Natalia Antelava
Η ιστορία: Η Νιγηρία ανταποκρίθηκε με απορία και συναγερμό στις επανειλημμένες απειλές του Ντόναλντ Τραμπ να στείλει αμερικανικά στρατεύματα για να προστατεύσει «τους ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥΣ Χριστιανούς μας». Μιλώντας στο Βερολίνο την Τρίτη, ο Νιγηριανός υπουργός Εξωτερικών Γιουσούφ Τούγκαρ τόνισε με έμφαση «αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε τον κόσμο να καταλάβει είναι ότι δεν πρέπει να δημιουργήσουμε άλλο Σουδάν». Ο Τραμπ είχε νωρίτερα προειδοποιήσει την κυβέρνηση της Νιγηρίας ότι οι ΗΠΑ ήταν έτοιμες “να εισβάλουν σε αυτήν τη πλέον διασυρμένη χώρα, ‘με τα όπλα να καίνε’, για να εξαλείψουν εντελώς τους ισλαμιστές τρομοκράτες που διαπράττουν αυτές τις φρικτές θηριωδίες.
Το πλαίσιο: Η αναφορά του Τούγκαρ στο Σουδάν ήταν υπενθύμιση του τι σημαίνει θρησκευτικός πόλεμος και γενοκτονία, και πόσο λίγα έχει κάνει η διεθνής κοινότητα για να τα σταματήσει. Επικαλέστηκε τη «συνταγματική δέσμευση της Νιγηρίας στην θρησκευτική ελευθερία» και το καθεστώς της ως της μεγαλύτερης δημοκρατίας στην Αφρική, ως λόγους για τους οποίους ήταν «αδύνατο» η κυβέρνηση να αγνοήσει το είδος της βίας που περιέγραψε ο Τραμπ. Ο Τραμπ δεν ανέφερε κανένα στατιστικό στοιχείο όταν δήλωσε σε δημοσιογράφους στο Air Force One ότι «αριθμοί ρεκόρ Χριστιανών» σκοτώνονται στη Νιγηρία. Πολυθρησκευτική χώρα, η Νιγηρία έχει τον έκτο μεγαλύτερο χριστιανικό πληθυσμό στον κόσμο. Στοιχεία από το Pew Center δείχνουν ότι περίπου 93 εκατομμύρια Χριστιανοί ζουν στη Νιγηρία, σε σύγκριση με 120 εκατομμύρια Μουσουλμάνους.
Τι πιστεύει ότι συμβαίνει ο Τραμπ: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται να ακολουθεί τη γραμμή του γερουσιαστή του Τέξας, Τεντ Κρουζ. Ο τελευταίος ανάρτησε στην πλατφόρμα X τον προηγούμενο μήνα ότι «οι αξιωματούχοι στη Νιγηρία αγνοούν και ακόμη διευκολύνουν τη μαζική σφαγή Χριστιανών από Ισλαμιστές τζιχαντιστές». Στο «Νόμο Λογοδοσίας για τη Θρησκευτική Ελευθερία στη Νιγηρία», ο Κρουζ δήλωσε ότι 52.000 Χριστιανοί έχουν σκοτωθεί στη χώρα από το 2009 και πάνω από 20.000 εκκλησίες και θρησκευτικά ιδρύματα έχουν καταστραφεί. Αυτοί οι αριθμοί έχουν χαρακτηριστεί από την κυβέρνηση της Νιγηρίας ως «απολύτως παράλογοι» και «χωρίς καμία απολύτως τεκμηρίωση». Ο Κρουζ ζήτησε την επιβολή κυρώσεων σε Νιγηριανούς αξιωματούχους. Στο νομοσχέδιό του, ο Κρουζ ζήτησε επίσης να χαρακτηριστεί η Νιγηρία ως «Χώρα Ιδιαίτερης Ανησυχίας», χαρακτηρισμός που επιφυλάσσεται για κράτη που ανέχονται «κατάφωρες παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας». Και τη Δευτέρα, η κυβέρνηση Τραμπ έκανε ακριβώς αυτό.
Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα: Θα λάβετε διαφορετική ανάλυση ανάλογα με το ποιον ρωτάτε. Η βία, που διαπράττεται από ισλαμιστικές ομάδες όπως η Μπόκο Χαράμ, η Επαρχία του Ισλαμικού Κράτους στη Δυτική Αφρική (ISWAP) και άλλες, είναι αδιάκριτη και αφαιρεί τη ζωή τόσο Χριστιανών όσο και Μουσουλμάνων. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί λόγω της κατάστασης ασφαλείας στη Νιγηρία. Πολλοί από αυτούς είναι κάτοικοι της βόρειας Νιγηρίας, ειδικά στα βορειοανατολικά και βορειοδυτικά, όπου ο πληθυσμός είναι κυρίως Μουσουλμανικός.
Ωστόσο, στη βόρεια-κεντρική Νιγηρία είναι αλήθεια ότι χριστιανικές κοινότητες έχουν στοχοποιηθεί. Τα αιτήματά τους προς την κυβέρνηση για ανάληψη δράσης ώστε να σταματήσουν οι δολοφονίες έχουν πέσει στο κενό. Ζω για μέρος του χρόνου στην Πολιτεία Κουάρα, μια πολιτεία στη βόρεια-κεντρική Νιγηρία. Τον Οκτώβριο, ένας μακρινός συγγενής απήχθη μαζί με όλη του την οικογένεια. Φίλοι μου, μέλη της οικογένειάς μου κι εγώ έχουμε αναγκαστεί να μετακομίσουμε με ελάχιστη προειδοποίηση λόγω άγριων επιθέσεων και απαγωγών κοντά στην περιοχή όπου ζούμε. Αλλά είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι οι Χριστιανοί στοχοποιούνται αποκλειστικά, όταν τόσοι πολλοί Νιγηριανοί κάθε υπόβαθρου πεθαίνουν.
Τι σκέφτονται οι Νιγηριανοί: «Η ειρωνεία είναι αρκετά πνιγηρή για να σε πνίξει», γράφει ο Ελνάθαν Τζον, Νιγηριανός μυθιστοριογράφος. «Η Αμερική του Τραμπ, όπου τα σχολικά συμβούλια απαγορεύουν βιβλία και οι εκκλησίες κηρύσσουν την εθνοτική καθαρότητα, έχει αυτοδιοριστεί σωτήρας του πλουραλισμού μας… Μπορεί κανείς να φανταστεί ένα παγκόσμιο πρόγραμμα ανταλλαγής: οι κληρικοί μας και οι ιεροκήρυκές τους να συναντώνται για να συγκρίνουν σημειώσεις για το πώς να χρησιμοποιούν τον Θεό ως όπλο όσο το δυνατόν πιο αποδοτικά.» Οι Νιγηριανοί, γενικά, αναγνωρίζουν την ανασφάλεια που επικρατεί στη χώρα και συχνά συζητούν τον ρόλο της θρησκείας στη διάχυτη βία. Όμως όλοι συμφωνούν ότι τα κίνητρα του Τραμπ είναι ύποπτα. Πριν από αυτό το πρόσφατο ξέσπασμα, η φήμη του Τραμπ στη Νιγηρία, αν και μεικτή, στηριζόταν σε μια ισχυρή βάση Χριστιανών υποστηρικτών. Η απειλή στρατιωτικής επέμβασης για ένα εσωτερικό ζήτημα έχει προκαλέσει γενικευμένη αγανάκτηση και κατηγορίες για νεοαποικιοκρατική αυθαιρεσία.
Το συμπέρασμα: Η στρατηγική του Τραμπ για την Αφρική αποτελεί μια αποφασιστική στροφή μακριά από την παραδοσιακή αναπτυξιακή βοήθεια και την οικοδόμηση δημοκρατικών θεσμών, προς μια ωμή εμπορική διπλωματία, με επίκεντρο την πρόσβαση των ΗΠΑ σε κρίσιμα ορυκτά και τη συμμόρφωση των αφρικανικών χωρών στην αποδοχή απελαθέντων με αντάλλαγμα οικονομικά κίνητρα ή ευνοϊκούς εμπορικούς όρους. Η Νιγηρία, χαρακτηριστικά, είναι μία από τις χώρες που αρνήθηκαν να δεχτούν απελαθέντες και πρόσφατα επλήγη με «ανταποδοτικούς» δασμούς 15%. Η Γκάνα, η οποία επίσης υπέστη δασμούς 15%, μόλις αποδέχτηκε 14 απελαθέντες από τη Δυτική Αφρική.
Η άλλη προσέγγιση του Τραμπ απέναντι στην Αφρική είναι να παρεμβαίνει σε εξαιρετικά φορτισμένες εσωτερικές πολιτικές, βασισμένος σε αφηγήσεις που απευθύνονται στη δική του εκλογική βάση. Το καλοκαίρι, ο Τραμπ κατηγόρησε την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής ότι επιτρέπει «γενοκτονία» λευκών αγροτών — μια εξαιρετικά πολιτικοποιημένη και αμφισβητούμενη κατηγορία που έχει τις ρίζες της στη ρητορική του λευκού εθνικισμού. Παρόλο που ο Τραμπ δήλωσε ότι θα παραχωρούσε ειδική άδεια για λευκούς πρόσφυγες Αφρικάνερ από τη Νότια Αφρική (χαρακτηριστικά, ελάχιστοι εκμεταλλεύτηκαν την προσφορά του), δεν απείλησε με βία μια κυρίαρχη χώρα για τα εσωτερικά της προβλήματα όπως έκανε με τη Νιγηρία.
Συνεχίζει η εξωτερική πολιτική του Τραμπ να βοηθά την Κίνα να προβάλλεται ως ο πιο αξιόπιστος παγκόσμιος εταίρος; Εκφράζοντας την υποστήριξή του προς την κυβέρνηση της Νιγηρίας, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι το Πεκίνο «αντιτίθεται σε οποιαδήποτε χώρα χρησιμοποιεί τη θρησκεία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα ως πρόσχημα για να παρέμβει στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών». Η Κίνα έχει επενδύσει δισεκατομμύρια σε υποδομές και ορυκτούς πόρους της Νιγηρίας τα τελευταία χρόνια, και η αξία του εμπορίου της με τη Νιγηρία πλέον υπερβαίνει εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχει καθιερωθεί το παγκόσμιο πρότυπο — η Κίνα προσφέρει τώρα το καρότο, ενώ οι ΗΠΑ κρατούν το μαστίγιο;
Η Natalia Antelava είναι δημοσιογράφος από τη Γεωργία (Tbilisi) και συνιδρύτρια και διευθύντρια της ανεξάρτητης δημοσιογραφικής πλατφόρμας Coda Story
Η Coda Story ιδρύθηκε το 2016 από την Antelava και άλλους δημοσιογράφους για να αντιμετωπίσει την επιφανειακή ειδησεογραφία.
