του Παναγιώτη Μπαλακτάρη, Δικηγόρου Αθηνών.
«Ο φασισμός είναι η σκιά ή μάλλον το αποτρόπαιο γέννημα του κομμουνισμού»
Ουίνστον Τσώρτσιλ
Στα ταξί οι συζητήσεις έχουν πάντα ενδιαφέρον. Η έκφραση σύνθετων ή απλοϊκών σκέψεων έχει τη σημασία της. Οι φευγαλέες κουβέντες που θα ανταλλάξεις με κάποιον που ίσως δεν συναντήσεις ξανά είναι απαλλαγμένες από σκοπιμότητες. Οι υπαινιγμοί ή οι πεποιθήσεις περί παγκόσμιων συνωμοσιών αφθονούν. Κάποιες φορές το περιεχόμενο αυτών των συζητήσεων το ξεχνάς αμέσως μόλις αποβιβαστείς, ενώ άλλες το συγκρατείς στη μνήμη σου. Υπάρχουν, όμως, και φορές που τα γεγονότα που πληροφορείσαι σε συγκλονίζουν.
Για παράδειγμα, χθες μπήκα σε ταξί για να πάω σε δουλειά. Αρχίσαμε να συζητάμε με τον οδηγό. Γνώριζε ελληνικά αλλά μιλούσε με ανατολική προφορά και τον ρώτησα ποια είναι η καταγωγή του. Μου απάντησε ότι γεννήθηκε στο Ουζμπεκιστάν, στην Τασκένδη, στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Ρωτώντας τον περαιτέρω μού αποκάλυψε πως ο πατέρας του είναι Ρώσος και η μητέρα του Πόντια από την Κερασούντα. Αυτό ήταν! Άδραξα την ευκαιρία και κουβεντιάσαμε για τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, τις ευθύνες και της Σοβιετικής Ένωσης γι’ αυτό, την Οκτωβριανή Επανάσταση και φυσικά τη ζωή πίσω από το Παραπέτασμα.
Ό,τι και να έχεις διαβάσει ή ακούσει για ένα γεγονός, είναι κάθε φορά αποκαλυπτικά τα περιστατικά που σου διηγείται κάποιος που το έζησε. Έτσι, λοιπόν, τον ενθάρρυνα να μου περιγράψει τη ζωή υπό τον Κομμουνισμό. Αρχικά, αναφέρθηκε στις ασφυκτικές συνθήκες για την ελευθερία της έκφρασης. Εάν ήσουν με το καθεστώς δεν είχες κανένα απολύτως πρόβλημα. Σωστά; Λάθος. Ακόμη κι εάν ήσουν καθεστωτικός ελλόχευε διαρκώς ο κίνδυνος να σε θεωρήσει απειλή ένας ανώτερός σου στη δουλειά, ένας γείτονας ή οποιοσδήποτε τρίτος που απλώς δεν του άρεσε η φάτσα σου ή διεκδικούσατε την ίδια γυναίκα. Άρα, ουδείς ήταν ασφαλής. Έπειτα, σπανίως εξωτερίκευε κάποιος πολίτης τις σκέψεις του, διότι εάν αυτά που έλεγε θεωρούνταν αιρετικά για το καθεστώς, ή έστω αμφιλεγόμενα, κινδύνευε να εκδράμει παρά τη θέλησή του σε μέρη μακρινά και δύσβατα. Και αυτιά υπήρχαν παντού για να ακούσουν, όπως και στόματα για να καταδώσουν. Γι’ αυτό μιλούσαν στα ποντιακά μήπως αποφύγουν τον υπαρκτό κίνδυνο.
Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν το μέγεθος της προπαγάνδας του καθεστώτος στους πολίτες του που συνοδευόταν αυστηρά από την άσκηση βίας. Απαγορευόταν να αποκτάς γνώσεις σχετικά με τις δυτικές χώρες. Ήταν ανεπίτρεπτο να γνωρίζεις τον δυτικό τρόπο ενδυμασίας. Εντύπωση μου προκάλεσε το γεγονός, ότι οι κρατικοί λειτουργοί, αξιωματούχοι κ.λπ., που αναγκαστικά μετέβαιναν στο εξωτερικό, πριν φύγουν υπέγραφαν ένα έγγραφο εχεμύθειας – τήρησης απορρήτου (όπως μου το είπε), στο οποίο δεσμεύονταν, άμα τη επιστροφή τους, να μην αποκαλύψουν τίποτε από όσα είδαν στην αλλοδαπή ούτε καν στο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όπως μου είπε ο Αλέξανδρος, να αγνοούν οι σοβιετικοί πολίτες σχεδόν τα πάντα για τις άλλες χώρες. «Νομίζαμε ότι μόνον εμείς έχουμε αυτοκίνητα και ότι στην Αμερική και στην Ευρώπη δεν είχαν» μου επανέλαβε δύο φορές. Μου είπε, επίσης, ότι καταπιεζόταν το θρησκευτικό συναίσθημα των πολιτών και βέβαια ήταν αδιανόητο να σμιλεύεται εθνική συνείδηση διάφορη από την επιβληθείσα. Μου είπε, τέλος, ότι όταν κατέρρευσε ο Κομμουνισμός έκλαιγαν όλοι από χαρά κι έκαναν σαν παιδιά, ακόμη και οι ηλικιωμένοι.
Αναλογίστηκα, τότε, τις πιέσεις που ασκούνται στον άνθρωπο από τα αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα. Πόσο ικανές είναι να λυγίσουν τον άνθρωπο και να τον κάνουν να χάσει την πίστη του στον συνάνθρωπο, ακόμη και στη ζωή. Σκέφτηκα πόσες γενιές καταπιεσμένων και φοβισμένων ανθρώπων χάθηκαν κάτω από τις ερπύστριες με το σφυροδρέπανο. Πόσα χαμένα μυαλά που θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά στην ανθρωπότητα, πόσες ξεχωριστές περιπτώσεις ανθρώπων που σίγησαν από τη βία.
Στο μυαλό μου ερχόταν συνεχώς η παρωχημένη και επικίνδυνη κομμουνιστική ιδεολογία που ήταν η άλλη όψη του ναζισμού και του φασισμού, καθώς επίσης και οι ομοιότητές τους. Η πρώτη είχε στο επίκεντρο την εργατική τάξη, οι δεύτερος και τρίτος τη φυλή. Και σκότωναν γι’ αυτά. Θεωρούσαν ότι ο άνθρωπος δεν έχει αυτοτελή αξία. Αυτή του προσδίδεται από την ένταξή του στην εργατική τάξη, στην πρώτη περίπτωση ή στο συνανήκειν σε μια φυλή, στις άλλες.
Κατάλαβα πόσο τυχερός ήταν ο οδηγός του ταξί που κατόρθωσε να ξεμυτίσει από το Κακό. Ενώ εκατομμύρια άλλοι σαν αυτόν δεν τα κατάφεραν, διότι υπέφεραν, βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν.
Στην Ελλάδα κάποιοι αστειεύονται με όλα αυτά. Υμνούν τους δικτάτορες (είτε κόκκινους είτε μαύρους), νοσταλγούν τις δικτατορίες και διαφημίζουν τα «θετικά» τους(!). Συγχρόνως, οι ίδιοι άνθρωποι ωρύονται κατά της υποτιθέμενης αστυνομικής καταστολής, αντιδρούν στην άσκηση των ατομικών δικαιωμάτων των αντιπάλων τους και επιβάλλουν ετσιθελικά και δια της βίας τα συμφέροντά τους. Είναι απολογητές τυράννων και φοβούνται την ελευθερία, διότι τους είναι ξένη. Αυτού του είδους οι άνθρωποι θα αντιμετώπιζαν τον οδηγό του ταξί σαν προβοκάτορα ή ακόμη χειρότερα σαν εχθρό. Στην πραγματικότητα θα ήταν εχθρός των επικίνδυνων ιδεοληψιών τους, αφού σε αυτόν θα αντίκριζαν την ελευθερία κι έτσι θα συνειδητοποιούσαν τα μαύρα σημάδια της ανελευθερίας που φέρουν οι ίδιοι.
