«Ήμουν μόνη»
Σε άλλο πλοίο. Ο λοστρόμος που ήταν υπεύθυνος για την εκπαίδευσή της, την είχε στο στόχαστρο και φρόντιζε να δουλεύει πάντα μόνη μαζί του στο αμπάρι, όπου κανείς άλλος δεν μπορούσε να τους δει. Ζούσε με συνεχή φόβο και έβλεπε τον βασανιστή της σε κάθε γεύμα. Ένα βράδυ βγαίνει από το ντους. Ο αξιωματικός του πλοίου κάθεται στο δωμάτιό της, την κοιτάζει και χαμογελάει. Ακόμα και στην καμπίνα της, δεν ήταν ασφαλής.
Η Ανν κατήγγηλε το λοστρόμο.: «Ο άνθρωπος από το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού μου είπε ότι θα έπρεπε να το περιμένω. Τι σκεφτόταν ο πατέρας μου; Ο ίδιος δεν θα έστελνε ποτέ την ίδια του την κόρη στη θάλασσα». Από εκεί και πέρα, ήξερε ότι ήταν μόνη της. «Δεν είχα πού να πάω».
Δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπως της Ανν. «Από όλες τις γυναίκες ναυτικούς που έχω γνωρίσει τα τελευταία χρόνια, υπήρξε μόνο μία που είπε ότι δεν είχε βιώσει κάτι τέτοιο», λέει η Ρέιτσελ Γκλυν-Γουίλιαμς, ψυχολόγος που στηρίζει ναυτικούς.
Η Ανν δεν εγκαταλείπει τη δουλειά της εδώ και 12 χρόνια. Κάποια στιγμή, πρόκειται να γίνει και η ίδια καπετάνιος. Ακόμα κι εάν οι συμπεριφορές που ξεπερνούν τα όρια γίνονται λιγότερες με την πάροδο των ετών, οι χαμηλόφωνες προσβολές, τα λάγνα βλέμματα και ο εκφοβισμός μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν, πάντοτε με το έμμεσο μήνυμα πως μια γυναίκα δεν έχει θέση εδώ. Τελικά, πιάνει δουλειά στη στεριά. «Ήταν σχεδόν σαν να είχαν νικήσει», δηλώνει στην DW.
Πέρυσι, η WISTA (Διεθνής Ένωση Ναυτιλίας και Εμπορίου Γυναικών) ρώτησε 1.128 γυναίκες ναυτικούς από 78 χώρες σχετικά με το εν λόγω ζήτημα. Το 60% των γυναικών ανέφεραν ότι βίωσαν διακρίσεις εν πλω. Το 25% δήλωσαν ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι συνήθης στο επάγγελμά τους και ότι παραβιάζεται η ιδιωτικότητά τους.
Ελάχιστα περιστατικά όμως καταγγέλονται. Τα θύματα διστάζουν να αντιδράσουν, επειδή συχνά πρέπει να εργάζονται για μήνες δίπλα στους θύτες. Η Μπέκυ Νιούντικ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Safer Waves, μιας ΜΚΟ που συμβουλεύει τα θύματα μέσω ανώνυμης επικοινωνίας, αναφέρει ότι πολλές νέες γυναίκες δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν την καριέρα τους.
Ακόμη και αν καταγγείλουν τα περιστατικά, αντιμετωπίζουν κι άλλες προκλήσεις. Οι πλησιέστεροι γιατροί και οι αρμόδιες αστυνομικές αρχές βρίσκονται συχνά χιλιάδες μίλια μακριά, ενώ οι έρευνες και η συλλογή ιατροδικαστικών στοιχείων είναι δυσχερείς. Συχνά λείπουν οι μάρτυρες, καθώς το πλήρωμα ενός πλοίου αλλάζει συχνά. «Επιπλέον, σπάνια είναι σαφές βάσει ποιου νόμου εξιχνιάζεται ένα έγκλημα που λαμβάνει χώρα στα διεθνή ύδατα. Κανένας ναυτικός δεν έχει καταδικαστεί ποτέ για σεξουαλική επίθεση», είπε η Νιούντικ.
Η αδράνεια των ναυτιλιακών εταιρειών και οι αντιδράσεις
Η ψυχολόγος Γκλυν-Γουίλιαμς λέει ότι η βιομηχανία αποτελεί μέρος του προβλήματος. Μέχρι σήμερα, οι τρόποι αναφοράς ενός περιστατικού είναι περίπλοκοι και επαχθείς και μερικές φορές συνιστάται στα θύματα απλώς να το ξεχάσουν. «Οι ασθενείς μου άκουγαν συχνά φράσεις όπως: “Ξέρεις πώς είναι. Απλώς απομακρύνσου”», λέει η Γκλυν-Γουίλιαμς. Για τις εταιρείες, το λογικό θα ήταν να εξαλείψουν την πηγή της απειλής διότι τα μέλη του πληρώματος πρέπει να μπορούν να βασίζονται το ένα στο άλλο. «Εάν υπάρχει μια τοξική δυναμική στο πλοίο, αυτό μπορεί να είναι η αιτία της απόσπασης της προσοχής και της απόσυρσης», λέει ο ψυχολόγος, γεγονός που γρήγορα μπορεί να οδηγήσει σε ατύχημα.
Σιγά – σιγά, όμως, κάτι γίνεται. Το 2021, η Αμερικανίδα Χόουπ Χικς δημοσίευσε μια έκθεση με το ψευδώνυμο “Midshipman X” για το πώς έπεσε θύμα βιασμού ως δόκιμος σε πλοίο της αμερικανικής θυγατρικής MAERSK, της μεγαλύτερης ναυτιλιακής εταιρείας εμπορικών πλοίων παγκοσμίως. Έγραψε ότι κάθε γυναίκα στην τάξη της, στη Ναυτική Ακαδημία των Η.Π.Α. είχε βιώσει σεξουαλική παρενόχληση ή επίθεση σε πλοία. Με το κείμενό της, πυροδότησε ένα κύμα αντιδράσεων, προκαλώντας το ενδιαφέρον των πολιτικών για το ζήτημα.
Η Άμαλι Γκρέβσεν, υπεύθυνη για την αλλάγή στάσης της MAERSK στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών, λέει σε συνέντευξή της στην DW ότι η δανέζικη εταιρεία λαμβάνει σοβαρά υπόψη της κάθε περιστατικό, αυξάνοντας τους πόρους για τη διαχείριση των καταγγελιών και ξεκινώντας εκτεταμένο πρόγραμμα κατάρτισης για τους υπαλλήλους. «Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στη δημιουργία ενός καταρτισμένου και ισχυρού οργανισμού, οι υπάλληλοι του οποίου γνωρίζουν πώς να αντιδρούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης», λέει η Γκρέβσεν.
Η Ανν φροντίζει επίσης νέες επαγγελματίες εθελοντικά. Ταυτοχρόνως, υποβάλλεται σε θεραπεία εδώ και δύο χρόνια, προσπαθώντας ακόμη να καταπολεμήσει τα αισθήματα ενοχής της. Δεν θέλει πλέον να αναρωτιέται αν θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να αποτρέψει τις επιθέσεις. Για τον εαυτό της ή για τις γυναίκες που βρέθηκαν στην ίδια θέση μετά από αυτήν. Όμως, είναι πιο αισιόδοξη τώρα, επειδή η δημοσιοποίηση αφαιρεί μέρος της δύναμης των βασανιστών της, λέει. «Θα έπρεπε να είναι δική τους ντροπή, όχι δική μου».
Λουίζα φον Ρίχτχοφεν
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
DW
