Τουρκία και Ισραήλ είναι και πάλι φίλοι. Πόσο όμως θα διαρκέσει η φιλία τους;

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Haaretz Louis Fishman*

Συμφιλιώθηκαν, αλλά για πόσο; Ακολουθούν μερικές συμβουλές για τις σχέσεις Ισραήλ- Τουρκίας – για το πώς να αποφύγουν να παρασυρθούν ξανά σε ένα οικείο μοτίβο κρίσης, μνησικακίας και αντεγκλήσεων.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ο Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Γιαίρ Λαπίντ πριν από τις συνομιλίες τους, στην Άγκυρα της Τουρκίας πριν από δύο μήνες. Necati Savas / AP

Σχεδόν έξι μήνες από τότε που ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ επισκέφθηκε τον ομόλογό του Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, οι δύο χώρες κατέληξαν σε συμφωνία για την ανανέωση των διπλωματικών τους σχέσεων, η οποία περιλαμβάνει την επαναφορά των αντίστοιχων πρεσβευτών τους στις θέσεις τους.

Αυτά είναι καλά νέα και για τις δύο χώρες και για την περιοχή και θα πρέπει να θεωρηθούν ως μια ευκαιρία να προχωρήσουμε από τις συνεχείς αντιπαραθέσεις που χαρακτήρισαν τα χρόνια του Νετανιάχου – εδώ και πάνω από μια δεκαετία.
Ωστόσο, παρά τη συνεχή διαμάχη μεταξύ του Ερντογάν και του Νετανιάχου, το εμπόριο αυξήθηκε, στερεοποιώντας τους οικονομικούς δεσμούς των χωρών. Μόλις πέρυσι, το εμπόριο έφτασε το ρεκόρ των 8,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με εκτιμήσεις ότι θα ξεπεράσει τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος. Αυτό μετέτρεψε τις θωρακισμένες σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας στα τέλη της δεκαετίας του 1990, που βασίζονταν στους δεσμούς μεταξύ των στρατηγών του στρατού, σε μια σχέση βασισμένη στις αλληλεπιδράσεις πολιτών, που θεωρείται θετική εξέλιξη.

Ο Πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ και της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκαν φέτος στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα Haim Zach/GPO

Εξίσου σημαντικό είναι, ότι το Ισραήλ σημείωσε πως παρά τις κακές σχέσεις, η Τουρκία συνέχισε να διατηρεί ανοιχτό κανάλι μαζί του σε θέματα εσωτερικής ασφάλειας. Αυτό προκάλεσε ανακούφιση αυτό το καλοκαίρι, όταν η συνεργασία μεταξύ των αξιωματούχων ασφαλείας κάθε χώρας απέτρεψε μια ιρανική τρομοκρατική επίθεση με στόχο Ισραηλινούς πολίτες σε τουρκικό έδαφος.

Η γρήγορη δράση που ανέλαβαν οι τουρκικές αρχές εναντίον αυτών των τρομοκρατικών πυρήνων παρείχε ένα μοναδικό παράθυρο στη στενή συνεργασία μεταξύ των μηχανισμών εσωτερικής ασφάλειας των δύο χωρών. Ενώ η Τουρκία αποτελεί, σταθερά, δημοφιλή τουριστικό προορισμό για τους Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ, φαίνεται ότι η επιστροφή του μαζικού τουρισμού από Ισραηλινούς Εβραίους τουρίστες (μια πολύ μεγαλύτερη αγορά) θα επισυμβεί σύντομα.

Δυστυχώς, με την Τουρκία να ζει τη χειρότερη οικονομική κρίση της εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, οι Ισραηλινοί δεν πρέπει να περιμένουν να δουν ένα αμοιβαίο κύμα τουριστών στις πόρτες τους.
Με το Ισραήλ να κατατάσσεται ως μία από τις πιο ακριβές χώρες στον κόσμο, ακόμη και για κάποιον από τη μεσαία τάξη της Τουρκίας, μια μέρα στο Τελ Αβίβ θα ισοδυναμούσε με ένα μεγάλο μέρος του μηνιαίου μισθού του. Η αξία αυτών των μισθών έχει πέσει κατακόρυφα καθώς η χώρα αντιμετωπίζει ένα συγκλονιστικό ποσοστό πληθωρισμού 80%, με ορισμένες ανεπίσημες εκτιμήσεις να υπολογίζουν το πραγματικό της ποσοστό στο διπλάσιο.

Το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη βελτίωση των σχέσεων με το Ισραήλ συμπίπτει με την πτώση της τουρκικής λίρας, η οποία τώρα αναμφίβολα είναι ένα από τα νομίσματα με τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο. Λόγω κυρίως των κακών οικονομικών της Τουρκίας, ο Ερντογάν πιέζει να βελτιώσει τους δεσμούς όχι μόνο με το Ισραήλ, αλλά και με τη Μέση Ανατολή στο σύνολό της.
Όμως, ενώ η Τουρκία παρέμεινε σταθερή στην υποστήριξή της στους ισλαμιστές σε όλο τον αραβικό κόσμο κατά την τελευταία δεκαετία, το Ισραήλ δημοσιοποίησε τους δεσμούς του με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και ενώ η Τουρκία παρέμενε σε διαμάχη με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Abdel-Fattah al-Sissi, το Ισραήλ έφτασε στο Κάιρο για να συνάψει περιφερειακές συμφωνίες για το φυσικό αέριο, απλώνοντας το χέρι συνεργασίας και στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Η Τουρκία δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να κάθεται μόνη της και να βουρκώνει. Σε μια προσπάθεια να σταματήσει το αυξανόμενο κόστος του περιφερειακού αποκλεισμού, ο Ερντογάν αποφάσισε να προσπαθήσει να ενταχθεί σε αυτό το νέο κλαμπ φυσικού αερίου, το οποίο προσπαθεί να μεταμορφώσει την περιφερειακή αγορά ενέργειας.

Είναι ασφαλές να πούμε ότι στο ενεργειακό μέτωπο, θα χρειαστεί χρόνος για να οικοδομήσει το Ισραήλ εμπιστοσύνη με την Τουρκία.

Η Άγκυρα θα χρειαστεί να αποδείξει ότι οποιαδήποτε συμφωνία δεν θα καταρριφθεί λόγω πολιτικής ιδιοτροπίας, εάν γινόταν, για παράδειγμα, νέα έξαρση βίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ή άλλες κλιμακώσεις, στρατιωτικές ή πολιτικές, με τους Παλαιστίνιους.

Ως η μόνη χώρα στην περιοχή που επιδιώκει έναν διευρυνόμενο ρόλο στην υποστήριξη των Παλαιστινίων, η ενίσχυση των δεσμών με το Ισραήλ θα παράσχει στην Τουρκία μια σημαντική δυνατότητα.
Για τους Παλαιστίνιους, ειδικά στη Γάζα, η Τουρκία είναι μια σημαντική διέξοδος για πανεπιστημιακές σπουδές και ένα μέρος για να επισκεφθούν, να σπουδάσουν και να διαμείνουν (ακόμα και αν η πρόσβαση εκεί, μέσω της Αιγύπτου, δεν είναι καθόλου εύκολη διαδρομή). Η επένδυση της Τουρκίας σε παλαιστινιακές υποδομές παρέχει επίσης κρίσιμες υπηρεσίες, όπως το νοσοκομείο Τουρκοπαλαιστινιακής Φιλίας της Γάζας. Στη Δυτική Όχθη, η Τουρκία έχει επενδύσει πολλά σε τομείς πολιτισμού και πολιτιστικής κληρονομιάς και η συνεχιζόμενη επέκταση της επιρροής της εκεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους δεσμούς της με το Ισραήλ.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μιλώντας σε συγκέντρωση αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους στην Κωνσταντινούπολη Emrah Gurel/AP

Ενώ όλες οι λεπτομέρειες της συμφωνίας για την αποκατάσταση πλήρων σχέσεων είναι άγνωστες, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι

οι απαιτήσεις του Ισραήλ να τερματισθεί η ελεύθερη μετακίνηση της Χαμάς στην Τουρκία, ειδικά εκείνες οι επιχειρήσεις στρατολόγησης και σχεδιασμού για στρατιωτικές ενέργειες εναντίον του Ισραήλ, ικανοποιήθηκαν.

Αν και είναι πολύ νωρίς να πούμε εάν η Χαμάς ξεκινά επίσης μια νέα στρατηγική έναντι του Ισραήλ, η σιωπή της κατά τον τελευταίο γύρο μαχών μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ είναι αξιοσημείωτη.

Ίσως δίνεται, τώρα, η ευκαιρία στην Τουρκία να ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη της με το Ισραήλ για να το επηρεάσει ώστε να ξεκινήσει μια νέα παλαιστινιακή πολιτική (ακόμα κι αν αυτό φαίνεται μακρινή προοπτική), αφού σαφώς η επί δεκαετία και πλέον τεταμένη σχέση μεταξύ των δύο χωρών έχει βλάψει τους Παλαιστίνιους.

Θα ήταν ένα σοφό ασφαλιστήριο συμβόλαιο τόσο για την Τουρκία όσο και για το Ισραήλ να δημιουργήσουν μια νέα διμερή δυναμική βασισμένη στην αμοιβαία εμπιστοσύνη με στόχο να ωφεληθούν και οι δύο πληθυσμοί.

Δύο προφανείς στόχοι για την εδραίωση αυτής της βάσης είναι ο πολιτισμός και η εκπαίδευση, που βασίζονται στην αμοιβαία εκτίμηση που απολαμβάνουν οι τούρκοι καλλιτέχνες στο Ισραήλ και αντίστροφα, και σε χρόνια αλληλεπίδρασης στον ακαδημαϊκό χώρο.

Από θεμελιώδη άποψη, η Τουρκία και το Ισραήλ είναι περισσότερο όμοιες παρά διαφορετικές: Όχι μόνο από την άποψη του πολιτισμού, αλλά και στο πολύ γλυστερό ζήτημα της εσωτερικής πολιτικής.

Και οι δύο χώρες έχουν μακρά ιστορία κυρίαρχης κρατικής συμπεριφοράς που συχνά επιτίθεται στον εθνοτικό άλλο, και ενώ το κουρδικό και το παλαιστινιακό ζήτημα δεν είναι ανάλογα, η απάντηση του κράτους στην πράξη είναι, δυστυχώς, αρκετά παρόμοια.

Και οι δύο χώρες βρίσκονται σε ένα μοιραίο πολιτικό σταυροδρόμι. Το Ισραήλ ετοιμάζεται τώρα για τις εκλογές του Νοεμβρίου, τις πέμπτες σε λίγο περισσότερο από τρία χρόνια. Είναι ευτυχές που η εξομάλυνση των σχέσεων έγινε τώρα πριν από την πιθανή επιστροφή του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην εξουσία. Η Τουρκία, επίσης, βρίσκεται στο κατώφλι μιας πιθανής πολιτικής αλλαγής με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να χαράζουν τώρα μια ενιαία στρατηγική για να εκτοπίσουν τον Ερντογάν από την εξουσία στις εκλογές του 2023, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολη πρόκληση φαίνεται να είναι αυτή.

Τοιχογραφία του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο βουλγαρικό χωριό Staro Zhelezare, το οποίο φιλοξενεί καλλιτέχνες για μια ετήσια εκδήλωση τοιχογραφίας NIKOLAY DOYCHINOV – AFP

Σίγουρα θα εξυπηρετούσε την σταθερότητα και τη συνοχή στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ εάν οι πρεσβευτές που θα επιστρέψουν στο Τελ Αβίβ και την Άγκυρα δεν είναι πολιτικά πρόσωπα (μια επιλογή που πρόσφερε η Τουρκία πριν από μερικά χρόνια) αλλά διπλωμάτες καριέρας που μπορούν να ελίσσονται στα δύσκολα νερά.

Και πάλι στο διπλωματικό πεδίο, ενώ η Τουρκία έχει δίκιο να υπολογίζει ότι οι ισχυρότεροι δεσμοί με το Ισραήλ θα τη βοηθήσουν στην Ουάσιγκτον, το Ισραήλ θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι δεν θα επαναλάβει τον ρόλο που έπαιξε τη δεκαετία του 1990: Υπηρέτηση και πίεση υπέρ των τουρκικών συμφερόντων στην D.C.

Προς το παρόν, ως κάποιος που παρακολούθησε (και έζησε, προσωπικά) τα σκαμπανεβάσματα των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ για δύο δεκαετίες, θα ευχηθώ και στους δύο hayirli olsun – τις καλύτερες ευχές για τη νέα σχέση. Εναπόκειται, τώρα, τόσο στους ηγέτες της Τουρκίας όσο και του Ισραήλ, αλλά και στους λαούς τους, να διατηρήσουν αυτή τη δυναμική – και να μην παρασυρθούν ξανά στο πιο οικείο μοτίβο των πολυετών κρίσεων, της μνησικακίας και των κατηγοριών. Η ταπεινή μου πρόταση: Αυτή τη φορά, κάντε το σωστά.

*Ο Louis Fishman είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Brooklyn College που μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Τουρκίας, ΗΠΑ και Ισραήλ και γράφει για τις τουρκικές και ισραηλινο-παλαιστινιακές υποθέσεις. Το τελευταίο του βιβλίο είναι «Εβραίοι και Παλαιστίνιοι στην Ύστερη Οθωμανική Εποχή 1908-1914».

Haaretz 

Απόδοση: Ανιχνεύσεις

spot_img

3 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Η κουλτούρα διεθνών σχέσεων Ισραήλ και Τουρκίας λίγο διαφέρει και έπρεπε η Ελλάδα με την Κύπρο να το είχαν υπολογίσει. Τα μεγάλα ανοίγματα με το Ισραήλ θα γυρίσουν μπούμερανγκ. Κανείς δεν ξέρει τι έχουμε δώσει στους Ισραηλινούς.
    Never trust Israel. Γιατί στο τέλος του δρόμου θα σε πουλήσουν. Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην Αίγυπτο παρά στους καιροσκόπους και φιλάργυρος Ισραηλινούς. Ειδικά η Κύπρος θα πρέπει να είναι προσεκτική και καχύποπτη. Μην πέσει στην παγίδα του Ισραήλ που έχει συμφωνήσει με την Τουρκία για αγωγό φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Για αυτό σαμποταρησαν τον East Med.
    Μεγάλη προσοχή χρειάζεται και στα αμυντικά θέματα. Καμμία αγορά οπλικού συστήματος από το Ισραήλ γιατί θα έχουν πουλήσει τα πάντα στους Τούρκους με το αζημίωτο φυσικά.
    Η προσέγγιση είναι καλύτερα με τους Άραβες παρά το Ισραήλ.

  2. Έχεις δίκιο, όσο περισσότερο ισχυρό είναι ένα κράτος τόσο λιγότερο εξαρτάται από άλλα κράτη. Οι συμμαχίες όμως είναι απαραίτητες και οι φιλίες ακόμα πιο προσεκτικές.

Leave a Reply to Untrasrted Ακύρωση απάντησης

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα