του Δημήτρη Τσαϊλά*
Η ισχυρή άμυνα των ελληνικών νησιών ανάχωμα στα τουρκικά σχέδια
Ο Θουκυδίδης, με το έργο του «Πελοποννησιακός Πόλεμος» έτυχε ευρείας παγκόσμιας αναγνώρισης. Οι συνεισφορά του διατηρεί τη σύγχρονη συνάφεια, όπως φαίνεται από τη ροή των σημερινών σχολίων που αναφέρονται στη θεωρία του ρεαλισμού. Ο Θουκυδίδης επικεντρώθηκε στη στρατηγική και όχι στην τακτική, καθιστώντας την συνεισφορά του σχετική στο σήμερα παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις που αλλάζουν τη φύση των ναυτικών εμπλοκών σε τακτικό επίπεδο.
Η κυρίαρχη φιλοσοφία του είναι η αλληλεξάρτηση του ναυτικού ελέγχου των θαλάσσιων οδών και πώς αυτός ο έλεγχος μπορεί να καθορίσει τις συγκρούσεις. Για να διασφαλιστεί ο έλεγχος των θαλάσσιων οδών που βρίσκονται μακριά από την πόλη κράτος των Αθηνών, ο Θουκυδίδης υποστηρίζει ένα δίκτυο συμμαχιών που συνδέει την Αθήνα με περιοχές στρατηγικής σημασίας, είτε για εμπορικούς, πολιτικούς ή στρατιωτικούς λόγους. Αυτό σήμερα μπορούμε να το θεωρήσουμε ως δημιουργία βάσεων, ή ακόμα και αμυντικών συνεργασιών με ένοπλες δυνάμεις άλλων κρατών.
Η θεωρία του Θουκυδίδη έχει επηρεάσει την ανάπτυξη του Ναυτικού της Τουρκίας;
Είναι εύκολο να υπερεκτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο οι τουρκικές αποφάσεις δίνουν προτεραιότητα στη στρατηγική και τη ναυτική ανάπτυξη. Εκτιμώ ότι η τουρκική ναυτική θεωρία υβριδοποιεί το δόγμα του Θουκυδίδη. Υποθέτει ότι η επιχειρησιακή σχεδίαση προσεγγίζει κάθε εμπλοκή με ασθενέστερη αντίπαλη δύναμη, απαιτώντας έτσι έμφαση σε επιλεκτικές τακτικές εμπλοκές και υποστήριξη από χερσαίες και αεροπορικές δυνάμεις για να επικρατήσουν σε μια ναυτική σύγκρουση, με αποκορύφωμα τη ζώνη «αντιπρόσβασης» που θα προστατεύει τις τουρκικές παραθαλάσσιες περιοχές. Υποστηρίζω ότι οι Τούρκοι διατηρούν μια ναυτική φιλοσοφία του Θουκυδίδη, όπου η θαλάσσια ισχύς έχει τρεις σκοπούς κατά σειρά προτεραιότητας: τη διασφάλιση της, στρατιωτικής, πολιτικής και εμπορικής πρόσβασης σε περιοχές ενδιαφέροντος.
Το Αιγαίο είναι ένα δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον για τις αντίπαλες τουρκικές δυνάμεις λόγω των περιορισμένων γεωγραφικών χαρακτηριστικών του και της πολυνησίας σε συνδυασμό με τη καθιερωμένη αμυντική κυριαρχία της Ελλάδος στην περιοχή. Μια ανάλυση της ιστορικής εξέλιξης του Πολεμικού Ναυτικού προσφέρει μια εικόνα για το πώς μια ναυτική δύναμη μπορεί να ακυρώσει έναν επιθετικό αντίπαλο αρνούμενη την πρόσβαση στα παράλια των νησιών και τα σημεία ελέγχου, κατορθώνοντας να κυριαρχήσει σε ολόκληρο το θαλάσσιο περιβάλλον με εξασφάλιση των θαλασσίων γραμμών επικοινωνίας (SLOC).
Η επιχειρησιακή ανάγκη της Ελλάδας απαιτούσε εξαιρετικά βιώσιμα δίκτυα ακριβείας, κατά μήκος της αλυσίδας των νησιών απέναντι από τις τουρκικές ακτές, με αυξημένες δυνατότητες επίγειων όπλων. Αυτά τα δίκτυα είναι λειτουργικά αποκεντρωμένα και γεωγραφικά κατανεμημένα κατά μήκος του αρχιπελάγους του Ανατολικού Αιγαίου επιτρέποντας στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) να αποτρέψουν και να υπερασπιστούν την εθνική κυριαρχία αντιστρέφοντας τις δυνατότητες αντι-πρόσβασης και εναέριας άρνησης (A2/AD) του αντιπάλου που θα προσπαθήσει να περιορίσει την ελευθερία δράσης της Ελλάδας ή τη πρόσβαση σε ζωτικές πλωτές οδούς και εναέριο χώρο. Έτσι η Ελλάδα ανέπτυξε τις πρώτες θαλάσσιες δυνατότητές της σε περιορισμένα υδάτινα θέατρα επιχειρήσεων, όπως το Αιγαίο, και το πιο σημαντικό, από μια θέση σχετικής αδυναμίας σε αριθμό πλοίων, σε σύγκριση με τους Τούρκους αντιπάλους.
Το Πολεμικό Ναυτικό εξέτασε τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν εξ’ αιτίας του ανταγωνισμού ισχύος στη θάλασσα και τους τουρκικούς ναυτικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς περί γαλάζιας πατρίδας, με το φακό των περιορισμών της γεωγραφίας και της γεωπολιτικής που αναδύθηκαν, προκειμένου να προσαρμόσει μια αποτελεσματική αποτρεπτική δύναμη.
Εξετάζοντας την άμυνα τον τουρκικών δυνάμεων στις ακτές της Μικράς Ασίας, διακρίνουμε μια γραμμική προσέγγιση στο συγκεκριμένο θέατρο των επιχειρήσεων. Όπως στη γεωμετρία γνωρίζουμε ότι μια γραμμή είναι ένα σύνολο σημείων, έτσι και μια αμυντική περίμετρος είναι μια γραμμή αποτελούμενη από άπειρα σημεία σε συνεχή σειρά. Οι επιχειρήσεις εκτελούνται σε συγκεκριμένο τόπο για συγκεκριμένο χρόνο. Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να είσαι ισχυρότερος από έναν εχθρό στα άπειρα σημεία της γραμμής του χάρτη, όλη την ώρα. Ένας αντίπαλος που σκοπεύει να κάνει μια σημαντική διάσπαση απλώς θα συγκεντρώσει τις δυνάμεις του σε κάποια σημεία ή σημείο κατά μήκος της γραμμής και θα το επιτύχει.
Αυτός είναι ο λόγος που ο διανοητής του πολέμου Κλάουζεβιτς δεν πιστεύει στις μακριές αμυντικές γραμμές ή τον κλοιό. «Οι γραμμές», υποστηρίζει, «αποτελούν την πιο καταστροφική μορφή πολέμου. Δεν μπορεί να εμποδίσει τον επιτιθέμενο χωρίς ισχυρά πυρά για να τις υποστηρίξει. Οι αμυντικές γραμμές θα πρέπει να είναι πολύ σύντομες και επομένως να καλύπτουν πολύ μικρό μέρος της χώρας, διαφορετικά ο στρατός δεν θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί αποτελεσματικά όλα τα σημεία». Για να αποκρούσουν μια καταδρομική απόπειρα, οι τούρκοι διοικητές πρέπει να είναι σε θέση να συμπληρώσουν τις επίγειες δυνάμεις που κρατούν τη γραμμή με δύναμη πυρός που παρέχεται από απόσταση, σε οποιοδήποτε σημείο κατά μήκος των επάλξεων. Το πόσο καλά μπορούν να κρατήσουν οι υπερασπιστές της περιμέτρου, είναι συνάρτηση της γεωγραφικής απόστασης, του εδάφους και της εμβέλειας και του όγκου της υποστήριξης πυρών ακριβείας κατά των εισβολέων πεζοναυτών, το στόλο του ναυτικού και τις αεροπορικές δυνάμεις υποστήριξης.
Οι Τούρκοι ανησυχούν ότι οι ΕΕΔ αν θα εκμεταλλευτούν αυτό το πλεονέκτημα, ενδέχεται να επιτύχουν τους επιχειρησιακούς και στρατηγικούς τους στόχους. Σε αντίθεση με τη γραμμική, στατική προσέγγιση, οι ημέτερες δυνάμεις δίνουν έμφαση στην κινητικότητα και στην άμυνα σε βάθος. Εν τω μεταξύ, υποβρύχια, πολεμικά πλοία επιφανείας και αεροσκάφη θα εκτελούν συντονισμένες επιχειρήσεις. Επειδή το γνωρίζουν ότι θα αποτελέσουν στόχους από τις βαρύτερες, οπλισμένες με πυραύλους δυνάμεις μάχης των νησιών, έχουν ξεχυθεί αναζητώντας την αποστρατικοποίηση των νήσων.
Συμπέρασμα
Οι καθοριστικοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι η Τουρκία προσπαθεί να αναδειχθεί ως σημαντική θαλάσσια δύναμη τον 21ο αιώνα, κάτι που δεν είναι πλέον αμφιλεγόμενος ισχυρισμός. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη, στρατηγική και βασισμένη σε μελέτη περίπτωσης προοπτική για τη ναυτική ισχύ εκθέτει ορισμένες περιοριστικές μεταβλητές, όπως η γεωγραφική θέση, που περιορίζουν την τουρκική θαλάσσια ισχύ.
Παρά την ανερχόμενη θέση της ως θαλάσσιας δύναμης, η ισχύς της Τουρκίας είναι εγγενώς ηπειρωτική. Τα χερσαία σύνορα θα αποσπάσουν την προσοχή της Τουρκίας από ένα ολόψυχο ναυτικό όραμα. Επιπλέον, οι πλησίον θάλασσες της Τουρκίας παρουσιάζουν ένα κλειστοφοβικό περιβάλλον για το ναυτικό της. Παρά τον εντυπωσιακό αριθμό πλοίων, την ανάπτυξη του προϋπολογισμού και τη δημιουργία ικανοτήτων, οι θάλασσες του τουρκικού ναυτικού είναι περιφραγμένες από πολλές αλυσίδες νησιών. Η άνοδος της Τουρκίας είναι αναμφισβήτητη. Δεν είναι αδιανόητο ότι η Τουρκία ισχυροποιεί τη ναυτική της δύναμη. Αλλά υπάρχει σημαντικός λόγος, σύμφωνα με τη θεωρία του Θουκυδίδη, να συμπεράνουμε ότι η τουρκική θαλάσσια δύναμη δεν θα επιτύχει τους σκοπούς της όσο η άμυνα των νησιών είναι αδιαμφισβήτητη.
Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI).
Μακεδονία
Θουκυδίδης θα πρέπει να διδάσκεται και να μελετάται σε βάθος από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου. Είναι πάντα επίκαιρος και έχει να μας διδάξει πολλά
Να ρωτήσω τον αρθρογράφο, ο οποίος ανέλυσε με αλλεπάλληλα άρθρα τον τελευταίο καιρό τις κατά την δική του πάντα εκτίμηση δυνατότητες των Ε. Δ., εάν η κατάσταση των επιτρέπει στην χώρα να ΜΗΝ συζητήσει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
Είναι εμφανές σε όλους η αλληλεξάρτηση εξοπλισμένων νήσων και ΠΝ .
Το να αποστρατικοποιησουμε τις νήσους σημαίνει παράλληλα και μείωση της ισχύος του ΠΝ
Σε μια περίοδο όπου το ΠΝ έχει αφεθεί χωρίς σφριγηλές ανανεώσεις του γερασμένου στόλου του είναι τουλάχιστον αφελές να συζητούμε για αποστρατικοποίηση των νήσων.
Υπενθυμίζω ότι η Τουρκία πρώτα εξασφάλισε από την Χούντα την αναχώρηση της μεραρχίας που προστατεύε την Κύπρο και μετά στον κατάλληλο χρόνο, προχώρησε στην εισβολή.
“αποστρατικοποιησουμε” αποστραΤΙΩΤΙκοποίσουμε
“αποστρατικοποίηση” αποστρΤΙΩΤΙκοποίηση
Ερώτηση εντελώς αφελής. Ακόμη κι αν δεν το επιτρέπει, μπορεί ο αρθρογράφος να σού το πει δημοσίως; Τα νησιά είναι στρατιωτικοποιημένα, όσο δεν τα έχει ήδη αποδυναμώσει η κυβέρνηση κι έτσι παραμένουν. Ελπίζω να μην μπει -αν και φοβούμαι ότι θα το κάμει- η Ελλάδα σε τέτοια συζήτηση. Αν γίνει έτσι και η Τουρκία θέλει να επιβάλει την αποστρατιωτικοποίηση, τότε θα δούμε αν οι ΕΔ είναι σε κατάσταση να την αποκρούσουν. Δεν θα σού το πει ο ναύαρχος!
Το σχόλιό μου είναι για τον Λούμπεν July 31, 2023 At 1:20 pm
φίλτατε, μετά από όσα έχει γράψει ο αρθρογράφος στα τελευταία άρθρα το θεωρώ εκπληκτικό να θεωρείς ότι μπορεί να βλάψει περισσότερο την πατρίδα με μια απάντηση στην ερώτησή μου.
Αλλά έχω βαρεθεί να βλέπω ανθρώπους του στρατεύματος ειδικά από συγκεκριμένη ιστοσελίδα, από την μία να βγάζουν προδότη τον Μητσοτάκη για την διαπραγματευτική του τάση και από την άλλη να τονίζουν σε ποιά χάλια βρίσκεται το στράτευμα και η ηγεσία του αλλά και πόσο άστοχες είναι οι αγορές μας στον αμυντικό τομέα.
Όπως γνωρίζεις, έχω εκφράσει και στο παρελθόν την άποψη ότι θα προτιμούσα να κλείσει η ΣΣΕ και να έχουμε ξένους αξιωματικούς.
Κι εγώ έχω βαρεθεί να βλέπω πρώην στρατιωτικούς να το έχουν ρίξει στην αρθρογραφία, σαν να μην έφθαναν οι χιλιάδες άλλοι αναλυτάδες, γεμίσαμε από δαύτους, αλλά ο συγκεκριμένος δεν απαντά εδώ και δεν ξέρω σε ποια ιστοσελίδα αναφέρεσαι κι αν απαντά κι εκεί. Πάντως, στο ερώτημά σου δεν μπορεί να απαντήσει.
Οι Έλληνες αξιωματικοί μπορεί να μην είναι οι παλιοί μπαρουτοκαπνισμένοι, σοβαροί και προπαντός λιγομίλητοι, αλλά δεν είναι χειρότεροι από τούς ξένους. Αν νομίζεις ότι οι Γερμανοί αξιωματικοί είναι ακόμη οι καλύτεροι (κάποτε ήσαν όντως), κάνε πρόταση κι εγώ μαζί σου να κλείσομε την ΣΣΕ. Άλλωστε, τώρα στην εν λόγω σχολή, όπως και τις άλλες δύο, Ικάρων και Δοκίμων ΠΝ, μπαίνουν και ξένοι, όπως ακούω/διαβάζω, αρκεί να έχουν την ελληνική υπηκοότητα. Το γένος δεν είναι απαραίτητο πια. Έχει καταργηθεί από το 2011.
Δεν θέλω εδώ να αναλύσω περισσότερο την κατάσταση των ενόπλων δυνάμεων (αλλά και την προθημεία των Ελλήνων να υπηρετήσουν σε αυτές, τον καιρό των βαλκανικών πολέμων ο προϊστάμενος της υπηρεσίας στρατολόγησης κόντεψε να φάει άγριο ξύλο έξω από το σπίτι του από ομογενείς επειδή δεν ήταν σε θέση να τους εξοπλίσει και να τους προωθήσει στο μέτωπο). Θυμάσαι την ξεφτίλα με τους δυο στρατιώτες τους οποίους συνέλαβαν οι τούρκοι επειδή…χαθήκαν, αλλά και την νοοτροπία να βρίσκουμε παντού ήρωες στην οποία εξίσου έχεις ασκήσει κριτική.
Απλά η πολιτική ηγεσία οφείλει να πάρει τώρα αποφάσεις για το πώς θα διαχειριστεί το ζήτημα και δεν βλέπω τον λόγο να τους κατηγορήσεις κανείς για ενδοτικότητα ενόσω δεν υπάρχουν ικανότητες για βελτίωση του αξιόμαχου των ενόπλων δυνάμεων. Για αυτό ρώτησα τον αρθρογράφο, περισσότερο για να του υπενθυμήσω ότι η άμυνα της χώρας είτε βρίσκεται στα χέρια των ενόπλων δυνάμεων είτε είναι ανύπαρκτος. Κάποτε απελευθέρωσαν αυτά τα χώματα με γυμνά σπαθιά απέναντι σε δυο (όχι μία) αυτοκρατορίες. Όσοι θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάμουν τίποτα σήμερα να παραιτηθούν (και να βγάλουν τον σκασμό τους).
Είναι εμφανές σε όλους η αλληλεξάρτηση εξοπλισμένων νήσων και ΠΝ .
Το να αποστρατικοποιησουμε τις νήσους σημαίνει παράλληλα και μείωση της ισχύος του ΠΝ
Σε μια περίοδο όπου το ΠΝ έχει αφεθεί χωρίς σφριγηλές ανανεώσεις του γερασμένου στόλου του είναι τουλάχιστον αφελές να συζητούμε για αποστρατικοποίηση των νήσων.
Υπενθυμίζω ότι η Τουρκία πρώτα εξασφάλισε από την Χούντα την αναχώρηση της μεραρχίας που προστατεύε την Κύπρο και μετά στον κατάλληλο χρόνο, προχώρησε στην εισβολή.
Σχετικά με την περίπτωση της μεραρχίας της Κύπρου, εκφράστηκε αργότερα η εκτίμηση, από στρατιωτικούς ότι αυτή η μονάδα δεν είναι σίγουρο εάν είχε πράγματι την δυνατότητα να αποτελέσει κίνδυνο για τους τούρκους.
Επειδή δεν έχω σε εκτίμηση τους έλληνες αξιωματικούς, θα ήθελα να μας πεί ο αρθρογράφος πώς είναι η εκτίμησή του σχετικά με το ζήτημα. Δεν μπορεί οι Έλληνες αξιωματικοί να εκφράζονται μονίμως εκ τους ασφαλούς, οφείλουν και οι ίδιοι να μας προτείνουν κάτι (πράγμα δύσκολο φυσικά μετά από ό,τι έγινε με την πρόσφατη αποθήκη των πυρομαχικών).
Φυσικά η συζήτηση για τα στρατιωτικοποιημένα νησιά δεν ταυτίζεται με την μονομερή αποστρατικοποίησή των. Βέβαια εδώ χρειάζονται και αξιωματικοί με τόλμη και φαντασία, όχι μόνο σιγουράντζες και δημόσιοι υπάλληλοι.
Μόνο ενας τρελός ή ενας προδότης θα καθόταν στο τραπέζι των συνομιλιών με τούς Τούρκους. Για τι από τα δύο άραγε πρόκειται…;;;;
Απολογισμός «επανεκκίνησης» των Ελληνοτουρκικών σχέσεων 9 μολις ημέρες μετά τήν τελευταία συνάντηση στό Βίλνιους:
1. Εγκαίνια παράνομου αεροδρόμιου Τύμπου στά κατεχόμενα Κύπρου.
2. Απαγόρευση τέλεσης Θείας Λειτουργίας για τον εορτασμόν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα.
3. Συνάντηση του Τ/ΥΠΕΞ με τον υιο και τη χήρα Σαδίκ.
4. Συνέχιση πρακτικής ΜΗ υποβολής σχεδίου πτήσης για είσοδο τουρκικών μαχητικών στο FIR Αθηνών.
5. Διπλή απόπειρα να εκτεθεί η Ελληνική πλευρά σε ανώτατο επίπεδο και να υπονομευτεί η εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών στην ηγεσία το.(“έθεσα το ζήτημα των δικαιωμάτων των Τούρκων της Δυτικής Θράκης”, “συζητήσαμε ξεκάθαρα με τον κ. Πρωθυπουργό Μητσοτάκη το θέμα της στρατιωτικοποίησης αυτών των νησιών”).
6. Επιτάχυνση ενεργειών γιά νά σπάσουν οι συμμαχίες πού έχει συνάψει η Ελλάδα την τελευταία τετραετία με τα κράτη της περιοχής (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ισραήλ, Αίγυπτος).
7. Συνέχιση λαθρομεταναστευτικών ροών με αυξανόμενη ένταση.
8. Οι πρόσφατες Τουρκικές υβριδικές επιχειρήσεις, μέ τίς 600 καί πλέον καταστροφικές πυρκαγιές εντός 2 εβδομάδων σ’ ΟΛΌΚΛΗΡΗΝ τήν Ελληνικήν Επικράτειαν, μέ αποκορύφωμα τίς πυρκαγιές στήν Ρόδον, στήν Κέρκυραν καί στό Στρατόπεδον τής Π Α στήν Ν.Αγχίαλον …!!!!!
Την λέξη “προδότης” την έχουμε πληρώσει ακριβά στο παρελθόν, ενώ το αργότερο από την εποχή της επταετίας γνωρίζουμε, ότι ο πατριωτισμός είναι υπόθεση οπτικής γωνίας.