Politico
Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται να συναντηθούν στις Βρυξέλλες την Πέμπτη για να συζητήσουν τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, το κάνουν υπό τεράστια και πρωτοφανή πίεση από τις ΗΠΑ.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ πιέζουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις —τουλάχιστον εκείνες που θεωρούν πιο φιλικές— να απορρίψουν το σχέδιο χρήσης 210 δισ. ευρώ από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. | Jakub Porzyck/Getty Images
17 Δεκεμβρίου 2025, 4:00 π.μ. CET
Της Zoya Sheftalovich και του Victor Jack
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ — Μια σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη θα δοκιμάσει αν το μπλοκ θα παραμείνει ενωμένο — ή αν ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να το διχάσει.
Μια διαφωνία υψηλού ρίσκου μεταξύ ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σχετικά με τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει από την εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της χώρας, αποκαλύπτει μια βαθύτερη διαίρεση στην ήπειρο για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί μια νέα παγκόσμια τάξη και η πρωτοφανής πίεση από τις ΗΠΑ.
«Θέλουν να μας αποδυναμώσουν», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ με γνώση των διατλαντικών σχέσεων και των προετοιμασιών για τη σύνοδο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτή την εβδομάδα πρέπει να κάνει δύο πράγματα. Οι ηγέτες χρειάζονται απτά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στο ζήτημα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Αλλά οι κυβερνήσεις του κυρίαρχου πολιτικού ρεύματος λένε επίσης ότι πρέπει να υπερασπιστούν την ΕΕ τη στιγμή που ο Λευκός Οίκος επιχειρεί να επηρεάσει την πολιτική, ενώ περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες από ποτέ —από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έως τον Αντρέι Μπάμπις της Τσεχίας— απορρίπτουν τη συμβατική σοφία των Βρυξελλών.
Η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς σε συνέντευξη στη γερμανική τηλεόραση. «Και θα δείξουμε στον κόσμο ότι, σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας, είμαστε ανίκανοι να σταθούμε ενωμένοι και να δράσουμε για να υπερασπιστούμε τη δική μας πολιτική τάξη σε αυτή την ευρωπαϊκή ήπειρο».
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ πιέζουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις —τουλάχιστον εκείνες που θεωρούν πιο φιλικές— να απορρίψουν το σχέδιο χρήσης 210 δισ. ευρώ από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δήλωσαν στο POLITICO τέσσερις αξιωματούχοι της ΕΕ που συμμετέχουν στις συζητήσεις.
Όταν οι ηγέτες της ΕΕ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο, απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία για τα ακινητοποιημένα κεφάλαια, επειδή το Βέλγιο αντιτάχθηκε. Δύο μήνες αργότερα, είναι σαφές ότι το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι πραγματικά το Βέλγιο, αλλά ο Τραμπ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ισχυρότερες πρωτεύουσες διαπραγματεύονται μεταξύ τους όλο αυτό το διάστημα, προσπαθώντας να φέρουν με το μέρος τους τον Βέλγο πρωθυπουργό Μπαρτ ντε Βέβερ —του οποίου η στήριξη είναι κρίσιμη, καθώς η χώρα του φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη. Οι συζητήσεις έγιναν πιο έντονες την τελευταία εβδομάδα, καθώς η ΕΕ επιδίωξε να παράσχει στο Βέλγιο εγγυήσεις.
Όμως οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας χειροτέρεψαν αντί να βελτιωθούν ακόμη και κατά τη διάρκεια της Τρίτης, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος, στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα. «Ήθελα να κλάψω», είπε, περιγράφοντας το κλίμα σε μια συνάντηση υπουργών ευρωπαϊκών υποθέσεων στις Βρυξέλλες που προετοίμαζαν τη σύνοδο.
«Δεν είναι πλέον ηγέτης του ελεύθερου κόσμου»
Η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα χρήματα, καθώς αντιμετωπίζει δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 71,7 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος. Αν η χρηματοδότηση δεν αρχίσει να ρέει έως τον Απρίλιο, θα αναγκαστεί να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες, κάτι που θα μπορούσε να πλήξει το ηθικό και την ικανότητά της να συνεχίσει να αμύνεται, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.
Η βελγική κυβέρνηση δηλώνει ότι η αντίθεσή της στη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση του δανείου οφείλεται στην ανάγκη προστασίας των δικών της φορολογουμένων, σε περίπτωση που τα χρήματα χρειαστεί ποτέ να επιστραφούν.
Για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα αφορά ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες.
Η αμερικανική εκστρατεία επιρροής, στο πλαίσιο της οποίας αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ παρακάμπτουν τις Βρυξέλλες και επικοινωνούν παρασκηνιακά με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οδήγησε την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Μάλτα και την Τσεχία να προστεθούν στο μπλοκ των διαφωνούντων χωρών.
Η αποτυχία θα αποτελούσε καταστροφή για τη διεθνή θέση της ΕΕ, δήλωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, λόγω του μηνύματος που θα εξέπεμπε. Όχι μόνο προς την επιθετική κυβέρνηση Τραμπ —η οποία στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που δημοσίευσε νωρίτερα αυτόν τον μήνα ανέφερε ότι θα στηρίξει ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις— αλλά και προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία πρώην σοβιετικών κρατών.
Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της μεγαλύτερης πολιτικής οικογένειας της ΕΕ, έδωσε την Τρίτη μια ιδιαίτερα αιχμηρή αποτίμηση για την επιδείνωση των σχέσεων.
«Οι ΗΠΑ προφανώς δεν είναι πλέον ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου», δήλωσε σε δημοσιογράφους στο Στρασβούργο, όπου συνεδριάζει αυτή την εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση Τραμπ «απομακρύνεται από εμάς».
Μια οικονομικά εξαντλημένη Ουκρανία θα είχε ασθενέστερη διαπραγματευτική θέση στις ειρηνευτικές συνομιλίες, υπονομεύοντας τις πιθανότητές της να εξασφαλίσει τη διαρκή ειρήνη που χρειάζεται για να ανοικοδομηθεί μετά την καταστροφή τεσσάρων ετών ολοκληρωτικού πολέμου.
«Δεν έχω καν τη σωστή λέξη», δήλωσε στο POLITICO ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κρίστεν Μίχαλ, όταν ρωτήθηκε τι θα συμβεί αν η ΕΕ αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία για το δάνειο. Το Κίεβο χρειάζεται να γνωρίζει «ότι η Ευρώπη στηρίζει την Ουκρανία ό,τι κι αν γίνει. Ότι δεν χρειάζεται να αποδεχθεί μια κακή συμφωνία».
Σύμφωνα με προσχέδιο ειρηνευτικού σχεδίου που διέρρευσε και διαπραγματεύτηκαν ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο, η Ουάσιγκτον επιθυμεί να χρησιμοποιήσει μέρος των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση προσπαθειών ανοικοδόμησης υπό αμερικανική ηγεσία. Η αποδέσμευση των παγωμένων κεφαλαίων προς την Ουκρανία στο πλαίσιο ενός δανείου αποζημιώσεων θα επέτρεπε στο Κίεβο να αποφασίσει πού θα κατευθύνει τα χρήματα, με τη Γαλλία να πιέζει για μια «πρώτα η Ευρώπη» προσέγγιση στις αμυντικές δαπάνες.
Ο Τραμπ ασκεί επίσης πίεση στον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι να παραχωρήσει στη Ρωσία εκτεταμένες, βαριά οχυρωμένες και στρατηγικά κρίσιμες περιοχές στο Ντονμπάς — εδάφη που το Κρεμλίνο δεν ελέγχει επί του παρόντος.
Ο Λευκός Οίκος απέρριψε τις κατηγορίες των Βρυξελλών περί ανάμειξης.
«Εικασίες από ανώνυμες πηγές που δεν ήταν παρούσες σε αυτές τις συζητήσεις δεν πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη», δήλωσε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι. «Ο μοναδικός στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να φέρουν ειρήνη σε αυτή τη σύγκρουση… Τόσο οι Ουκρανοί όσο και οι Ρώσοι έχουν διατυπώσει σαφείς θέσεις σχετικά με τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, και η μόνη μας δουλειά είναι να διευκολύνουμε έναν διάλογο που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε συμφωνία».
Οι διαπραγματεύσεις που βάλτωσαν την Τρίτη οδήγησαν αξιωματούχους και ηγέτες της ΕΕ να αρχίσουν όλο και πιο έντονα να συζητούν την «πυρηνική επιλογή»: την επιβολή του δανείου αποζημιώσεων μέσω ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία — με άλλα λόγια, αγνοώντας τις αντιρρήσεις ορισμένων χωρών και προχωρώντας έτσι κι αλλιώς.
Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι κάτι τέτοιο θα άνοιγε βαθιά ρήγματα σε ένα ήδη κατακερματισμένο μπλοκ και πιθανότατα θα το βύθιζε σε πραγματική κρίση.
Μια άλλη εναλλακτική είναι ορισμένες χώρες να προσφέρουν απλώς περιορισμένα διμερή δάνεια.
«Είναι σημαντικό να έχουμε το Βέλγιο μέσα» στη συμφωνία, «αλλά θα δούμε», δήλωσε την Τρίτη στο POLITICO η πρωθυπουργός της Λετονίας, Έβικα Σιλίνια. «Αν αυτή [η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία] είναι η μόνη [επιλογή], γιατί όχι;»
«Είναι σημαντικό για την ΕΕ να δείξει τη δύναμή της, αλλά και την ικανότητά της να λαμβάνει ισχυρές αποφάσεις, γιατί εργαζόμαστε εδώ και αρκετό καιρό και έχουμε υποσχεθεί στην Ουκρανία ότι θα τη βοηθήσουμε με χρηματοδοτικούς πόρους — και τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία είναι πραγματικά μια πολύ καλή πηγή», πρόσθεσε.
Η Σιλίνια συμπλήρωσε με νόημα: «Για το Βέλγιο, νομίζω ότι δεν θα ήθελα να το δω να γίνεται δεύτερη Ουγγαρία». Το POLITICO ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι διπλωμάτες είχαν προειδοποιήσει πως το Βέλγιο κινδυνεύει να απομονωθεί στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ, λόγω της αδιάλλακτης στάσης του στο ζήτημα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Για την Ουκρανία, το δάνειο αποζημιώσεων που θα χρηματοδοτηθεί από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα αποτελούσε την καλύτερη λύση στο τεράστιο δημοσιονομικό της κενό — καθώς η στήριξη του ΔΝΤ προς τη χώρα εξαρτάται από αυτό το σχέδιο.
Ωστόσο, ο Ζελένσκι εμφανίστηκε πραγματιστής σε συνομιλία μέσω WhatsApp με δημοσιογράφους τη Δευτέρα. Δεν τον ενδιαφέρει πώς θα εξασφαλίσει η Ουκρανία τα χρήματα, αρκεί να τα εξασφαλίσει.
«Φυσικά, θα θέλαμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε [τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία] για να ανοικοδομήσουμε το κράτος μας», καθώς «είναι δίκαιο οι Ρώσοι να πληρώσουν για την καταστροφή». Όμως, πρόσθεσε, «ένα δάνειο αποζημιώσεων ή οποιοδήποτε σχήμα βασίζεται στο ύψος των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας —συνολικά μεταξύ 150 και 200–210 δισ. δολαρίων— αποτελεί πράγματι game changer».
Καθώς οι συνομιλίες μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία, οι ηγέτες θα έχουν την ασυνήθιστη αποστολή στη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης να βρουν οι ίδιοι, δια ζώσης, μια λύση.
Ρεπορτάζ του Victor Jack από το Ελσίνκι. Οι Gabriel Gavin και Nick Vinocur στις Βρυξέλλες, η Veronika Melkozerova στο Κίεβο, ο Max Griera στο Στρασβούργο και η Daniella Cheslow στην Ουάσιγκτον συνέβαλαν στο άρθρο.
