Όταν μετακόμισα μόνιμα στη Θεσσαλονίκη, το έτος 2009, μου έκανε εντύπωση ότι σχεδόν κανένας στην πόλη δεν γνώριζε ότι υπήρχε ένας αγωγός πετρελαίου, που συνέδεε την πρωτεύουσα της Μακεδονίας με τα Σκόπια. Λες κι ήταν κάποιο απόρρητο οχυρωματικό έργο του στρατού. Κι όμως! Ήταν ένας αγωγός μήκους 210 χλμ που ξεκινούσε από τα διυλιστήρια των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη και κατέληγε στην πρωτεύουσα των Σκοπίων, σε ένα άλλο διυλιστήριο ιδιοκτησίας της θυγατρικής, “OKTA ΕΛΠΕ-Skopjie”. Ακόμη και κάτοικοι περιοχών απ’όπου περνούσε ο αγωγός, αγνοούσαν παντελώς την ύπαρξή του.

Μιλώντας τότε μάλιστα με ανθρώπους που ασχολούνται με τα κοινά, όταν ξεκινούσα συζήτηση για το συγκεκριμένο θέμα, με κοίταζαν τουλάχιστον περίεργα. Κι όμως, ο αγωγός υπήρχε και κατασκευάστηκε στις αρχές τις δεκαετίας του 2000, από μια άλλη θυγατρική των ΕΛΠΕ, με την επωνυμία ΒΑΡΔΑΞ. Η πλήρης επωνυμία της εταιρίας είναι “Επιχείρηση Πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκη-Σκόπια – BAΡΔΑΞ Α.Ε.” και σκοπός της, όπως καταλάβατε, ήταν η κατασκευή και λειτουργία πετρελαιαγωγού που θα συνέδεε την Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια.

Ιδιοκτήτες της ΒΑΡΔΑΞ ήταν μια θυγατρική των ΕΛΠΕ, η ΕΛΠΕΤ Βαλκανική Α.Ε. σε ποσοστό 79,99% και η εταιρεία των Σκοπίων NAFTOVOD Dooel Skopjie με ποσοστό 20,01%. Στην γειτονική χώρα, προϋπήρχε και δραστηριοποιούνταν, μια άλλη θυγατρική των ΕΛΠΕ, η ΟΚΤΑ-ΕΛΠΕ Skopjie. Η ΟΚΤΑ υπήρχε από το 1978 και το 1999 μπήκε στον όμιλο ΕΛΠΕ, ενώ η έδρα της βρίσκεται 28 χλμ ανατολικά της πόλης των Σκοπίων. Στις βιομηχανικές της εγκαταστάσεις υπάρχει και το μοναδικό διυλιστήριο αργού πετρελαίου των Σκοπίων, δυναμικότητας 2,5 εκατ. μετρικών τόνων.

Παράλληλα, η ΟΚΤΑ διέθετε και 25 πρατήρια καυσίμων στην χώρα με το σήμα της. Όλα αυτά κατέστησαν την ΟΚΤΑ ως τον μεγαλύτερο προμηθευτή καυσίμων στα Σκόπια. Στις αρχές Ιουλίου του 2002, είχε αποπερατωθεί ήδη από την ΒΑΡΔΑΞ ο αγωγός πετρελαίου και τον ίδιο μήνα ξεκίνησε η λειτουργία του. Ενώ λίγο αργότερα το 2005 και ενώ λειτουργούσε ο αγωγός, το διυλιστήριο της ΟΚΤΑ-ΕΛΠΕ αναβαθμίστηκε σύμφωνα με τις προδιαγραφές Euro5. Κι όλα αυτά συνέβαιναν ως το τέλος του 2012, με περίσσια οικονομική χάρη!

Η απάτη του προέδρου Ιβανόφ

Πρόεδρος των Σκοπίων από το 2009 ήταν ένας πρώην ακτιβιστής της Λίγκας της Σοσιαλιστικής Νεολαίας των Σκοπίων, ο γνωστός σε όλους Γκεόργκι Ιβανόφ. Είχε δηλώσει ξεκάθαρα ότι αντιτίθεται στην διακρατική αυτή συμφωνία, με βάση την οποία είχαν γίνει οι παραχωρήσεις στα ΕΛΠΕ και στην εταιρεία των Σκοπίων για την κατασκευή του αγωγού. Μόνο που από ότι φαίνεται ο Ιβανόφ δεν υπέγραψε ποτέ, ως όφειλε, ως πρόεδρος την συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Κι είμαι βέβαιος ότι αυτό σας φέρνει αμέσως στο νου κάτι από την Συμφωνία των Πρεσπών.

Το θέμα του αγωγού έφτασε στα δικαστήρια των Σκοπίων. Έτσι, τον Ιανουάριο του 2013, το διυλιστήριο των ΕΛΠΕ στα Σκόπια προχώρησε σε shut down και ο αγωγός μεταφοράς πετρελαίου σταμάτησε να λειτουργεί. Ήταν τόσο ξετσίπωτη η στάση αυτή των Σκοπιανών, που τα ΕΛΠΕ, μέσω της εταιρίας του ομίλου ΕΛΠΕΤ Βαλκανική, προχώρησαν σε αγωγή κατά της “Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας” ενώπιον του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC).

Διεκδίκησαν την καταβολή αποζημίωσης για την παραβίαση της συμβατικής υποχρέωσης της γείτονος χώρας για κατανάλωση της ελάχιστης εγγυημένης ποσότητας μαζούτ, κατά τα έτη 2008-2011. Και ακολούθως ξεκίνησαν επαφές μεταξύ Αθήνας-Σκοπίων για εξωδικαστική επίλυση της εκκρεμούσας διαφοράς. Με την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία, ακούσαμε απίστευτα πράγματα.

Απομακρυσμένοι από την πραγματικότητα, έλεγαν δια των αρμοδίων υπουργών, ότι θα κατασκευαστεί αγωγός πετρελαίου που θα συνδέει ενεργειακά τις δύο χώρες! Σαν να μην γνώριζαν ότι είχε ήδη κατασκευαστεί ένας μήκους 210 χλμ. Απίστευτες καταστάσεις. Όλα έδειχναν ότι επρόκειτο για μια μεγάλη επένδυση, η οποία πήγε άπατη με ευθύνη του Ιβανόφ αλλά και πολλών άλλων.

Μια επένδυση 60 εκατ. ευρώ

Μια επένδυση που δεν την ήθελαν Γερμανία και Αγγλία και επέβαλαν στα Σκόπια να προμηθεύονται πετρέλαιο, όπως παλιά, δηλαδή με βυτιοφόρα. Φανταστείτε δηλαδή μια χώρα να μην θέλει διυλιστήριο και αγωγό μεταφοράς πετρελαίου και να επιθυμεί να προμηθεύεται πετρέλαιο με βυτία, σε πολύ μεγαλύτερο κόστος. Και συν τοις άλλοις να έχει πλήρη ανασφάλεια σε ενεργειακή επάρκεια. Και η κατάσταση έφτασε σε τέλμα.

Ώσπου ήρθε η Συμφωνία των Πρεσπών. Μια συμφωνία τάλε-κουάλε όπως καταλάβατε, με αυτήν του αγωγού πετρελαίου. Μια Συμφωνία την οποία δεν υπέγραψε ποτέ και πάλι ο πρόεδρος Ιβανόφ. Προφανώς η κυβέρνηση Τσίπρα-Κοτζιά δεν είχε παραδειγματιστεί από τον τρόπο που ο Ιβανόφ και οι Σκοπιανοί λειτουργούν απέναντι στην Ελλάδα. Και με “όπλο” την Συμφωνία των Πρεσπών, άρχισαν να διοχετεύουν το 2018 ότι δεν θα κάνουν νέο αγωγό, αλλά θα επαναλειτουργήσει ο παλαιός.

Κάποιος τους ενημέρωσε φαίνεται, έστω κι αργά, ότι υπήρχε ήδη ένας! Και οι μήνες περνούσαν. Τα δημοσιεύματα περί επαναλειτουργίας του αγωγού, στο πλαίσιο της διπλωματικής ευτυχίας που προκάλεσαν οι “Πρέσπες”, έδιναν και έπαιρναν. Και συνέχιζαν ως τις μέρες μας. Δημοσιεύματα που λένε ότι ο αγωγός, που στοίχισε κοντά στα 60 εκατ. ευρώ, θα επαναλειτουργήσει.

Μετέωρη η Συμφωνία των Πρεσπών

Συνέχεια στο slpress.gr