Eχουν περάσει δύο εβδομάδες από τότε που ο καταστροφικός σεισμός των 7,8 Ρίχτερ έπληξε τη νότια Τουρκία και τη βορειοδυτική Συρία. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών ξεπερνά πλέον τις 46.000 – περισσότεροι από 40.000 εντοπίζονται στην Τουρκία. Ορισμένες πόλεις και κωμοπόλεις έχουν καταστραφεί και τουλάχιστον δύο εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τα σπίτια τους, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα αυτοσχέδιο δίκτυο σκηνών και προσωρινών κατοικιών σε κοντέινερ. Το Σάββατο, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι τερμάτισε τις προσπάθειες διάσωσης σε όλες τις επαρχίες  εκτός από δύο που επλήγησαν περισσότερο, σε Αντάκια και Καχραμανμαράς.

Ο Guardian μίλησε με τον δρα Καραμπεκίρ Ακογιουνλού, ειδικό στην τουρκική πολιτική με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και λέκτορα στο Πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου, σχετικά με τον αντίκτυπο που είχε ο σεισμός στις πιθανότητες του Ερντογάν για επιπλεόν θητεία.

H θέση του Ερντογάν πριν από τον σεισμό

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Ερντογάν δεν τα πάει καλά πολιτικά. «Αν και έχει τον έλεγχο του δικαστικού σώματος, των μέσων ενημέρωσης και της εκτελεστικής εξουσίας, η αντιπολίτευση κατάφερε να σχηματίσει συμμαχίες που λειτουργούν αρκετά αποτελεσματικά σε καίριες στιγμές που τον έχουν ζημιώσει πολιτικά», λέει ο Ακογιουνλού. «Για παράδειγμα, στις τοπικές εκλογές του 2019, κατάφεραν να “αρπάξουν” τους δήμους της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας από τα χέρια του κυβερνώντος κόμματος έπειτα από 24 χρόνια, κάτι που ήταν ένα τεράστιο πισωγύρισμα για το ΑΚΡ».

Για να καταπολεμήσει τις δυσοίωνες δημοσκοπήσεις, ο Ερντογάν άρχισε να ανακοινώνει τα «τελευταία λαϊκιστικά μέτρα», λέει ο Ακογιουνλού, τα οποία μπορεί να μην είναι σε θέση να τα φέρει εις πέρας. Τον Οκτώβριο αποκάλυψε αυτό που αποκάλεσε «το μεγαλύτερο έργο κοινωνικής στέγασης στην ιστορία της τουρκικής δημοκρατίας», υποσχόμενος να χτίσει 500.000 νέες κατοικίες. «Αρχισε να βγάζει αυτές τις πολιτικές από το σακούλι, παρότι προφανώς θα έχουν τεράστιο κόστος για τα ήδη άδεια κρατικά ταμεία της Τουρκίας», λέει ο Ακογιουνλού.

Τι πιστεύουν τώρα οι πολίτες;

Καθώς τα κτίρια που θα έπρεπε να ήταν σε θέση να αντέξουν τον σεισμό κατέρρευσαν, η κυβέρνηση αντιμετώπισε σφοδρή κριτική για την έλλειψη εποπτείας των κατασκευαστικών εταιρειών που μπορούσαν να παραβιάσουν τους κανονισμούς ασφαλείας για χάρη της ταχύτητας και του κόστους, λέει ο Guardian. «Κανένα από αυτά δεν ήταν κρυφό, επισημάνθηκαν από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, ακτιβιστές και πολιτικούς συνασπισμούς στο παρελθόν, αλλά συχνά αγνοήθηκαν ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, φυλακίστηκαν λόγω του ακτιβισμού τους», λέει ο Ακογιουνλού. Τώρα, με μια σειρά από τουρκικές πόλεις να έχουν μετατραπεί σε ερείπια, το ενδιαφέρον έχει επιστρέψει σε αυτό που πολλοί αποκαλούν «συστημική διαφθορά».

Ενώ η κοινή γνώμη θα αλλάξει καθώς η χώρα αρχίζει να ανοικοδομείται και ο Ερντογάν πιθανότατα παίρνει όλα τα εύσημα της προσπάθειας για να σταθεί ξανά η Τουρκία στα πόδια της, η κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να αποτινάξει αυτήν την κρίση, όπως συχνά συνέβη στο παρελθόν. «Από αυτή την πλεονεκτική θέση, λιγότερο από δύο εβδομάδες από την καταστροφή, νομίζω ότι η κυβέρνηση δεν θα βγει αλώβητη από την άποψη της κοινής γνώμης. Πιστεύω ότι θα οδηγήσει σε μεγάλη απώλεια στην υποστήριξη των πολιτών», λέει ο Ακογιουνλού.

Οι εκλογές

Ο Ερντογάν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμεί να εγκαταλείψει τον έλεγχο και θα κάνει ό,τι μπορεί για να παραμείνει στην εξουσία, και αυτό μπορεί να μην είναι πάντα στο πλαίσιο της δημοκρατικής διαδικασίας, λέει ο Guardian. Επί του παρόντος, τα επίσημα σχέδια είναι ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν τον Μάιο ή το αργότερο τον Ιούνιο και, αν συμβεί αυτό, οι προοπτικές του Ερντογάν δεν φαίνονται ευοίωνες. Αυτός είναι ίσως ο λόγος που προωθεί αντισυνταγματικές κινήσεις για καθυστέρηση των εκλογών, λέγοντας ότι η Τουρκία δεν μπορεί να πραγματοποιήσει εκλογές υπό αυτές τις συνθήκες.

«Εχουμε περίπου τέσσερις μήνες μέχρι τον Ιούνιο και οι εκλογές έχουν οργανωθεί κανονικά σε αυτή τη χώρα σε πολύ αντίξοες συνθήκες, επομένως αυτή είναι μια σαφής προσπάθεια αποφυγής λογοδοσίας», λέει ο Ακογιουνλού.

Καθώς πλησιάζει η εκατονταετηρίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας, οι επερχόμενες εκλογές είναι μια κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα. Ακόμα πέντε χρόνια διακυβέρνησης του Ερντογάν θα σήμαιναν περαιτέρω διολίσθηση προς τον αυταρχισμό και την ευνοιοκρατία. «Αυτές οι εκλογές θα καθορίσουν εάν υπάρχει μια τελευταία ευκαιρία για τη διάσωση της τουρκικής δημοκρατίας».

Ο Ακογιουνλού σημειώνει επίσης ότι είναι σημαντικό να τοποθετηθεί η Τουρκία στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. «Πολλοί διεθνείς οργανισμοί έχουν επαινέσει την ώθηση της τουρκικής οικονομίας προς την ανάπτυξη και ο κατασκευαστικός τομέας βρέθηκε στο επίκεντρο της οικονομικής άνθησης της Τουρκίας». Ο Ακογιουνλού προσθέτει ότι «η Τουρκία είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση του τι συμβαίνει όταν ο νεοφιλελευθερισμός και η διάβρωση της δημοκρατίας ενώνονται».

Η αντιπολίτευση –ένας εξακομματικός συνασπισμός– έχει τη δική της δύσκολη μάχη για να ανέλθει στην εξουσία και δεν έχει ακόμη ανακοινώσει ποιος θα είναι ο προεδρικός υποψήφιός της. Εάν κερδίσει, οι δημόσιοι θεσμοί θα μπορούσαν εύκολα να παραμείνουν στελεχωμένοι με πιστούς του Ερντογάν, κάτι που θα δυσκόλευε τη διακυβέρνησή τους. Ή μπορεί να κληρονομήσουν κενά κυβερνητικά τμήματα που απλώς δεν είναι λειτουργικά. Ο Ακογιουνλού λέει στον Guardian, ωστόσο, ότι αυτό έχει λιγότερο να κάνει «με το πόσο τέλεια μπορεί να γίνουν τα πράγματα και περισσότερο με το να κάνουμε ένα βήμα για να αποσοβήσουμε τα χειρότερα».

Η κυβέρνηση του Ερντογάν ήρθε πριν από δύο δεκαετίες υποσχόμενη να καθαρίσει την Τουρκία, έπειτα από μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς, οικονομικές κρίσεις και έναν καταστροφικό σεισμό. «Νομίζω ότι είναι μια πολύ τραγική εικόνα», προσθέτει ο Ακογιουνλού. «Φαίνεται ότι η Τουρκία έχει κάνει τον κύκλο της και κατά κάποιον τρόπο, όσον αφορά τη δημοκρατία, έχει κάνει βήματα πίσω».

Πηγή: Guardian, Καθημερινή