Το ταξίδι της ηφαιστειακής τέφρας από την Αίτνα στα Αντικύθηρα

Η πρόσφατη δραστηριότητα του ηφαιστείου της Αίτνα κορυφώθηκε στις 12 Μαρτίου 2021, στις 06:18 UTC (08:18 τοπική ώρα), με τον 12^ο παροξυσμό του Νοτιοανατολικού κρατήρα, σύμφωνα με τις καταγραφές του Παρατηρητηρίου Γεωφυσικής της Κατάνια (INGV-ΕΟ). Το σύννεφο της εκπεμπόμενης τέφρας έφτασε έως και τα 6 χλμ ύψος, ενώ η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα συνεχίστηκε και στις 08:45 UTC (10:45 τοπική ώρα) όπου οι συγκεντρώσεις της  τέφρας έφτασαν σε ύψος έως 10km πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (Εικόνα 1). Η εκπομπή τέφρας εξασθένησε στις 12:30 UTC (14:30 τοπική ώρα).

Εικόνα 1: (Αριστερά) Ηφαιστειακή τέφρα και (δεξιά) η λήψη από θερμική κάμερα στον Νοτιοανατολικό κρατήρα του ηφαιστείου (12 Μαρτίου 2021, 09:25 UTC, πηγή: INGV Catania Webcam)

Το μείγμα ηφαιστειακής τέφρας και θειικών αερίων, μεταφέρθηκε λόγω της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας προς την Ελλάδα (Εικόνα 2α), και διέσχισε το Παρατηρητήριο των Αντικυθήρων ΠΑΓΓΑΙΑ στις 12 Μαρτίου 2021, στις 19:30 UTC, όπως φαίνεται από τον δορυφόρο MSG-3 (Εικόνα 2β). Το νέφος παρατηρήθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο.

α)                                                                                                                        β)

Εικόνα 2: Το ηφαιστειακό νέφος όπως εντοπίστηκε (α) πάνω από τη Μεσόγειο στις 11:45UTC και (β) πάνω από τον σταθμό ΠΑΓΓΑΙΑ του ΕΑΑ στα Αντικύθηρα στις 19:30 UTC. Οι ανακτήσεις από το δορυφόρο MSG-3 (Meteosat Second Generation (MSG) έγινα από το INGV.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου E-shape του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η ομάδα ReACT αξιοποιεί τις παρατηρήσεις των Ιταλών συνεργατών του INGV για να παρέχει σε πραγματικό χρόνο προγνώσεις της μεταφοράς ηφαιστειακής τέφρας και των θειικών αιωρημάτων με τη χρήση του αριθμητικού μοντέλου FLEXPART-WRF (Εικόνα 3).

Εικόνα 3: Προσομοιώσεις της συγκέντρωσης ηφαιστειακής τέφρας με το μοντέλο διασποράς FLEXPART-WRF (12 Μαρτίου 2021, 19:30 UTC).

Το νέφος της ηφαιστειακής τέφρας καταγράφηκε από το σύστημα Polly^XT lidar του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που λειτουργεί αδιάλειπτα από τον Ιούνιο του 2018 στο Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής στα Αντικύθηρα, ΠΑΓΓΑΙΑ.

Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4, οι στρωματώσεις των ηφαιστειακών σωματιδίων εκτείνονται από τα 7.5 χλμ έως τα 12.5 χλμ πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας, σχηματίζοντας ένα εντυπωσιακό αποτύπωμα στις καταγραφές ανώτερης ατμόσφαιρας του ΕΑΑ.

Εικόνα 4: Καταγραφή των στρωματώσεων ηφαιστειακών σωματιδίων στην ατμοσφαιρική στήλη των Αντικυθήρων με το σύστημα Poly^XT lidar του ΕΑΑ (12 Μαρτίου 2021, 18:00-21:09 UTC).

Η έρευνα της μεταφοράς ηφαιστειακής τέφρας στην ατμόσφαιρα είναι πολύ σημαντική για την βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για την Ασφάλειας της Αεροναυτιλίας, μιας και τα σωματίδια ηφαιστειακής τέφρας μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους κινητήρες των αεροσκαφών.

Για περισσότερες πληροφορίες: Δρ. Βασίλης Αμοιρίδης, Δ/ντης Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ