Το συναξάρι του Φραντς Γεγκερσταίτερ* κινηματογραφική ταινία

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

του Geoffroy Caillet, αρχισυντάκτη του Figaro Histoire

Ο Αουγκούστ Ντιλ υποδύεται τον Φραντς Γεγκερσταίτερ, ο οποίος αποκεφαλίστηκε το 1943, σε ηλικία 36 ετών, επειδή αρνήθηκε να υπηρετήσει τον Χίτλερ, και ανακηρύχτηκε άγιος το 2007 από τον Πάπα Βενέδικτο τον 16ο.

Επειδή σπάει μια σειρά από μάλλον απογοητευτικές ταινίες, από το 2012 (Για το θαύμα), ενώ περικλείει την ουσία του κινηματογράφου που επιδιώκει ο δημιουργός του εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα. Η Κρυμμένη ζωή είναι παράδοξη και το αποκορύφωμα. Λες και η πορεία του Φραντς Γεγκερσταίτερ πρόσφερε στον Tέρενς Μάλικ ένα υλικό, του οποίου η μοναδική καθαρότητα δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει παρά ένα έργο ισοδύναμης ποιότητας, απαλλαγμένου από τον θολό  μυστικισμό Tου δέντρου της Ζωής (2011). Λες και η αγκίστρωσή του στην ιστορία, επιβάλλοντας τη δραματική εξέλιξη που έλειπε από αυτή την ταινία, ενορχήστρωσε τόσο ipso facto τα θέματα και τις ικανότητες του Mάλικ ώστε να εμφυσήσει στην Κρυμμένη ζωή μια συνοχή και μια αλήθεια που σπάνια επιτυγχάνονται.

Σκαρφαλωμένο στις Άλπεις της Άνω Αυστρίας, το Sankt Radegund είναι, το 1939, ένας ξεχασμένος παράδεισος, που ζει στο ρυθμό, τον σκληρό και αλληλέγγυο, των εργασιών και των ημερών της μικρής αγροτικής του κοινότητας. Ο Φραντς (August Diehl), η Φάνι (Valerie Pachner) και οι τρεις κόρες τους αγαπούν ο ένας τον άλλον με την ίδια θέρμη, την ίδια απλή χαρά που εργάζονται. Δεν ζουν κοντά στον Θεό, σε αυτό το βουνό, που ο Μάλικ κινηματογραφεί, φωτεινό ή καλυμμένο με ομίχλη, γεμάτο ρέουσες πηγές και πλούσια λιβάδια, σε εκπληκτικά όμορφα πλάνα που κόβουν  την ανάσα; Μακριά από κάθε ακατανόητη εγκοσμιότητα , ο Δημιουργός ξεπροβάλλει σχεδόν χωρίς πέπλο σε αυτή την Εδέμ που εμψυχώνεται από το πνεύμα.

Δυστυχώς, η πρωταρχική τραγωδία επαναλαμβάνεται. Το κακό αμαύρωσε αυτή την αυγή των χρόνων. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ο Φραντς, ο μοναδικός του χωριού, επαναλαμβάνει ότι η συνείδησή του του απαγορεύει να ορκιστεί πίστη στον Χίτλερ. Μόλις κατατάσσεται στο στρατό,  φυλακίζεται και βασανίζεται. Από τότε, η Κρυμμένη ζωή δείχνει δύο κολάσεις: αυτή στην οποία βυθίστηκε ο Φραντς από πίστη στο φως που διακρίνει· και αυτή που δημιούργησε το χωριό για τη Φάνι, στόχος του μίσους των δικών της, οι οποίοι θεωρούν τον σύζυγό της προδότη. Δύο κολάσεις· υπόγεια όμως ρέει το κανάλι της αγάπης τους, αρδευόμενο από τις σπάνιες επιστολές που μπορούν να ανταλλάξουν.

Είτε γυρίζει τη μηχανή λήψης προς τον Φράντς είτε προς τη Φάνι, ο Μάλικ καταγράφει τη θυσία γυμνή, το ταξίδι χωρίς επιστροφή εκείνων που αποφάσισαν να αντισταθούν  στο κακό, το ανεξήγητο αίνιγμα των αποφασιστικών και ταυτόχρονα γελοίων επιλογών. Καθώς η τραγωδία ξετυλίγεται, ανησυχούμε για το τι θα ακολουθήσει. Παραμονεύουμε την περιττή εικόνα, το λανθασμένο στυλιστικό βήμα, τις, έστω και ελάχιστες, απρέπειες, που θα διαταράξουν τη λάμψη της, θα προδώσουν τον ριζοσπαστισμό της, κατά μίμηση των ψεύτικων καλών ψυχών οι οποίες – αγρότης, δήμιος, ιερέας ή δικηγόρος – προτρέπουν τον Φραντς να ανακαλέσει. Μάταια. Ο Mάλικ χειρίστηκε αυτή την τραγωδία ως συμφωνία, όπου η τελειότητα της επεξεργασίας και ένας λυρισμός ελεγχόμενος από την αρχή μέχρι το τέλος ενώνονται για να μεταφέρουν τον θεατή στην καρδιά του μυστηρίου: η αξία του ανθρώπου είναι να πιστέψει, ενάντια σε όλα τα δεδομένα, ότι “Η πρόοδος του καλού στον κόσμο εξαρτάται εν μέρει από πράξεις που δεν έχουν τίποτα το ιστορικό· και [ότι] αν τα πράγματα δεν πάνε, για εσάς και εμένα, τόσο άσχημα όσο θα μπορούσαν να είχαν πάει, το χρωστούμε εν μέρει σε εκείνους που έζησαν πιστά μια κρυφή ζωή και που αναπαύονται σε παραμελημένους τάφους », σύμφωνα με το απόσπασμα του Τζωρτζ Ελιοτ που μας εισάγει στην  ταινία.

Το αχρείαστο της πράξης του είναι αυτό που ο καθένας κατηγορεί τον Φραντς, και πολύ πιο έντονα επειδή οι ίδιοι έχουν εγκαταλείψει τις μάχες. Ποιον θα σώσει με την άρνησή του, ο υπερήφανος που ετοιμάζεται να αφήσει μια χήρα και τρία ορφανά; Πώς, προ παντός, μπορούν να δεσμεύουν οι λέξεις; Ο Πιλάτος και η ερώτησή του «τι είναι η αλήθεια;» τα ίδια έλεγε. Σε αυτές τις αντιρρήσεις, ο Φραντς έχει μόνο μία απάντηση: “Δεν μπορώ να κάνω αυτό που πιστεύω ότι είναι κακό.” Πώς ξέρει τί είναι κακό; Επειδή έμαθε να γνωρίζει και να αγαπά Εκείνον που είναι η πηγή κάθε καλού. Όπως και ο Σκορτσέζε στην τρομακτική Σιωπή, ο Μάλικ καταγράφει όσο πιο έντονα το σπαραγμό ενός ανθρώπου μπροστά στην ύψιστη επιλογή, αυτή του Θεού. Αλλά εκεί που η αποστασία οδηγούσε τον Ιησουίτη να μην είναι πλέον παρά ένας ζωντανός νεκρός, η πίστη του Φραντς τον έκανε ένα τσακισμένο αλλά παραδόξως άθικτο πλάσμα, παρόμοιο με τον Άνθρωπο των Παθών που επέλεξε να ακολουθήσει και που τώρα μοιάζει με αδελφό.

Καθώς ο Φραντς προχωρά στο δρόμο προς το σταυρό, η νηφάλια και συγκλονιστική ερμηνεία του Aουγκούστ Ντιλ κατακλύζει την οθόνη. Στη φυλακή, τα χτυπήματα βροχή. Η χάρις επίσης – αλλά σταγόνα-σταγόνα, όπως αυτοί οι ψαλμοί που μουρμουρίζει μια αγαπητή στον Tέρενς Μάλικ off φωνή. Στο χωριό [η χάρις], διατηρεί ζωντανή τη Φάνη, τσακισμένη από το θερισμό του σιταριού και τα δάκρυα. Η δοκιμασία του Φραντς είναι αυτή της συγκατάθεσης στην αλήθεια. Η δική της, της παραίτησης από τη θέλησή της. Με άλλα λόγια, η δοκιμασία της αγάπης, επειδή η στήριξη στον σύζυγό της μέχρι τέλους, σημαίνει αποδοχή ότι τον χάνει. Καταλήγοντας στο γένοιτο [το θέλημά του] εγγυητή της πίστης του Φραντς στην αλήθεια, ο Mάλικ δίνει στη συζυγική αγάπη μια έκφραση συντριπτικής δύναμης.

«Μια μέρα θα ζωγραφίσω τον αληθινό Χριστό», έλεγε κάποτε ο Φραντς ο καλλιτέχνης, όταν ανέλαβε να παραστήσει τον υιό του Θεού ως ειρηνικό βασιλιά της δόξης στην εκκλησία του χωριού. Ο αληθινός Χριστός, δηλαδή ο Χριστός που συντρίβεται από το κακό, ο Χριστός της εγκατάλειψης, ο Χριστός που αγαπάει μέχρι θανάτου και γι’ αυτό είναι ήδη νικητής. Η Κρυμμένη ζωή είναι η αιώνια ιστορία της νίκης – τρέλα για τον φαινομενικό κόσμο – της αγάπης επί του  κακού, του φωτός πάνω στα σκοτάδια από την πράξη ενός μόνου – ανθρώπου ή Θεού. Αυτής που απεικονίζει αυτή η καταπληκτική σκηνή, όταν ένα κεράκι σχίζει το σκοτάδι για να φωτίσει το πρόσωπο του Φράντς στο κελί του, την παραμονή της εκτέλεσής του. Ένας πίνακας που νομίζει κανείς ότι βγήκε από το πινέλο του Ζωρζ ντε Λα Τουρ [ζωγράφος του 17ου αιώνα], αλλά του οποίου ο ίδιος ο Φραντς είχε σκιαγραφήσει με αυτά τα λόγια που έγραψε στη Φάνι: «Όταν παραιτούμαστε από το να επιβιώνουμε με κάθε κόστος, ένα νέο φως μας πλημμυρίζει».

*Στο ελληνικό κοινό η ζωή, η αντίσταση και ο θάνατος του Φραντς Γεγκεσταίτερ είχαν γίνει γνωστά από το 1974, με την κυκλοφορία του βιβλίου του Γκόρντον Τσαν  ΕΝΑΣ  ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ, η ζωή και ο θάνατος του Φραντς Γαιγκερσταίτερ, σε ωραία μετάφραση του θεολόγου Γεώργιου Ροδίτη, από τις εκδόσεις ΜΗΝΥΜΑ, της «Χριστιανικής Δημοκρατίας».

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

https://www.lefigaro.fr/vox/culture/une-vie-cachee-la-passion-selon-malick-20191210

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα