Μια σχεδόν δεκαετής ιστορία λανθασμένων χειρισμών, παραλείψεων αλλά και –ενδεχομένως και σκοπίμως– επιζήμιων για το δημόσιο συμφέρον χειρισμών. Τα νέα στοιχεία που έρχονται συνεχώς στο φως, για το έργο που αν είχε υλοποιηθεί δεν θα θρηνούσαμε σήμερα δεκάδες ανθρώπους, φανερώνουν ότι διαδοχικές κυβερνήσεις αδιαφόρησαν για το τέλμα στο οποίο είχε περιέλθει η υπόθεση. Ηταν η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2018, η οποία οδήγησε στην επιστροφή 2,4 εκατ. ευρώ, που «ξύπνησε» τον κρατικό μηχανισμό, υποδεικνύοντας ένα βαθύτερο πρόβλημα στην εργολαβία.

Το 2014 η ΕΡΓΟΣΕ υπέγραψε σύμβαση αναθέτοντας σε ιδιώτη να καταστήσει και πάλι λειτουργικό το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, που είχε τοποθετηθεί μια δεκαετία νωρίτερα και το οποίο είχε πέσει σε αχρησία εξαιτίας βλαβών και δολιοφθορών, κυρίως κλοπή καλωδίων ή καταστροφή της υποδομής. Το έργο ονομάζεται «Ανάταξη του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη» και ανάδοχος είναι η κοινοπραξία ΤΟΜΗ (θυγατρική της «Ελλάκτωρ») – Alstom. Η σύμβαση είχε αρχικό προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ και προθεσμία ολοκλήρωσης δύο ετών, δηλαδή το 2016.

Διαδοχικές παρατάσεις

Ομως, τα προβλήματα φάνηκαν πολύ σύντομα. Ηδη από το 2016 το έργο άρχισε να λαμβάνει διαδοχικές παρατάσεις μέχρι που, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών, έπεσε σε τέλμα. Με δεδομένο ότι το έργο είχε χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ, στην υπόθεση παρενέβη η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), η οποία πραγματοποίησε έλεγχο τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2018. Στην έκθεση ελέγχου η ΕΔΕΛ διαπίστωσε σοβαρά προβλήματα στο τμήμα ΣΚΑ – Πλατύ και ζήτησε την ανάκτηση 2,42 εκατ. ευρώ από τον κύριο του έργου, την ΕΡΓΟΣΕ. Σύμφωνα με την απόφαση του τότε αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γιώργου Χουλιαράκη (24.6.2019), που επικύρωσε την έκθεση ελέγχου της ΕΔΕΛ, «η ανωτέρω δημοσιονομική διόρθωση επιβάλλεται για τη μη εκπόνηση και έγκριση των μελετών από τη δανειοπάροχο εταιρεία (σ.σ. Alstom) με χρήση του εξειδικευμένου προσωπικού και της εμπειρίας που διαθέτει σε έργα σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, καθώς και η μη παροχή της εξειδικευμένης εμπειρίας και τεχνογνωσίας κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών από την ανάδοχο κοινοπραξία».  αλλά όχι τα τρένα»

Με άλλα λόγια, δύο χρόνια μετά τη λήξη της αρχικής προθεσμίας της σύμβασης, μέρος των απαραίτητων μελετών δεν είχε εκπονηθεί και εγκριθεί και μέρος των έργων που είχαν εκτελεστεί δεν μπορούσε να πιστοποιηθεί. Η εξέλιξη αυτή έδειχνε ότι η σύμβαση βρισκόταν πλέον στα πρόθυρα της διάλυσης – παρ’ όλα αυτά στο «εθνικό σχέδιο» που υπέβαλε το υπουργείο Υποδομών το 2018 στις κοινοτικές αρχές υποστήριξε ότι το έργο μπορούσε να ολοκληρωθεί… στις αρχές του 2019, παραπλανώντας τις κοινοτικές αρχές εσκεμμένα. Το Δημόσιο όμως δεν προστάτευσε τη θέση του. Αντί να κηρύξει έκπτωτη την κοινοπραξία (που ευθυνόταν για την κατάσταση, σύμφωνα με το πόρισμα της ΕΔΕΛ), η ΕΡΓΟΣΕ προτίμησε να δίνει διαδοχικές παρατάσεις στο έργο αποδεχόμενη (έστω μερικώς) την ευθύνη για την καθυστέρηση. Ετσι το έργο έφθασε να έχει καταληκτική ημερομηνία τον Μάρτιο του 2023 και με την επόμενη παράταση (έως τον Σεπτέμβριο) να βρίσκεται ante portas.

Ακόμη 13,3 εκατ. ευρώ

Η υποχρεωτική επιστροφή μέρους της κοινοτικής χρηματοδότησης δρομολόγησε εξελίξεις στο έργο. Στις αρχές του 2021 η ΤΟΜΗ αποχώρησε από το έργο, αναθέτοντας μέσω ιδιωτικού συμφωνητικού στην Alstom το τεχνικό της έργο επί των ηλεκτρονικών συστημάτων (παρέμεινε τυπικά στην κοινοπραξία). Ακολούθως, ένα έτος αργότερα, στα τέλη του 2022 υπεγράφη συμπληρωματική σύμβαση με την κοινοπραξία (ουσιαστικά με την Alstom), ύψους 13,3 εκατ. ευρώ, για την ολοκλήρωση του έργου. Ολες αυτές οι καθυστερήσεις βέβαια συνετέλεσαν στο να μην υπάρχει ακόμη σύγχρονο σύστημα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης ούτε εφαρμογή του συστήματος ETCS (που φρενάρει αυτόματα τα τρένα αν υπερβούν την καθορισμένη ταχύτητα ή εντοπιστεί σοβαρό πρόβλημα). Συστήματα που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει την προχθεσινή τραγωδία.

Καθημερινή