica είχε αποσπάσματα στον Στρατό Ανατολίτικων Πεδίων και στην Αίγυπτο, όπου παρέμεινε πριν ενταχθεί στον βυζαντινό στρατό.
Τα τελευταία απομεινάρια της Legio V Macedonica Legio αναφέρονται σε επιγραφές που αναφέρουν χρονολογία 635 ή 636 μ.Χ.
Το τι συνέβη με τη Legio V Macedonica είναι άγνωστο. Μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ότι τα υπόλοιπα αποσπάσματα ηττήθηκαν κατά τις αραβικές εισβολές στο Λεβάντε και την Αίγυπτο, ωστόσο, αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι η διαρκής κληρονομιά μιας από τις τελευταίες λεγεώνες από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Η Legio V Macedonica ήταν η μακροβιότερη Ρωμαϊκή Λεγεώνα που ήταν γνωστή στην ιστορία, που εκτείνεται σε περίπου 680 χρόνια από το 43 π.Χ. έως το 636 μ.Χ. ολόκληρη την ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κλασική Εποχή, μέχρι τον Μεσαίωνα.
Image by Judith Meyer from Pixabay
Με πληροφορίες από heritagedaily.com
Εντάξει, ενδιαφέρουσα η πληροφορία για την διατήρηση της μακεδονικής λεγεώνας επί αιώνες. Δείχνει και την αντοχή του όρου “μακεδονικός” (εν προκειμένω ως στρατός κατακτήσεως της Μακεδονίας, όχι ως στρατός Μακεδόνων, αλλά με το ίδιο όνομα επί αιώνες μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση).
Αλλά λίγο προσοχή στις μεταφράσεις!
Όχι “Cassius Dio”, αλλά Δίων ο Κάσσιος (Έλληνας ήταν, τουλάχιστον εκ μητρός! Στα ελληνικά έγραφε! )
Όχι “Ρωμαϊκή Moesia”, αλλά ρωμαϊκή Μοισία (το τοπωνύμιο από τα ελληνικά πέρασε στα λατινικά)
Όχι “Γερμανοί Μαρκομάννι”, αλλά Μαρκομαννοί (ελληνικά μιλάμε, όχι ιταλικά)
Όχι “Bar Kokhba”, αλλά Μπαρ Κόχμπα ή Κοχμπά (ελληνικά γράφουμε, επαναλαμβάνω)
Όχι “Sepphoris”,αλλά “Σέπφωρις”
και άλλα κάμποσα.
Ας μην μεταφράζουμε κείμενα σχετικά με την αρχαία ελληνορωμαϊκή ιστορία από τα αγγλικά στα… αγγλικά! Η ελληνική γραμματεία προϋπάρχει.