Ο Γάλλος πρωθυπουργός Σεμπαστιάν Λεκόρνυ (αριστερά) συνομιλεί με τον υπουργό Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρό, μετά την υποβολή της γενικής πολιτικής του δήλωσης προς τους βουλευτές στην Εθνική Συνέλευση, στο Παρίσι, στις 14 Οκτωβρίου 2025. THOMAS SAMSON / AFP
Πώς φτάσαμε έως εδώ; Αυτή είναι μία από τις πολλές ερωτήσεις που πολλοί άνθρωποι στη Γαλλία έχουν θέσει για τη σημερινή πολιτική κρίση. Εδώ είναι μία προσπάθεια να απαντήσουμε σε 6 από αυτές.
Από τον Adel Miliani
Δημοσιεύτηκε σήμερα στις 5:00 π.μ. (Παρίσι)
Τι προκάλεσε τη σημερινή πολιτική αστάθεια;
Για να κατανοήσουμε την τρέχουσα κρίση, πρέπει να πάμε πίσω στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2022. Λίγες μόλις εβδομάδες μετά τη σχετικά στενή του νίκη ενάντια στη ριζοσπαστική δεξιά υποψήφια Marine Le Pen στις προεδρικές εκλογές, το κόμμα του Emmanuel Macron και οι σύμμαχοί του απέτυχαν να κερδίσουν πλειοψηφία εδρών στην Assemblée Nationale.
Ως αποτέλεσμα, η πρωθυπουργός του, Elisabeth Borne, έπρεπε να κυβερνήσει με τη στήριξη μόλις 43% των μελών της Βουλής, αναγκάζοντάς την να αναζητά προσωρινές συμμαχίες, κατά περίπτωση, για να περάσει νομοθετικές ρυθμίσεις. Η κατάσταση την άφησε επίσης στο έλεος των κόμματων της αντιπολίτευσης, τα οποία θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κυβέρνησή της αν αρκετά από αυτά ενώνονταν υπέρ μιας μομφής. Η έλλειψη ξεκάθαρης πλειοψηφίας — παρότι είναι μάλλον σύνηθες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες — έχει οδηγήσει σε έντορη κοινοβουλευτική αδράνεια στη Γαλλία, κυρίως λόγω της έλλειψης κουλτούρας συμβιβασμού στη χώρα.
Το δεύτερο σημείο καμπής ήρθε αφού το στρατόπεδο του Μακρόν υπέστη συντριπτική ήττα στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024. Ο Μακρόν θεώρησε πως έπρεπε να δράσει για να αναζωογονήσει τη δεύτερη θητεία του και αποφάσισε να διαλύσει την Assemblée Nationale. Οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν οδήγησαν σε ένα οριακό προβάδισμα της αριστερής συμμαχίας Nouveau Front Populaire, σε κέρδη για το ακροδεξιό κόμμα Rassemblement National της Λεπέν και άφησαν το προεδρικό μπλοκ ακόμα πιο αποδυναμωμένο. Η Βουλή έγινε πιο διχασμένη από ποτέ, αποτελούμενη από τρία μεγάλα μπλοκ μειοψηφίας, το καθένα εκ των οποίων περιλαμβάνει ποικίλα πολιτικά κόμματα που δεν είναι πάντα ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους. Η κατάσταση έχει καταστήσει ακόμη δυσκολότερο τον σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης με στήριξη πλειοψηφίας βουλευτών.
Γιατί ανατράπηκε ο πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού;
Μετά την αποτυχία του πρώην πρωθυπουργού Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος απομακρύνθηκε μόλις τρεις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Μπαϊρού διορίστηκε πρωθυπουργός στα τέλη του 2024. Από την αρχή, τόνισε τη σοβαρότητα της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας, παρομοιάζοντας το βουνό του δημόσιου χρέους με «ένα Ιμαλάια». Για να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα, το οποίο είχε εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, στις 15 Ιουλίου πρότεινε ένα φιλόδοξο σχέδιο εξοικονόμησης 44 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2026, προτείνοντας ιδίως την κατάργηση δύο δημόσιων αργιών. Τα μέτρα αυτά και οι ελλιπείς διαβουλεύσεις που ακολούθησαν προκάλεσαν σφοδρές επικρίσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τα εργατικά συνδικάτα.
Ο Μπαϊρού αποδυναμώθηκε και, με τους πολίτες να καλούν σε πανεθνικές διαδηλώσεις στις 10 Σεπτεμβρίου, γνώριζε ότι διέτρεχε κίνδυνο να ανατραπεί μέσω πρότασης μομφής το φθινόπωρο. Προσπάθησε να προλάβει το κίνημα διαμαρτυρίας ζητώντας ψήφο εμπιστοσύνης, παρουσιάζοντάς την ως ψήφο για το εάν πρέπει ή όχι να μειωθεί το χρέος. Στις 8 Σεπτεμβρίου, έχασε αυτή την ψηφοφορία, γεγονός που τον ανάγκασε να παραιτηθεί.
Γιατί παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός Σεμπαστιέν Λεκορνύ και μετά επέστρεψε;
Για να αντικαταστήσει τον Μπαϊρού, ο Μακρόν επέλεξε τον Λεκορνύ στις 9 Σεπτεμβρίου. Δεξιός πολιτικός από τη Νορμανδία και ένας από τους πιο πιστούς συμμάχους του Μακρόν, ο Λεκορνύ έχει υπηρετήσει σε κάθε κυβέρνηση του προέδρου από τον Ιούνιο του 2017.
Μετά από 26 ημέρες διαβουλεύσεων, ο Λεκορνύ ανακοίνωσε το πρώτο του υπουργικό συμβούλιο στις 5 Οκτωβρίου. Η σύνθεσή του προκάλεσε άμεσα επικρίσεις από όλες τις πλευρές και θεωρήθηκε ιδιαιτέρως υπερφορτωμένη με συμμάχους του Μακρόν και εκτός επαφής με την τρέχουσα ισορροπία στο Κοινοβούλιο. Ακόμη και ο συντηρητικός ηγέτης Μπρουνό Ρεταγιό, παρότι διορίστηκε υπουργός Εσωτερικών, δήλωσε ότι η κυβέρνηση δεν κατάφερε να φέρει «τη ρήξη που υποσχέθηκε» και υπαινίχθηκε ότι ο ίδιος και το κόμμα του ενδέχεται να αποχωρήσουν από την κυβέρνηση. Μόλις λίγες ώρες αργότερα, ο Λεκορνύ παραιτήθηκε, λέγοντας πως «δεν υφίστανται πλέον οι αναγκαίες συνθήκες» για να ασκήσει τα καθήκοντά του.
Κατόπιν αιτήματος του Μακρόν, συμφώνησε παρ’ όλα αυτά να διεξαγάγει νέες διαπραγματεύσεις με τα βασικά πολιτικά κόμματα — εξαιρουμένων των κομμάτων La France Insoumise (LFI, ριζοσπαστική αριστερά) και Rassemblement National (RN, ακροδεξιά) — οι οποίες οδήγησαν στον επαναδιορισμό του στη θέση του πρωθυπουργού στις 10 Οκτωβρίου.
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση;
Η νέα κυβέρνηση Λεκορνύ, που ανακοινώθηκε στις 12 Οκτωβρίου, είναι ένα μείγμα επανατοποθετημένων υπουργών και νέων προσώπων, βασισμένη όμως στα ίδια πολιτικά κόμματα: το κόμμα του προέδρου, Renaissance· τους συμμάχους του «κεντρικού μπλοκ», Horizons και MoDem· και μέλη της δεξιάς παράταξης Les Républicains. Στόχος του πρωθυπουργού αυτή τη στιγμή είναι να αποφύγει μια πρόταση μομφής που θα τον απομάκρυνε από το αξίωμα.
Ωστόσο, η κυβέρνηση μειοψηφίας (που υποστηρίζεται από 211 βουλευτές στην Assemblée από τους 577, ήτοι 37%) δείχνει πλέον πιο εύθραυστη από ποτέ: το LR είναι διχασμένο ως προς το αν θα συμμετάσχει στην κυβέρνηση, ενώ ορισμένα κόμματα, όπως το Horizons, έχουν απειλήσει με αποχώρηση εάν οι πολιτικές του Λεκορνύ κινηθούν υπερβολικά προς τα αριστερά.
Στο μεταξύ, για να αποφύγει την ανατροπή του από τους Σοσιαλιστές, των οποίων η ψήφος είναι πλέον καθοριστική, ο Λεκορνύ έκανε παραχωρήσεις την Τρίτη 14 Οκτωβρίου, ανακοινώνοντας ότι θα παραιτηθεί από τη χρήση του Άρθρου 49.3, το οποίο επιτρέπει στην κυβέρνηση να περάσει έναν νόμο χωρίς ψηφοφορία, καθώς και ότι η αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού του 2023 θα ανασταλεί έως το 2027. Κατόπιν αυτών, ο σοσιαλιστής βουλευτής Λοράν Μπομέλ δήλωσε ότι τα μέλη του κόμματός του δεν θα στηρίξουν πρόταση μομφής στο προσεχές διάστημα. Παραμένει ασαφές το πώς θα αντιδράσουν τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού σε αυτή την κίνηση προς την αριστερά.
Ποια είναι τα κύρια σημεία τριβής;
Τρία βασικά ζητήματα διχάζουν σήμερα τα πολιτικά κόμματα:
Δημόσια οικονομικά: Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το πόση προσπάθεια περικοπής δαπανών απαιτείται στον προϋπολογισμό του 2026 και για το πώς θα επιτευχθούν αυτές οι εξοικονομήσεις (είτε μέσω μείωσης των δαπανών είτε μέσω αύξησης των φόρων, με συμμετοχή πλούσιων φορολογουμένων ή συνταξιούχων κ.λπ.).
Μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού: Ο Λεκορνύ ανακοίνωσε την αναστολή της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού «έως τις προεδρικές εκλογές» του 2027, την Τρίτη 14 Οκτωβρίου. Οι Σοσιαλιστές είχαν θέσει αυτό το μέτρο ως προϋπόθεση για να μην καταψηφίσουν την κυβέρνηση Λεκορνύ. Η μεταρρύθμιση, που αύξησε σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη, είχε υιοθετηθεί το 2023, αφού εγκρίθηκε χωρίς κοινοβουλευτική ψηφοφορία, παρά τη μαζική λαϊκή αντίδραση.
Άρθρο 49.3 του Συντάγματος: Αυτό το «συνταγματικό όπλο», που έχει χρησιμοποιηθεί μαζικά από πρωθυπουργούς επί Μακρόν (26 φορές από το 2022), έχει δεχθεί έντονη κριτική από την αντιπολίτευση ως αντιδημοκρατικός τρόπος διακυβέρνησης, καθώς επιτρέπει την επιβολή νομοσχεδίου χωρίς ψηφοφορία στη Βουλή. Ενόψει των συζητήσεων για τον προϋπολογισμό του 2026, ο Λεκορνύ επανέλαβε, στη γενική του δήλωση πολιτικής, ότι δεν θα το χρησιμοποιήσει και πως θα προτιμήσει την κοινοβουλευτική συζήτηση.
Αυτές οι βαθιές διαφωνίες, οι οποίες είναι φυσιολογικές σε μια δημοκρατία, κυριαρχούν τώρα στον δημόσιο διάλογο, καθώς πολλά κόμματα τις παρουσιάζουν ως αδιαπραγμάτευτες κόκκινες γραμμές. Πέρα από θεμελιώδεις πεποιθήσεις, έχουν επίσης παίξει ρόλο και τακτικοί υπολογισμοί, καθώς τα κόμματα και οι πολιτικές προσωπικότητες προετοιμάζονται για τις επόμενες εκλογές και προσπαθούν να μην φανούν συμβιβασμένα.
Τι επιδιώκει κάθε κόμμα από την πολιτική κρίση;
Υπάρχουν σήμερα τρία βασικά σενάρια στο τραπέζι:
- Ο Λεκορνύ αποφεύγει την απώλεια ψήφου εμπιστοσύνης και καταφέρνει να παραμείνει στην εξουσία, τουλάχιστον αρκετό καιρό ώστε να περάσει έναν προϋπολογισμό·
- Ο Λεκορνύ ανατρέπεται, γεγονός που ωθεί τον Μακρόν να διαλύσει την Assemblée και να προκηρύξει νέες πρόωρες βουλευτικές εκλογές·
- Ο Μακρόν εγκαταλείπει το Ελιζέ πριν από τη λήξη της θητείας του, είτε παραιτούμενος είτε καθαιρούμενος από το Κοινοβούλιο, και διεξάγονται πρόωρες προεδρικές εκλογές.
Ακολουθεί η στάση των διαφορετικών κομμάτων απέναντι σε αυτά τα ενδεχόμενα:
