Thomas Latschan
Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς συγκλόνισε το Ισραήλ στο βάθος. Σε απάντηση, η χώρα ξεκίνησε στρατιωτική εκστρατεία στη Γάζα που συχνά επεκτάθηκε πέρα από τα σύνορά της, μεταβάλλοντας το πολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής.
Καπνός υψώνεται από ισραηλινή επίθεση καθώς εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι που διαφεύγουν από τη βόρεια Γάζα μετακινούνται νότια.
Η κυβέρνηση του Νετανιάχου ξεκίνησε την εκστρατεία με τους δηλωμένους στόχους της «καταστροφής» της Χαμάς και της απελευθέρωσης Ισραηλινών ομήρων.
Η 7η Οκτωβρίου 2023 αιφνιδίασε το Ισραήλ. Εκείνη την ημέρα, μαχητές της Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις υπερέβησαν το οχυρωμένο σύνορο της Γάζας και επιτέθηκαν στο Ισραήλ, σκοτώνοντας σχεδόν 1.200 ανθρώπους και παίρνοντας 251 ομήρους στην παλαιστινιακή επικράτεια. Η εμπειρία αυτής της ευαλωτότητας προκάλεσε ένα τραύμα που εξακολουθεί να γίνεται αισθητό στο Ισραήλ.
Στις 8 Οκτωβρίου 2023 η ισραηλινή κυβέρνηση ξεκίνησε επίθεση στη Γάζα, και τα δύο επόμενα χρόνια υπήρξαν οδυνηρά για τους Παλαιστίνιους στην περιοχή. Οι επιχειρήσεις των Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ (IDF) έχουν σκοτώσει τουλάχιστον 66.000 ανθρώπους — εκτιμάται ότι το 80 % από αυτούς ήταν άμαχοι — και τραυμάτισαν περίπου 169.000 άλλους, σύμφωνα με συγκρατημένες εκτιμήσεις του Υπουργείου Υγείας της Γάζας που διοικείται από τη Χαμάς. Διεθνείς οργανισμοί πιστεύουν ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών είναι πολύ μεγαλύτερος.
Η Διεθνής Οργάνωση Μετανάστευσης ανέφερε ότι το 90 % των κατοικιών στη Γάζα έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές, αφήνοντας 1,9 εκατομμύρια από τα 2,1 εκατομμύρια κατοίκους να είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Εξαιτίας του «ολοκληρωτικού αποκλεισμού» που έχει επιβάλει το Ισραήλ στη Γάζα, μεγάλα τμήματα της περιοχής βιώνουν οξεία λιμοκτονία που έχει έως τώρα σκοτώσει τουλάχιστον 450 άτομα — εκ των οποίων 150 παιδιά.
Οι στόχοι του Ισραήλ έχουν επιτευχθεί μόνο εν μέρει
Μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου έθεσε δύο βασικούς στόχους για τον πόλεμο στη Γάζα: να ανακτήσει όλους τους ομήρους που είχαν ληφθεί από το Ισραήλ και να «καταστρέψει» τη Χαμάς. Δύο χρόνια μετά, δεν έχει επιτύχει κανένα από τα δύο. Από τους 251 ομήρους που μεταφέρθηκαν στη Γάζα, 148 έχουν επιστραφεί ζωντανοί στο Ισραήλ. Οκτώ απελευθερώθηκαν από τις δυνάμεις IDF· οι υπόλοιποι 140 απελευθερώθηκαν από τη Χαμάς σε ανταλλαγή με εκατοντάδες Παλαιστίνιους που κρατούνταν από το Ισραήλ. Οι σοροί αρκετών νεκρών ομήρων έχουν επίσης επιστραφεί στο Ισραήλ.
Σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, 48 όμηροι εξακολουθούν να κρατούνται. Από αυτούς, πιστεύεται ότι μόνο 20 είναι ζωντανοί.
Η Χαμάς — που το Ισραήλ, η ΕΕ και οι ΗΠΑ, μεταξύ άλλων κυβερνήσεων, θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση — εξακολουθεί να υπάρχει στη Γάζα, αν και πολλοί από τους μαχητές της έχουν σκοτωθεί τα δύο τελευταία χρόνια. Το Ισραήλ έχει επίσης σκοτώσει μια σειρά κορυφαίων στελεχών της Χαμάς, μεταξύ αυτών τον Ισμαήλ Χανίγιε και τον Γιαχία Σινγουάρ. Παρά αυτά, η οργάνωση εξακολουθεί να λειτουργεί.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε ένα ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων για τη Γάζα που προβλέπει την απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων ομήρων και την αποστράτευση της Χαμάς, με τους μαχητές που «δεσμεύονται για ειρηνική συνύπαρξη» με το Ισραήλ να λαμβάνουν αμνηστία. Αυτό, στην πράξη, θα σήμαινε το τέλος της Χαμάς ως ένοπλης οργάνωσης.
Οι εχθροί του Ισραήλ έχουν εξασθενήσει
Οι μάχες δεν περιορίστηκαν στη Γάζα τα δύο τελευταία χρόνια. Η Χεζμπολάχ, που δραστηριοποιείται στο Λίβανο, και οι Χούθι στην Υεμένη εξέφρασαν αλληλεγγύη προς τη Χαμάς όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα. Οι τρεις αυτές οργανώσεις — Χεζμπολάχ, Χούθι και Χαμάς — αναφέρεται ότι λαμβάνουν οικονομική και υλική στήριξη από το Ιράν.
Η Χεζμπολάχ εξαπέλυσε πολυάριθμες επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ το 2024 και το 2025 μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023. Οι Χούθι επίσης επανειλημμένως στόχευσαν το Ισραήλ με ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Το Ισραήλ πήρε στρατιωτικά μέτρα εναντίον όλων αυτών των οργανώσεων, σκοτώνοντας τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα με έκρηξη στη Βηρυτό, και έναν αριθμό μαχητών της Χεζμπολάχ σε συντονισμένη επίθεση με εκρηκτικές συσκευές που απασχόλησε τα μέσα το Σεπτέμβριο του 2024. Αεροπορικές επιδρομές στο νότιο Λίβανο ενίσχυσαν περαιτέρω τη φθορά της Χεζμπολάχ.
Η πολεμική αεροπορία του Ισραήλ επιτέθηκε επίσης στο Ιράν για μερικές ημέρες, προκαλώντας σοβαρές ζημιές σε πυρηνικές εγκαταστάσεις. Η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, στην κεντρική Τεχεράνη, εξέθεσε σε ταπείνωση το καθεστώς του Ιράν.
Η ανατροπή του μακροχρόνιου ηγέτη της Συρίας, Μπασάρ Ασαντ, από αντάρτες στα τέλη του 2024 σήμαινε ότι το Ιράν έχασε έναν ακόμη περιφερειακό σύμμαχο. Οι αντίπαλοι του Ισραήλ στο Ιράν, τη Συρία, τον Λίβανο και τη Γάζα δέχτηκαν έτσι ένα ισχυρό πλήγμα, ενώ η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ στην περιοχή τώρα θεσμοθετείται πιο σταθερά από ποτέ.
Το Ισραήλ κατηγορείται για γενοκτονία
Ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ διεξάγει τον πόλεμο του στη Γάζα έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή.
Η Γερμανία προειδοποιεί το Ισραήλ να μην προσαρτήσει παλαιστινιακά εδάφη
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο ισραηλινός στρατός έχει βομβαρδίσει νοσοκομεία, καταυλισμούς προσφύγων και σχολεία στη Γάζα, σκοτώνοντας χιλιάδες γυναίκες και παιδιά, καθώς και αμέτρητους δημοσιογράφους, διασώστες και εργαζόμενους ανθρωπιστικών οργανώσεων. Σε πολλές περιπτώσεις, το Ισραήλ έχει αποκλείσει σκόπιμα την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας που προοριζόταν να ανακουφίσει τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας, με τις αρχές να ισχυρίζονται ότι ο στόχος ήταν να αποτραπεί η κατάληξη της βοήθειας στα χέρια της Χαμάς.
Οι ενέργειες αυτές, μεταξύ άλλων, έχουν οδηγήσει σε κατηγορίες ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων. Μια ανεξάρτητη επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ, η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονίας, καθώς και ισραηλινές οργανώσεις όπως η B’Tselem και η Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, υποστηρίζουν επίσης ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία. Η κυβέρνηση Νετανιάχου το αρνείται, ισχυριζόμενη ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις και ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η Νότια Αφρική προσέφυγε κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) για παραβίαση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία. Τον Νοέμβριο του 2024, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) εξέδωσε εντάλματα σύλληψης κατά του Νετανιάχου και του τότε υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η κυβέρνηση του Ισραήλ και οι υποστηρικτές της απέρριψαν τα εντάλματα, ενώ η Ουγγαρία ανακοίνωσε στη συνέχεια την αποχώρησή της από το ΔΠΔ.
Γάζα: Οι Παλαιστίνιοι «εξαντλημένοι» από τις ειρηνευτικές συνομιλίες Ισραήλ–Χαμάς
Αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους
Η δραματική κατάσταση στη Γάζα έχει δώσει ώθηση στις προσπάθειες αναγνώρισης ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Περίπου 140 χώρες παγκοσμίως το είχαν ήδη αναγνωρίσει πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023. Δύο χρόνια μετά, 20 ακόμη χώρες έχουν επίσης αναγνωρίσει επισήμως την Παλαιστίνη — μεταξύ αυτών η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Αυστραλία και ο Καναδάς.
Με αυτόν τον τρόπο, οι κυβερνήσεις εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη λύση των δύο κρατών: μια ανεξάρτητη Παλαιστίνη δίπλα στο Ισραήλ. Ο Νετανιάχου ισχυρίζεται ότι η παλαιστινιακή κρατικότητα θα «αντάμειβε» τη Χαμάς. Όμως οι κυβερνήσεις που προσέφεραν αναγνώριση απέκλεισαν ρητά το ενδεχόμενο να διαδραματίσει η Χαμάς οποιονδήποτε ρόλο σε ένα παλαιστινιακό κράτος.
Ο Νετανιάχου έχει απορρίψει τις διεθνείς προσπάθειες αναγνώρισης της παλαιστινιακής κρατικότητας.
Πολλές χώρες έχουν σταματήσει τις εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ ως αντίδραση στον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα. Αρκετές χώρες — όπως η Κολομβία, η Νότια Αφρική και η Μαλαισία — έχουν επιβάλει κυρώσεις στο Ισραήλ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά τιμωρητικά οικονομικά μέτρα. Ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών-μελών υποστηρίζει την αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ, τον περιορισμό της χωρίς βίζα εισόδου Ισραηλινών πολιτών στην ΕΕ και το μπλοκάρισμα εισαγωγών από ισραηλινούς εποικισμούς στη κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Η Γερμανία και ορισμένα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν, προς το παρόν, αρνηθεί να συμμετάσχουν σε αυτά τα μέτρα.
Κοινωνικός διχασμός στο Ισραήλ
Στο Ισραήλ, οι απόψεις διίστανται σχετικά με το αν και πώς η χώρα πρέπει να συνεχίσει τον πόλεμο της στη Γάζα. Οι ακροδεξιοί υπουργοί Εθνικής Ασφάλειας και Οικονομικών, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπετσαλέλ Σμοτρίτς αντίστοιχα, τάσσονται υπέρ της συνέχισης των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά της Χαμάς και έχουν δημοσίως υπονοήσει ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να προσαρτήσει τη κατεχόμενη Δυτική Όχθη — ένα βήμα που θα έβαζε τέλος σε κάθε σχέδιο για λύση δύο κρατών.
Άλλες ομάδες στην ισραηλινή κοινωνία ζητούν κατάπαυση πυρός εδώ και μήνες, κυρίως οι συγγενείς των ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα. Έχουν διοργανώσει εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες και απαιτούν διαπραγματευτική λύση. Πολλοί δηλώνουν ότι νιώθουν εγκαταλελειμμένοι από την κυβέρνησή τους.
Άραβες Ισραηλινοί, βετεράνοι του στρατού και συγγενείς στρατευμένων της IDF έχουν επίσης βγει στους δρόμους εκφράζοντας την αντίθεσή τους στον πόλεμο. Συνολικά, περισσότερο από το 60 % του ισραηλινού πληθυσμού στηρίζει κατάπαυση πυρός, σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο.
Εάν εφαρμοστεί, το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα θα μπορούσε να σιγήσει τα όπλα προς το παρόν, όμως τα τραύματα που έχουν προκληθεί είναι πιθανό να χρειαστούν δεκαετίες για να επουλωθούν.
Thomas Latschan Author and editor with a focus on global politics
