26 Νοεμβρίου 2025
Jeffrey St. Clair (Τζέφρι Σεντ Κλερ)
Ο Φρανκ Τσερτς κρατά ένα όπλο που εκτοξεύει δηλητηριώδες βέλος σε ακρόαση της επιτροπής με τον αντιπρόεδρο Τζον Τάουερ στις 17 Σεπτεμβρίου 1975. Φωτογραφία: Henry Griffin (Πηγή: U.S. Capitol Archives.)
Ο ρόλος της CIA στη δολοφονία είναι από εκείνα τα θέματα που ο Τύπος ή το Κογκρέσο αγγίζουν προσεκτικά κατά καιρούς και έπειτα βιαστικά παραμερίζουν, με τον συνήθη ισχυρισμό ότι η CIA μπορεί να το ονειρεύτηκε, να το σκέφτηκε και ίσως ακόμη και να το δοκίμασε, αλλά ποτέ δεν το έφερε επιτυχώς εις πέρας. Όμως στην πραγματικότητα, η Υπηρεσία το έχει φέρει εις πέρας πολλές φορές.
Δεν υπάρχει διαφωνία ότι η CIA χρησιμοποίησε τη δολοφονία ως όπλο στα χαμηλότερα επίπεδα της πολιτικής και κοινωνικής ιεραρχίας, όπως γνώριζε καλύτερα από όλους ο Γουίλιαμ Κόλμπι. Ο ίδιος, από δική του παραδοχή, είχε επιβλέψει το Πρόγραμμα Phoenix και άλλες αποκαλούμενες «αντιτρομοκρατικές» επιχειρήσεις στο Βιετνάμ. Το Phoenix στόχευε στη «νεκροποίηση» πολιτικών ηγετών και οργανωτών του Εθνικού Μετώπου Απελευθέρωσης (NLF) στη ρημαγμένη ύπαιθρο του Νοτίου Βιετνάμ. Σε κατάθεσή του στο Κογκρέσο, ο Κόλμπι καυχήθηκε ότι 20.587 στελέχη του NLF είχαν σκοτωθεί μόνο μεταξύ 1967 και 1971.
Οι Νοτιοβιετναμέζοι δημοσίευσαν πολύ υψηλότερη εκτίμηση, δηλώνοντας ότι σχεδόν 41.000 είχαν σκοτωθεί. Ο Μπάρτον Όσμπορν, αξιωματικός πληροφοριών στο Πρόγραμμα Phoenix, περιέγραψε με ανατριχιαστικό τρόπο τη γραφειοκρατική νοοτροπία πολλών πρακτόρων απέναντι στις θανατηφόρες αποστολές τους. «Πολύ συχνά ήταν θέμα ευκολίας να εξαλείψεις κάποιον επιτόπου αντί να ασχοληθείς με τη γραφειοκρατία.»
Όσοι σκοτώθηκαν επιτόπου στις επιχειρήσεις Phoenix ίσως να στάθηκαν πιο τυχεροί από τους 29.000 ύποπτους για συμμετοχή στο NLF που συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν με τεχνικές που ήταν φριχτές ακόμη και με τα μέτρα του Πολ Ποτ και του Μομπούτου. Το 1972, μια σειρά μαρτύρων κατέθεσε στο Κογκρέσο σχετικά με τις μεθόδους των ανακριτών του Phoenix:
πώς ανακρίνουν υπόπτους και έπειτα τους σπρώχνουν έξω από αεροπλάνα, πώς έκοβαν δάχτυλα, αυτιά και όρχεις, πώς χρησιμοποιούσαν ηλεκτροσόκ, πώς έμπηγαν ξύλινα ραβδιά στον εγκέφαλο κάποιων κρατουμένων, και πώς έσπρωχναν ηλεκτρικούς ανιχνευτές στο ορθό άλλων.
Για πολλές από τις επιχειρήσεις Phoenix, η Υπηρεσία απασχόλησε συμμορίες ληστών και εθνοτικές ομάδες, όπως την Khmer Kampuchean Kram, την KKK. Η KKK αποτελούνταν από αντικομμουνιστές Καμποτζιανούς και λαθρεμπόρους ναρκωτικών που, όπως είπε ένας βετεράνος του Phoenix, «θα σκότωναν οποιονδήποτε αρκεί να υπήρχε κάποιο όφελος γι’ αυτούς». Η KKK πρόσφερε μάλιστα να εξοντώσει τον πρίγκιπα Σιχανούκ για λογαριασμό των Αμερικανών και να ενοχοποιήσει το NLF για τη δολοφονία.
Αυτές οι αμερικανικές ομάδες θανάτου ήταν ιδιαίτερα αγαπητές στον Ρίτσαρντ Νίξον. Μετά τη σφαγή του Μάι Λάι, μια επιχείρηση με όλα τα χαρακτηριστικά μιας εκκαθάρισης τύπου Phoenix, υπήρξε τάση για μείωση της χρηματοδότησης αυτών των προγραμμάτων εξόντωσης αμάχων. Ο Νίξον, σύμφωνα με μία αφήγηση του Σέιμουρ Χερς, αντέδρασε λυσσαλέα. «Όχι», απαίτησε ο Νίξον. «Χρειαζόμαστε περισσότερα από αυτά. Δολοφονίες. Σκοτωμούς.» Τα κονδύλια επανήλθαν αμέσως και ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε.
Ακόμη και στο ανώτερο επίπεδο της λεγόμενης «εκτελεστικής δράσης», ο Κόλμπι ήταν υπερβολικά σεμνός σχετικά με τις φιλοδοξίες και τα επιτεύγματα της CIA. Το 1955 η CIA είχε σχεδόν καταφέρει να δολοφονήσει τον Κινέζο κομμουνιστή ηγέτη Τσου Εν-λάι. Βόμβες είχαν τοποθετηθεί στο αεροπλάνο του Τσου καθώς πετούσε από το Χονγκ Κονγκ στην Ινδονησία για το συνέδριο του Μπαντούνγκ. Την τελευταία στιγμή ο Τσου άλλαξε αεροπλάνο, αποφεύγοντας έτσι μια μοιραία πτώση στη Νότια Σινική Θάλασσα, αφού το αεροπλάνο εξερράγη κανονικά. Ο ρόλος της CIA περιγράφηκε αργότερα λεπτομερώς από έναν Βρετανό πράκτορα πληροφοριών που αυτομόλησε στη Σοβιετική Ένωση, και στοιχεία που ανασύρθηκαν από δύτες από τμήματα του αεροσκάφους, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών χρονοκαθυστέρησης δύο βομβών, επιβεβαίωσαν τις δηλώσεις του. Η αστυνομία του Χονγκ Κονγκ χαρακτήρισε τη συντριβή «περίπτωση προσεκτικά σχεδιασμένης μαζικής δολοφονίας.»
Μέχρι το 1960, ο Ραφαέλ Τρουχίγιο, πρόεδρος της Δομινικανής Δημοκρατίας, είχε γίνει ενοχλητικός για τους υπευθύνους χάραξης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Η κατάφωρη διαφθορά του φαινόταν ότι θα μπορούσε να προκαλέσει μια εξέγερση παρόμοια με εκείνη που έφερε τον Φιντέλ Κάστρο στην εξουσία. Ο καλύτερος τρόπος να προληφθεί αυτό το ανεπιθύμητο ενδεχόμενο ήταν να διασφαλιστεί ότι η πολιτική καριέρα του Τρουχίγιο θα έφτανε αμέσως στο τέλος της — κάτι που πράγματι συνέβη στις αρχές του 1961. Ο Τρουχίγιο γαζώθηκε με σφαίρες μέσα στο αυτοκίνητό του, έξω από την ίδια του την έπαυλη στην πόλη Σιουδάδ Τρουχίγιο. Έγινε γνωστό ότι η CIA είχε προμηθεύσει τους εκτελεστές με όπλα και εκπαίδευση, αν και η Υπηρεσία έσπευσε να διευκρινίσει ότι δεν ήταν απολύτως 100% βέβαιη ότι αυτά ήταν τα ίδια όπλα που τελικά ανέτρεψαν τον τύραννο (ο οποίος αρχικά είχε εγκατασταθεί στην εξουσία από την ίδια τη CIA).
Περίπου την ίδια περίοδο, ο διευθυντής της CIA, Άλεν Ντάλες, αποφάσισε ότι ο ηγέτης του Κονγκό, Πατρίς Λουμούμπα, αποτελούσε απαράδεκτη απειλή για τον Ελεύθερο Κόσμο και η απομάκρυνσή του ήταν «κατεπείγον και ύψιστης σημασίας καθήκον». Για βοήθεια στην αποστολή εξουδετέρωσης αυτής της απειλής, η CIA στράφηκε στη δική της Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών (TSD), με επικεφαλής εκείνον τον σκοτεινό άνθρωπο, τον Σίντνεϊ Γκότλιμπ. «Η διεύθυνση του Γκότλιμπ στέγαζε ένα θάλαμο φρίκης με εργαστήρια που ερευνούσαν την πλύση εγκεφάλου, τον χημικό και βιολογικό πόλεμο, τη χρήση ναρκωτικών και ηλεκτροσόκ ως μεθόδους ανάκρισης, και την ανάπτυξη φονικών τοξινών, μαζί με τους πιο αποδοτικούς τρόπους χορήγησής τους στο θύμα, όπως το διαβόητο όπλο με δηλητηριώδη βέλη που παρουσιάστηκε αργότερα μπροστά στις κάμερες από τον γερουσιαστή Φρανκ Τσερτς.»
Στην περίπτωση του Λουμούμπα, ο Γκότλιμπ ανέπτυξε μια βιοτοξίνη που θα μιμούνταν μια ασθένεια ενδημική στο Κονγκό. Παρέδωσε ο ίδιος τα θανατηφόρα μικρόβια, μαζί με μια ειδική υποδερμική σύριγγα, γάζες και λαστιχένια γάντια, στον Λόρενς Ντέβλιν, επικεφαλής του σταθμού της CIA στο Κονγκό. Τα φονικά μέσα μεταφέρθηκαν στη χώρα μέσα σε διπλωματική θήκη. Ο Γκότλιμπ έδωσε οδηγίες στον Ντέβλιν και τους πράκτορές του πώς να εφαρμόσουν την τοξίνη στην οδοντόκρεμα και το φαγητό του Λουμούμπα. Ωστόσο, οι βιοδολοφόνοι της CIA δεν κατάφεραν να πλησιάσουν αρκετά τον Λουμούμπα, οπότε η «εκτελεστική δράση» προχώρησε μέσω πιο παραδοσιακής οδού. Ο Λουμούμπα συνελήφθη, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από στρατιώτες του εκλεκτού της CIA διαδόχου, Μομπούτου Σέσε Σέκο, και το σώμα του Λουμούμπα κατέληξε στο πορτμπαγκάζ ενός αξιωματικού της CIA, ο οποίος περιφερόταν στη Λουμουμπάσι προσπαθώντας να αποφασίσει πώς να το ξεφορτωθεί.
Ο Τζέφρι Σεντ Κλερ είναι συνεκδότης του CounterPunch. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι An Orgy of Thieves: Neoliberalism and Its Discontents (με τον Alexander Cockburn). Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο: sitka@comcast.net ή στο Twitter @JeffreyStClair3.
