του Ελευθερίου Τζιόλα
Δεν λέμε κάτι νέο, ούτε κάτι σπουδαίο, αν πούμε ότι ο χώρος της Κεντροαριστεράς -και της Κεντροδεξιάς/Δεξιάς, βέβαια, αλλά σε μείζονα βαθμό της Κεντροαριστεράς- έχει εισέλθει σε περίοδο σοβαρών αναταράξεων, ανακατατάξεων.
Αναλυτές φτάνουν να εκτιμήσουν ότι η περίοδος που αναδύεται θα εμφανίσει χαρακτηριστικά «νέας μεταπολίτευσης». Με την έννοια της ολοκλήρωσης και δύσης του κύκλου του υφιστάμενου πολιτικού-κομματικού συστήματος και της δημιουργίας, ανάδυσης ενός νέου σκηνικού με νέα πολιτικά σχήματα και πρωταγωνιστές σε νέους ρόλους.
Το εγχείρημα Τσίπρα: μπορεί ο Τσίπρας να πρωταγωνιστήσει;
Με δυο λόγια, στο χώρο της Κεντροαριστεράς ο Α. Τσίπρας και, πιθανόν, η Μ. Καρυστιανού με ότι και όσα έκαναν, κάνουν και θα κάνουν αποτελούν -μαζί μ΄εκείνο το δυναμικό που κινητοποιούν και την όποια και όποιας μορφής υποστήριξη τους παρέχεται- τους κρίσιμους παράγοντες. Και οι ίδιοι, αλλά και τα πράγματα δείχνουν, ότι θα αποτελέσουν καθοριστικούς παίκτες στο σκηνικό που διαμορφώνεται. Το οποίο (σκηνικό) θα επιδιώξουν να το διαμορφώσουν με τους δικούς τους όρους και τις δικές τους αναφορές. Τα παραπάνω ισχύουν με βεβαιότητα για τον Α. Τσίπρα, ο οποίος διαθέτει και εμπειρία (ό ίδιος) αλλά και είναι φανερό ότι συγκεντρώνει -υπάρχει πίσω του- ένα «σύστημα δυνάμεων στήριξης» και επικοινωνιακής και υλικών μέσων. Το ποσοστό αβεβαιότητας για την Μ. Καρυστιανού σχετίζεται κυρίως με την ίδια και τις αποφάσεις της, και όχι τόσο με την κοινωνική της αποδοχή και την δυναμική. Η οποία (δυναμική) δείχνει να είναι εκλογικά εξασφαλισμένη και μεσοπρόθεσμα σημαντική αναζητώντας, ωστόσο, την αναγκαία στελεχιακή δόμηση.
Απέναντι σ΄αυτά, στον χώρο της Κεντροαριστεράς, τα στελέχη που έχουν εκτεθεί σε κριτική από τον Α. Τσίπρα -κατά το κοινώς λεγόμενο «έχουν αδειαστεί»- από τη μια, αλλά και ορισμένα στελέχη που διατηρούν επιφυλάξεις ή/και αρνητική άποψη στις πρωτοβουλίες του -από την άλλη, δίνουν χαμένες μάχες, μάχες οπισθοφυλακών. Παίζοντας στο γήπεδο του, και με απολογητική τακτική, παρά τους απαξιωτικούς -δικαιολογημένους ή μη- σε βάρος του χαρακτηρισμούς, μάλλον επιβεβαιώνουν την «απόρριψη» τους από τον Α. Τσίπρα παρά πλήττουν την στρατηγική του. Εξάλλου, στην κοινωνία βασικά συμπεράσματα έχουν εξαχθεί, και εκλογικά έχουν αποδοθεί, εδώ και αρκετό καιρό…
Στον χώρο αυτό, σημαντικά πλέον συρρικνωμένο, πολύ χαμηλότερα από την τελευταία επίδοση του 17%, η πλειοψηφική τάση είναι ότι θα ακολουθήσουν, θα υποστηρίξουν το εγχείρημα Τσίπρα. Τάση, όμως, που για τα σχέδια και τους στόχους Τσίπρα είναι οριακή, χαμηλού βεληνεκούς, γιαυτό και ο ίδιος με κάθε τρόπο επιμένει να σηματοδοτεί μια φυγή-κίνηση υπέρβασης, τοποθετώντας συμβολικά το ‘’παλιό -ξεπερασμένο και λίγο’’ στις πίσω γραμμές, στον «εξώστη». Και προβάλλει μια άλλη λογική, κίνησης προς τα εμπρός, αυτό που ονομάζει «συμμετοχή της βάσης, των πολιτών», (αυτοοργάνωση, κλπ) για ανασύσταση της δημοκρατικής παράταξης.
Το συνολικό εγχείρημα Τσίπρα, καθώς βρίσκεται στο αρχικό στάδιο ξεδιπλώματος του, δεν μπορεί με ασφάλεια να κριθεί και να προσεγγισθεί η κατάληξή του, καθώς μάλιστα εξαρτάται και από τις αντιδράσεις και κινήσεις και των άλλων παικτών του ευρύτερου χώρου της Κεντροαριστεράς.
Ωστόσο, αξιολογώντας σειρά στοιχείων, επιλογών και απόψεων του, ιδιαίτερα το διάστημα μετά το 2023 στο οποίο κεντρικό σημείο είναι η «Ιθάκη» και τα περί αυτήν, μπορούμε να πούμε ότι ο Τσίπρας ακόμη και με αυτό το «νέο» προφίλ είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί στη θέση και να αναλάβει το ρόλο του ηγέτη μιας ευρείας προοδευτικής παράταξης στο ορατό τουλάχιστον μέλλον και επίσης πολύ δύσκολο να πετύχει τη φιλοδοξία του να επανέλθει ως εναλλακτικός πόλος εξουσίας. Το πιθανότερο είναι να μείνει για καιρό μια μεσαία δύναμη σε έναν τεμαχισμένο, ρευστό αντιπολιτευτικό χώρο.
Το θετικό είναι ότι θα δομήσει, θα δώσει μια μορφή -νέα τουλάχιστον ως προς τον υπάρχοντα κερματισμό- στον αντιπολιτευτικό χώρο ιδιαίτερα του πάλαι ποτέ εκλογικά ισχυρού ΣΥΡΙΖΑ (το κοινώς εννοούμενο «θα τον συμμαζέψει») επιτυγχάνοντας μια δομική ανασύνθεση έναντι της τωρινής πανσπερμίας του ασήμαντου πολιτικού αποτελέσματος.
Ταυτόχρονα, ως σημαντικό παράγωγο θα προκύψει παράπλευρα αλλά πιεστικά η ανάγκη να αντιμετωπίσει το ΠΑΣΟΚ τον εαυτό του. Να δει στην ουσία την αποστολή και το ρόλο του, ως δύναμη-κορμός της Δημοκρατικής Αριστεράς, και όχι ως ένα ακόμα μεσαίο (ή μικρομεσαίο) κόμμα στην βουλή, με οριακούς στόχους την αύξηση βουλευτικών εδρών. Την ανάγκη, το ΠΑΣΟΚ να διεκδικήσει και να δρομολογήσει πρωταγωνιστικά την ανασυγκρότησή της με λαϊκά, περιφερειακά και παραγωγικά χαρακτηριστικά, με πολιτικά χαρακτηριστικά για μια πατριωτική, δημοκρατική και σύγχρονη σοσιαλιστική προοπτική.
Όσα αναφέρονται για το ΠΑΣΟΚ, θα έπρεπε, εδώ και πολύ καιρό, να έχουν γίνει κατανοητά, να το έχουν απασχολήσει σε βάθος και να έχει αναλάβει στη βάση ενός ανάλογου σχεδίου σειρά σχετικών πρωτοβουλιών.
Με άλλα λόγια, αν το ΠΑΣΟΚ είχε κατοχυρωθεί στη συνείδηση της κοινωνίας ως η ανερχόμενη δύναμη έλκοντας μαζί του και άλλες δυνάμεις, ως ο αδιαμφισβήτητος εναλλακτικός πόλος εξουσίας απέναντι στη ‘’ΝΔ’’, αν, δηλαδή, είχε εκφράσει με ευρύτητα, αξιοπιστία και ηγετική επάρκεια την εναλλακτική πρόταση, τότε, ακόμα κι αν υπήρχαν οποιεσδήποτε σκοπιμότητες συμφερόντων, κανένα από τα εγχειρήματα που εμφανίζονται -του Α.Τσίπρα πρωτίστως- δεν θα είχε εμφανιστεί και μάλιστα με τέτοιο αέρα και προσδοκίες.
Σε περιδίνηση -επιβεβαιώνοντας τις αναταράξεις πριν την επικράτηση νέων συσσωματώσεων- βρίσκονται τα δύο κύρια σχήματα που πρόκυψαν από τον ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ: ο ΣΥΡΙΖΑ με πρόεδρο τον Σ. Φάμελο και η ‘’Νέα Αριστερά’’ με πρόεδρο τον Α. Χαρίτση. Είναι φανερό ότι τα αισθήματα πολιτικής επιβίωσης θα οδηγήσουν σε επιλογές σύμπλευσης με τον Α. Τσίπρα και με τους νέους όρους του ιδίου. Η σφήνα του ΠΑΣΟΚ στην ρευστή κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΕ-ΑΡ για την είσπραξη μέρους από τις ισχνές δυνάμεις τους, είναι ζητούμενη -και σχετίζεται τόσο από την πολιτική γραμμή και τις επιλογές του Ν. Ανδρουλάκη όσο και από τις αντι-σύριζα εσωτερικές λογικές στο ΠΑΣΟΚ. Η «Πλεύση Ελευθερίας» εξελισσόμενο σ΄ένα πρωσοποκεντρικό κόμμα θα πληγεί αλλά περιορισμένα, το ‘’Κίνημα Δημοκρατίας’’ του Σ. Κασσελάκη φθίνοντας θα περάσει στο περιθώριο, ενώ αντοχές, στη βάση της συνεχούς ιδεολογικοπολιτικής προσπάθειας του (ανεξάρτητα από συμφωνίες ή όχι), θα δείξει το «ΜέΡΑ 25» του Γ. Βαρουφάκη.
Το ΠΑΣΟΚ: τι σκέφτεται, τι θα κάνει;
Εν όψει όλων αυτών, και ενώ το «σχέδιο Τσίπρα» εξελίσσεται και δημιουργεί κλίμα και προσδοκία -και, πάντως, ωθεί σε ανακατατάξεις και ανα-μορφώσεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς, το κύριο ζήτημα είναι: ΤΙ σκέφτεται, ΤΙ θα κάνει το ΠΑΣΟΚ;
- Θα αφήσει το «σχέδιο Τσίπρα» να εξελιχθεί χωρίς ουσιαστική αντίδραση, πολιτική αντιπαράθεση;
- Αν επιλέξει την απάντηση, την αναμέτρηση γιατί καθυστέρησε και εξακολουθεί επί της ουσίας να καθυστερεί; Σε ποιο (ποια) πεδίο (πεδία), με ποια πολιτική γραμμή μάχης, θα απαντήσει; Αρκεί η κριτική για πεπραγμένα του πρωθυπουργού Τσίπρα, όταν μάλιστα υπάρχουν και αντίστοιχα πεπραγμένα μνημονιακών κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ (για τα οποία η κυρίαρχη κομματική λογική -δικαιολόγησής τους- είναι ότι «έσωσαν την Ελλάδα», λογική στην προέκτασή της οποίας κινείται και ο Τσίπρας); Απέναντι στην κριτική ότι το ΠΑΣΟΚ υποστηρίζει τον Μητσοτάκη αφού αντιπολιτεύεται την «νέα» κατά Τσίπρα δημοκρατική παράταξη -κριτική που τώρα απευθύνει το ΠΑΣΟΚ προς τον Τσίπρα- πως θα απαντήσει; Πως απαντά -ένα αντιδεξιό κόμμα όπως το ΠΑΣΟΚ (που παγιδεύτηκε παραμένοντας αντιδεξιό και ασκώντας μια οριακή «συνδικαλιστική αντιπολίτευση»)- στο ερώτημα: «Ο Διμέτωπος αγώνας, ποιόν βλάπτει και ποιον ωφελεί; Πότε έκανε το ΠΑΣΟΚ διμέτωπο;»
- Είναι οι κινήσεις για συνεργασία σε κοινοβουλευτικό επίπεδο (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΕ-ΑΡ), όπως αυτή για την αναθεώρηση του άρθρου 86 του Συντάγματος, ικανές να διαμορφώσουν εκείνη την επιρροή και την απήχηση που θα αντισταθμίσουν τη δυναμική και τις προσδοκίες των πρωτοβουλιών Τσίπρα (ή, ακόμα και Σαμαρά, και πιθανόν Καρυστιανού); Ποιος, αλήθεια μπορεί να το πιστεύει!
Ωστόσο, υπάρχει -και γιατί καθυστέρησε- σχέδιο/πρόγραμμα συνεργασιών και ποιο, σε ποιους τομείς, σε ποια πεδία, με ποιο χρονικό ορίζοντα; Υπάρχει, θα παρουσιασθεί;
- Τι σήμαινε πριν και τι σημαίνει τώρα, στις νέες συνθήκες «αυτόνομη πορεία»; Συσχετίζεται -κι αν ναι- με ποια πολιτική και με ποιον τρόπο η «αυτόνομη πορεία» με την ανασύνθεση, με την αναδόμηση της Δημοκρατικής Αριστεράς (της Κεντροααριστεράς) ως προοδευτικού πλειοψηφικού πόλου, πέρα από τις αμφισβητούμενου αποτελέσματος ηγετικά επιλεγμένες μεταγραφές προσώπων; Ποιον έχει απασχολήσει αυτό το κεντρικό ζήτημα, ποιες είναι οι επεξεργασίες και ποιες οι απαντήσεις; Ας το πούμε με τρέχοντες όρους: απέναντι στο «σχέδιο Τσίπρα» της «νέας δημοκρατικής παράταξης» το ΠΑΣΟΚ πως απαντά; Η «αυτόνομη πορεία» πως συσχετίζεται με τη διαμόρφωση Δημοκρατικής Παράταξης και την κοινωνική πλειοψηφία του εναλλακτικού πόλου; Ποιο όργανο στο ΠΑΣΟΚ -όπου συχνά, πυκνά μιλούν για «θεσμικότητα» και «δημοκρατικό θεσμικό κόμμα»- έχει συνέλθει, έχει συζητήσει και συλλογικά έχει αποφασίσει για τη στρατηγική του, για το πολιτικό-προγραμματικό του πλαίσιο, για τις μείζονες (εθνικές, κοινωνικές και περιφερειακές) πολιτικές του;
- Τέλος -όχι όμως τελευταίο, μάλλον το αντίθετο- όλοι βλέπουν με αγωνία, όλοι μεταξύ τους – ή κατά μόνας ή με φίλους ή σε συναντήσεις- συζητούν, αλλά και συνολικότερα η κοινωνία βλέπει τη στασιμότητα (δημοσκοπική). Ποια είναι η ανάλυση, έχει μελετηθεί με αξιόπιστη επαγγελματική υπευθυνότητα και ποια είναι η απάντηση για το μακράς διάρκειας αυτό φαινόμενο; Που βρίσκεται το πρόβλημα, έχει μελετηθεί με αντικειμενικότητα και ειλικρίνεια, υπάρχουν συμπεράσματα; Μπορεί με τεκμηρίωση, υπεύθυνα να λεχθεί από ποια (ποια) σημείο (σημεία) μπορεί να υπάρξει, να ξετυλιχθεί στην πράξη, συντεταγμένα η απάντησή του; Πως οργανώνεται και υλοποιείται μια τέτοια απάντηση;
Αν, σε προηγούμενη φάση, η απάντηση στην στασιμότητα ήταν η ανάγκη παρουσίασης και προβολής πρότασης Κυβερνητικού Προγράμματος, αυτή, μετά την ΔΕΘ, έχει καλυφθεί. Και επί τρεις μήνες έχει αναληφθεί και προωθηθεί μια σοβαρή προσπάθεια παρουσίασης της κυβερνητικής πρότασης με γεωγραφική ευρύτητα. Όμως, το πρόβλημα της στασιμότητας εξακολουθεί να υπάρχει. Επομένως, το πρόβλημα όχι μόνο δεν έχει επιλυθεί αλλά καθίσταται οξύτερο και έχει κατεπείγοντα χαρακτήρα, αν μάλιστα συνεκτιμηθούν οι εξελίξεις που έχουν δρομολογηθεί για το νέο σκηνικό που περιγράφουμε παραπάνω.
Ένα Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που αλλάζει τα δεδομένα: μπορεί να υπάρξει και πως;
- Το Συνέδριο που έχει εξαγγελθεί να πραγματοποιηθεί μπορεί να αποτελέσει, λόγω των εξουσιών του ως το κυρίαρχο θεσμικό κομματικό σώμα, τον τόπο και το όργανο για τη συζήτηση και τις αποφάσεις επίλυσης τέτοιας σημασίας και βάρους ζητημάτων και, μ΄αυτή την έννοια, αυτού του καίριου προβλήματος/ζητήματος για το ξεμπλοκάρισμα και για την ανοδική, ελπιδοφόρα πορεία του ΠΑΣΟΚ, στο σήμερα και για το αύριο του.
- Το Συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει, με την κατάλληλη προετοιμασία, τόπο συνάντησης, διαλόγου και (συν)απόφασης, σύγκλισης και ένταξης τμημάτων, ομάδων και στελεχών της ευρείας Κεντροαριστεράς και κυρίως κινήσεων με περιφερειακές, κοινωνικές αναφορές και διαδρομή στα πλαίσια μιας μεγάλης Ενοποιητικής διαδικασίας και μιας μεγάλης, δεσμευτικής Προγραμματικής Συμφωνίας για τον Παραγωγικό, Δημοκρατικό Μετασχηματισμό, την Οικονομική Ανόρθωση και την Κοινωνική Δικαιοσύνη.
- Το Συνέδριο θα ήταν η κορύφωση. Η κορύφωση μιας πορείας συνάντησης, σμιξίματος με το Λαό.
Μιας πορείας μυρμηγκιού, με γνήσιο, τίμιο διάλογο από πόλη σε πόλη, από συνοικία σε συνοικία, από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο κι από σχολή σε σχολή, από εργοστάσιο σε εργοστάσιο κι από καφενείο σε καφενείο, από αγορά σε αγορά κι από ίδρυμα σε ίδρυμα.
Στη βάση, όχι από καθέδρας, όχι με τους «αντιπροσώπους», αλλά με τους πολίτες, τους παραγωγούς, τους επιστήμονες, τους αγρότες, τους σπουδαστές, όχι με τις «γραφειοκρατίες».
Στη βάση, όχι αφ΄υψηλού.
Αυτό το σμίξιμο με το λαό, όπως το περιγράφω, αφορά πρωτίστως την ηγεσία! Γιατί η ηγεσία, η ίδια η ηγεσία -πρέπει και οφείλει- να επιλύσει η ίδια και το πρόβλημα της ηγεσίας!
Ένα βαν με την ηγεσία -κι αμέσως μετά, όσα βαν επιτρέπουν τα πραγματικά οικονομικά του ΠΑΣΟΚ με στελέχη πρώτης γραμμής και εμπειρίας- εσωτερικά κατάλληλα εξοπλισμένο (για τηλεοπτικές ανταποκρίσεις, internet-wifi, ακόμα και διαμονή), από πόλη σε κωμόπολη σε πόλη, σε όλη την Ελλάδα, από την Ορεστιάδα, στη Φλώρινα, στο Καστελόριζο, την Ιεράπετρα και τη Ζάκυνθο.
Αυτή θα είναι η κινητή μονάδα του ζωντανού ανταμώματος με την κοινωνική βάση, η εμπροσθοφυλακή ενός νέου Κινήματος Λαϊκής Βάσης, του ΠΑΣΟΚ, που καθώς θα κινείται στον γεωγραφικό χώρο της Πατρίδας πίσω του το αποτύπωμα θα είναι οι νέες ζωντανές οργανώσεις του.
Εξάλλου, όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, παρά την οργανωτική καχεξία, το ΠΑΣΟΚ διαθέτει ένα υπολογίσιμο κομματικό δυναμικό που μπορεί να αναλάβει την οργανωτική προετοιμασία μιας τέτοιας πρωτόγνωρης προσπάθειας, μεγάλης σε αξία και έκταση και σημειακής στη γεωγραφία και την κοινωνία της Χώρας.
Αλήθεια, πόσο μας έχει τυφλώσει, η μηντιακή εξαπάτηση!
Πόσο το «μέσον-media» έχει γίνει ο σκοπός…
Η κοινοβουλευτική δραστηριότητα όπως πραγματοποιείται είναι καπελωμένη, στην πράξη ακυρωμένη, αναποτελεσματική. Μην παγιδεύεστε στη «θεσμικότητα». Χρειάζεται να την πιστεύει και ο κυβερνήτης και το κόμμα του για να λειτουργήσει στοιχειωδώς, και τίποτα τέτοιο, εκ μέρους του, δεν υπάρχει. Αυτή εξάλλου ήταν και η αυτοκριτική πριν από χρόνια των σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία όταν παραδόθηκαν πλήρως στη Δεξιά και την Μέρκελ. Ή, να θυμηθούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου, όπως πρέπει να κάνουμε πάντα, ιδιαίτερα στα δύσκολα. Έλεγε ο Α. Παπανδρέου: «Αγώνα μέσα και ΕΞΩ απ΄τη Βουλή!». Τώρα, είμαστε μάλλον στο ΕΞΩ, ή τουλάχιστον πολύ περισσότερο στο ΕΞΩ.
Τα τηλεοπτικά πάνελ. Μια χάβρα, ένα απέραντο αλαλούμ, με ρηχή ή στημένη θεματολογία, με εθισμό στην «ατάκα» και στο λούστρο. Αποτέλεσμα, τελικά, μηδενικό. Οι ελάχιστες περιπτώσεις ποιότητας δεν αξίζουν αν είναι να διαθέσεις τόσο και τέτοιο προσωπικό κεφάλαιο και κεφάλαιο χρόνου.
Τα social media σ΄ένα ηλίθιο κυνηγητό των likes, με την εύκολη απόλαυση του στιγμιαίου και της «ατάκας» έχουν εξουδετερώσει οτιδήποτε ουσιαστικό και αληθινό.
Τι απέμεινε, λοιπόν;
Η επαφή, η ζωντανή επαφή, η άμεση σχέση με το λαό. Μόνο αυτό!
Η πορεία προς το Λαό, όχι ως σλόγκαν, ως πράξη.
Ως συγκεκριμένη πράξη, ως επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο, σημείο προς σημείο!
Χρονοβόρο, μπορεί και βασανιστικό. Αλλά το μόνο αληθινό και ουσιώδες.
Και, πολλαπλά απελευθερωτικό!
Σε αδρές γραμμές, θεωρώ ότι αυτή θα ήταν μια δημιουργική και αποτελεσματική κατεύθυνση.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε, κλείνοντας, ότι οι θεσμικές πρόνοιες για ένα τέτοιο Συνέδριο υπάρχουν και είναι κατοχυρωμένες και καταστατικά.
Επίσης, το Συνέδριο έχει εξαγγελθεί.
Υπάρχει, άραγε, η πολιτική βούληση με ένα τέτοιο περιεχόμενο, για μια πορεία όπως περιγράφηκε με κορύφωση ένα Συνέδριο που θα είχε από τη φύση του Ιδρυτικό (ή επανιδρυτικό, να προτιμάτε) χαρακτήρα.
Θα ήταν, πάντως, ένα άλμα.
Ιδού!
Θεσσαλονίκη, 9 Δεκεμβρίου 2025
