Η ομιλία του Αντιπροέδρου στην Αννάπολη σηματοδότησε μια σαφή και καλοδεχούμενη ρήξη με το παρελθόν.
Τζέιμς Γ. Κάρντεν The Realist Review
29 Μαΐου 2025
Ο τελευταίος Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ που υπηρέτησε εν καιρώ πολέμου ήταν επίσης και ο τελευταίος Πρόεδρος που είχε βιώσει πολεμική εμπειρία: ο Τζορτζ Χέρμπερτ Ουόκερ Μπους (1924–2018). Η προεδρία του Μπους, σε αντίθεση με εκείνη του γιου του, χαρακτηριζόταν κυρίως από μια συνετή προσέγγιση στις διεθνείς υποθέσεις. Η προειδοποίησή του για τους κινδύνους της αποδέσμευσης των «δαιμόνων του αυτοκτονικού εθνικισμού που βασίζεται στο εθνοτικό μίσος» σε χώρες όπως η Ουκρανία μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δυστυχώς, αγνοήθηκε. Κι όμως, η διοίκηση Μπους του Πρεσβύτερου ήταν ίσως η τελευταία — μέχρι σήμερα — που αντιλαμβανόταν, όπως είχε επισημάνει και ο κορυφαίος αρθρογράφος και στρατηγικός στοχαστής Γουόλτερ Λίπμαν (1889–1974), πως:
«…μια ώριμη δύναμη θα κάνει μετρημένη και περιορισμένη χρήση της ισχύος της. Θα απορρίψει τη θεωρία του καθολικού και παγκόσμιου καθήκοντος, η οποία όχι μόνο την δεσμεύει σε ατελείωτους πολέμους παρέμβασης, αλλά και δηλητηριάζει τη σκέψη της με την ψευδαίσθηση πως είναι σταυροφόρος της αρετής.»
Ο Λίπμαν θα περιφρονούσε τις διακομματικές φαντασιώσεις περί παγκόσμιας παντοδυναμίας που επικράτησαν στις δεκαετίες που ακολούθησαν την προεδρία Μπους. Εκ των υστέρων, θεωρίες όπως το «Τέλος της Ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα, η «Μονοπολική Στιγμή» του Τσαρλς Κράουθαμερ ή το προσχέδιο του Πωλ Γούλφοβιτς για την Αμυντική Στρατηγική των ΗΠΑ του 1992 (γνωστό αργότερα ως «Δόγμα Γούλφοβιτς»), μοιάζουν πλέον περισσότερο με ιδεολογικά τερτίπια παρά με σοβαρές στρατηγικές — και αποτέλεσαν τη διανοητική βάση για τη σειρά καταστροφικών πολέμων που ακολούθησαν.
Ο Τζέι. Ντι. Βανς, Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, είναι ο πρώτος αντιπρόεδρος από την εποχή του Τζορτζ Μπους του Πρεσβύτερου που υπηρέτησε επίσης εν καιρώ πολέμου. Στην ομιλία του κατά την τελετή αποφοίτησης της Ναυτικής Ακαδημίας των ΗΠΑ το 2025, ο Βανς έδωσε το «τελειωτικό χτύπημα» στις παρωχημένες — αλλά ακόμη επικίνδυνες — ιδέες της αμερικανικής μονοκρατορίας που διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες.
Αυτός είναι και ο λόγος που η ομιλία του αγνοήθηκε επιδεικτικά από το κυρίαρχο μιντιακό σύστημα, το οποίο εξακολουθεί να βρίσκεται εγκλωβισμένο σε ιδέες και αντιλήψεις που οδήγησαν, από το 2001 και εξής, σε πάνω από ένα εκατομμύριο θανάτους παγκοσμίως. (Για λεπτομερή αποτίμηση των συνεπειών των πολέμων που ξεκίνησαν επί Τζορτζ Μπους του Νεότερου και συνεχίστηκαν από τους διαδόχους του, δείτε το έργο «Cost of War» του Πανεπιστημίου Brown.)
Ο Βανς υπενθύμισε στους δόκιμους αξιωματικούς:
«Για μεγάλο διάστημα, η εξωτερική μας πολιτική βασίστηκε σε ένα πείραμα: ανταλλάξαμε την εθνική άμυνα και τη διατήρηση των συμμαχιών μας με την οικοδόμηση κρατών και την ανάμειξη στις υποθέσεις ξένων χωρών — ακόμη και όταν οι χώρες αυτές δεν είχαν σχεδόν καμία σχέση με τα ουσιώδη συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών.»
Στρέφοντας τα βέλη του στις κυρίαρχες θεωρίες αμερικανικής υπεροχής της δεκαετίας του 1990, ο Βανς σχολίασε:
«Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής υπέθεσαν ότι η αμερικανική πρωτοκαθεδρία στη διεθνή σκηνή ήταν δεδομένη. Για μια σύντομη περίοδο, υπήρξαμε υπερδύναμη χωρίς αντίπαλο — και πιστεύαμε ότι καμία χώρα δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει να ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.»
«Έτσι, οι ηγέτες μας εγκατέλειψαν τη σκληρή ισχύ υπέρ της ήπιας ισχύος. Σταματήσαμε να παράγουμε τα δικά μας προϊόντα — από αυτοκίνητα και υπολογιστές μέχρι τα όπλα του πολέμου, όπως τα πλοία που προστατεύουν τα νερά μας και τα όπλα που θα χρησιμοποιήσετε στο μέλλον. Γιατί; Επειδή πολλοί από εμάς πίστευαν ότι η οικονομική ολοκλήρωση θα οδηγούσε φυσικά στην ειρήνη, κάνοντας χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας να μοιάζουν περισσότερο με τις ΗΠΑ.»
«Με τον καιρό, μας έλεγαν ότι ο κόσμος θα ενοποιηθεί γύρω από ένα σύνολο άχρωμων, κοσμικών και καθολικών αξιών — ανεξαρτήτως κουλτούρας ή χώρας. Και όσοι δεν ήθελαν να συμβαδίσουν, θα τους εξαναγκάζαμε να το κάνουν με κάθε μέσο.»
Σχολιάζοντας τη στρατηγική — ή την απουσία της — της εξωτερικής πολιτικής Μπους-Τσέινι, ο Βανς παρατήρησε:
«Οι ηγέτες μας επιδίωξαν αποστολές που πίστευαν πως θα ήταν εύκολες για την υπερδύναμη του κόσμου. “Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να χτίσουμε μερικές δημοκρατίες στη Μέση Ανατολή;” Αποδείχθηκε σχεδόν ακατόρθωτο — και απίστευτα δαπανηρό. Και δεν ήταν οι πολιτικοί που πλήρωσαν το τίμημα για αυτό το τραγικό σφάλμα εκτίμησης. Ήταν ο αμερικανικός λαός, που επωμίστηκε το βάρος με τρισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά περισσότερο από όλους, το βάρος αυτό το σήκωσαν άνθρωποι σαν εσάς — νέοι όπως εσείς, οι στρατιώτες μας και οι οικογένειές τους.»
Ο Βανς δήλωσε ξεκάθαρα πως εκείνη η εποχή έχει παρέλθει:
«Θέλω να είμαι σαφής. Η διοίκηση Τραμπ έχει αλλάξει ρότα. Τέρμα στις ασαφείς αποστολές. Τέρμα στις ανοιχτές, ατέρμονες συγκρούσεις. Επιστρέφουμε σε μια στρατηγική βασισμένη στον ρεαλισμό και την υπεράσπιση των ζωτικών εθνικών μας συμφερόντων.»
Ο ίδιος ο Γουόλτερ Λίπμαν δεν θα μπορούσε να το διατυπώσει καλύτερα.
Ο Τζέιμς Γ. Κάρντεν είναι αρχισυντάκτης του The Realist Review.
