Ιστορική αγόρευση του Ρόμπερτ Τζάκσον, επικεφαλής εισαγγελέα και εκπρόσωπου των ΗΠΑ, την πρώτη ημέρα της Δίκη της Νυρεμβέργης, πριν ακριβώς από 75 χρόνια. «Το ότι οι 4 νικήτριες δυνάμεις, ταλαιπωρημένες από όσα άδικα έγιναν, δεν εκδικούνται, αλλά παραδίδουν τους συλληφθέντες εχθρούς τους στην κρίση της δικαιοσύνης, είναι μια από τις πιο σημαντικές παραχωρήσεις που έκανε ποτέ η εξουσία στη λογική».

Ήταν μια κρύα και συννεφιασμένη ημέρα του 1945 στη μισοερειπωμένη Γερμανία. Στην αίθουσα 600 του δικαστικού μεγάρου της πόλης, γενέτειρας του Εθνικοσοσιαλισμού, στα ξύλινα έδρανα κάθονται κορυφαία στελέχη του ναζιστικού καθεστώτος. Μεταξύ αυτών ο Χέρμαν Γκέρινγκ, στρατάρχης του Ράιχ, ο Ρούντολφ Ες, που διετέλεσε μεταξύ άλλων και διοικητής του Άουσβιτς και ο υπουργός Εξωτερικών του Τρίτου Ράιχ Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ.

«Ήταν ένα σοκ, δεν ξέραμε τις πραγματικές διαστάσεις»

Ο Ρόμπερτ Τζάκσον, επικεφαλής εισαγγελέας και εκπρόσωπος των ΗΠΑ στην αγόρευσή του

Όμως αυτοί που ευθύνονταν πάνω από όλους για τα χειρότερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας, δεν κάθονται στο εδώλιο των κατηγορουμένων. Ο Χίτλερ, ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ και ο υπουργός ναζιστικής προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς αυτοκτόνησαν με τη λήξη του πολέμου. Στην έναρξη της δίκης κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τις διαστάσεις των εγκλημάτων τους. Όσο όμως προχωρούσε η διαδικασία και προβάλλονταν φιλμ και άλλο αποδεικτικό υλικό από στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως το Άουσβιτς και το Μπέργκεν Μπέλζεν με σωρούς από πτώματα, η ατμόσφαιρα γινόταν όλο και πιο βαριά.

Η Ρενάτε Ρεν ήταν παρούσα στη δίκη ως γραμματέας του δικηγόρου πατέρα της.«Για όλους τους συμμετέχοντες, κι όλους τους δικηγόρους ήταν ένα σοκ, ένα πραγματικό σοκ, γιατί κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τις διαστάσεις των πράξεών τους» θυμάται. «Γνωρίζαμε για τους εκτοπισμούς ανθρώπων, για τους εμπρησμούς συναγωγών, για τις καταστροφές σε εβραϊκά μαγαζιά αλλά τις διαστάσεις των φρικαλεοτήτων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν τις ξέραμε, ήταν ένα σοκ. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι τέτοιες φρικαλέες αγριότητες θα μπορούσε να διαπράξει στην κεντρική Ευρώπη ένας λαός πολιτισμού».

Θεμέλιος λίθος του Διεθνούς Ποινικού Δικαίου

Στη μέση ανάμεσα στους συγκατηγορούμενούς τους ο Χέρμαν Γκέρινγκ

Και όμως. Κανείς εκ των παρόντων κατηγορουμένων δεν παραδεχόταν την ενοχή του, κανείς δεν έδειξε μεταμέλεια. Ο Χέρμαν Γκέρινγκ, το νούμερο 2 του Χίτλερ, αρνήθηκε κάθε συμμέτοχή του, κάθε ευθύνη. «Δεν διέταξα ή ανέχθηκα σε καμιά χρονική στιγμή τη δολοφονία ανθρώπων, ούτε άλλες φρικαλεότητες, όπου είχα την εξουσία και τη γνώση για να τις εμποδίσω». Η δίκη της Νυρεμβέργης και όλες όσες ακολούθησαν, θεωρούνται ως θεμέλιος λίθος του Διεθνούς Ποινικού Δικαίου. Όπως σημειώνει ο Κρίστοφ Σάφερινγκ, καθηγητής του Διεθνούς Ποινικού Δικαίου και Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Ερλάνγκεν-Νυρεμβέργη, ο όρος εγκλήματα πολέμου υπήρχαν στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1864. Αλλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή εγκλήματα κατά της ειρήνης, όπως ονομάζονταν τότε, δεν υπήρχαν. Η υπόσταση των συγκεκριμένων αδικημάτων γεννήθηκε στη Νυρεμβέργη.

Την 1η Οκτωβρίου του 1946 ολοκληρώνεται η δίκη με τις απαγγελίες των ποινών: 12 κατηγορούμενοι στην εσχάτη των ποινών, εκ των οποίων οι 10 εκτελέστηκαν, 3 κατηγορούμενοι σε ισόβια, 4 σε ποινής φυλάκισης από 10 έως 20 χρόνια, ενώ 3 αθωώθηκαν. Ακολούθησαν κι άλλες δίκες στη Γερμανία και σε άλλες χώρες. Όπως του Άντολφ Άιχμαν, που εντοπίστηκε στην Αργεντινή. Ήταν από τους εγκέφαλους για τον εκτοπισμό εκατομμυρίων Εβραίων. Καταδικάστηκε και εκτελέστηκε το 1962. Μέχρι σήμερα, 75 χρόνια μετά η γερμανική δικαιοσύνη έχει ανοιχτούς ανακριτικούς φακέλους για 13 περιπτώσεις ναζιστικών εγκλημάτων.

Ραλφ Μπόζεν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

DW