του Παναγιώτη Μπαλακτάρη, Δικηγόρου.
Ά Μέρος
«Είναι ευλογία να ζεις σε αυτή τη χώρα!», «Ζούμε στο πιο όμορφο οικόπεδο της Γης!», «Η Ελλάδα είναι πολύτιμη γι’ αυτό μας επιβουλεύονται όλοι, εχθροί και σύμμαχοι!»… Πόσοι δεν έχουμε πει μία ή και περισσότερες από τις παραπάνω φράσεις; Για πόσους αυτές οι φράσεις δεν αποτελούν αξιώματα, θέσφατα, δεδομένα; Ε λοιπόν, είναι έτσι. Ή για την ακρίβεια, περίπου έτσι. Η Ελλάδα ζει και αναπνέει σε μια πολύ σημαντική γειτονιά του πλανήτη. Βρίσκεται στη Δύση, αλλά και στο κατώφλι της Ανατολής. Και αντιστρόφως αποτελεί την πύλη της Ανατολής προς τη Δύση. Είναι απόληξη της Ευρώπης στο νότιο σημείο των Βαλκανίων. Συνορεύει με τα Δαρδανέλλια, γεγονός που καθιστά το Αιγαίο πέλαγος πολύτιμο για τη ναυσιπλοΐα παγκοσμίως. Βρέχεται από τη Μεσόγειο και την Αδριατική. Η υφαλοκρηπίδα της εκτείνεται στα νοτιοανατολικά έως και την ανατολική Μεσόγειο, όπου ένα μεγάλο στοίχημα είναι ενεργό αυτή την εποχή, αυτό της εναλλακτικής παροχής ενέργειας στην Ευρώπη. Όλα αυτά επιβεβαιώνουν την ευλογία της Ελλάδος. Όμως αυτό είναι συγχρόνως και πρόβλημα.
Η γεωγραφική θέση μιας χώρας μπορεί να είναι ευλογία ή/και κατάρα. Σπανίως είναι μόνο το ένα εκ των δύο. Κι αυτό ακόμη αλλάζει στο διάβα του χρόνου. Για μια χώρα ισχυρή και αναπτυγμένη το να βρίσκεται σε εξαιρετική γεωγραφική θέση αποτελεί ευλογία. Σιγά σιγά αυτή η χώρα μετατρέπεται σε κυνηγό. Μια χώρα σε πλεονεκτική θέση, αλλά ανίσχυρη και φτωχή επέχει θέση λείας. Αντιθέτως, μια όχι ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή είναι ικανή να διαμορφώσει μια χώρα άνευρη ή και δραστήρια, αναλόγως της οικονομικής της κατάστασης και της ποιότητας του πολιτικού της συστήματος. Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, σε καθεμιά από αυτές συναντάμε και ειδικότερες κατηγορίες και παραλλαγές, διότι όλα στη ζωή είναι δυναμικά και εξελίσσονται. Για παράδειγμα, μέχρι την εκδήλωση εξωστρέφειας των προστατευμένων από δύο ωκεανούς Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αυτές δεν ήταν σοβαρός παράγοντας στο τότε παγκόσμιο σύστημα. Από την άλλη όμως, η σε μοναδική θέση ευρισκόμενη Μεγάλη Βρετανία χρειάστηκε δύο φορές την καταλυτική επικουρία των ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει τις πρωσικές-γερμανικές στρατιές, λόγω της στρατιωτικής της αδυναμίας. Τελικά, καλή η γεωγραφική θέση αλλά από μόνη της δεν αρκεί.
Η ολοκλήρωση του σχηματισμού των σημερινών συνόρων της Ελλάδος έλαβε χώρα το 1947 με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 περιορίσθηκε ο πέριξ του Αιγαίου Ελληνισμός στη μία του πλευρά. Το Αιγαίο έχασε τον χαρακτηρισμό της ελληνικής λίμνης. Στρατιωτικά το ελληνικό κράτος απώλεσε εντελώς και τον έλεγχο του Αιγαίου το 1974, εξαιτίας της άφρονος αποχώρησης από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Με δεδομένα τη γεωγραφική θέση, καθώς και τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα είναι ευλογία να ζεις στην Ελλάδα. Οι γείτονες που έχει, ωστόσο, έχουν διαφορετική άποψη.
Τα Βαλκάνια απεξαρτήθηκαν από τον εγκληματικό κομμουνισμό μόλις το 1991. Η γεωπολιτική διελκυστίνδα που κρατούσε εξ ανάγκης ενωμένη τη Γιουγκοσλαβία έσπασε. Το σκοινί της έγινε θηλιά στο λαιμό των ανθρώπων του παλιού καθεστώτος και η εθνογένεση ξεκίνησε. Η Ελλάδα βρέθηκε με ένα μείζον πρόβλημα προς διαχείριση, το Σκοπιανό. Αλλά όχι μόνον αυτό. Η ελληνική μειονότητα της Βορείου Ηπείρου που στέναζε υπό τον Χότζα χρειαζόταν ανάσες. Οι ροές (λαθρο)μεταναστών άλλαξαν την ελληνική κοινωνία της δεκαετίας του ’90 και τις απόψεις της. Τα Σκόπια, υπό την ανάμνηση και των αθλιοτήτων του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, σφετερίσθηκαν το όνομα της μίας και μοναδικής Μακεδονίας. Το θέμα του ονόματος υπολειπόταν της τουρκικής επιθετικότητας. Κανένα πρόβλημα από αυτά δε μοιάζει, παρά ταύτα, με αυτά που προκαλεί η Τουρκία.
Η Ιστορία διδάσκει λένε. Κι όσοι λαοί δεν διδάσκονται υφίστανται ήττες, κατοχές, ακρωτηριασμούς. Ο Ελληνισμός γνωρίζεται με τους Τούρκους (τα πρώτα φύλα τους) από τον 11ο αιώνα. Οι μεσαιωνικές πολεμικές συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Η κατ’ ευφημισμόν «Επιχείρηση Ειρήνευσης Κύπρου», δηλαδή η παράνομη εισβολή και κατοχή της Κύπρου το 1974 δεν ήταν τίποτε άλλο από μία ακόμη πολεμική σύγκρουση. Περιορισμένου πεδίου μεν, πολεμική δε. Η Ελλάδα καταναλώνει τεράστιο διπλωματικό κεφάλαιο στην αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, η οποία δεν περιορίζεται ούτε εξαντλείται στην πολεμική σύρραξη. Έχει να κάνει με ψυχολογικές επιχειρήσεις, με «πολιτιστική» διείσδυση και φυσικά με το μεταναστευτικό. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι η Τουρκία είναι από μόνη της μια πολυεπίπεδη απειλή. Μια απειλή που όπως και να ‘χει πρέπει να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά.
Ο David Meidan, πρώην επικεφαλής της TEVEL (Διεύθυνσης Πολιτικής Δράσης και Εξωτερικών Σχέσεων της MOSSAD) διατύπωσε την εξής θέση: «Όταν κάποια άλλη χώρα ή κάποιος οργανισμός θέλει να βλάψει τη χώρα σου βρίσκεσαι υπό διαρκή απειλή και είναι δύσκολο να διοικείς σωστά τη χώρα σου υπό τέτοια απειλή». Θα μπορούσε να έχει κατά νου και την ελληνοτουρκική σχέση για έναν τέτοιον ισχυρισμό. Αλλά εκείνος, όπως είναι φυσικό, δικαιολογούσε την ενεργητική πολιτική του Ισραήλ έναντι των εχθρών του. Μπορεί η Ελλάδα να διοικείται σωστά υπό καθεστώς μόνιμης απειλής; Όχι. Ουδεμία χώρα μπορεί. Άρα, είτε θα σταματήσει να υπάρχει αυτή η απειλή είτε θα εξουδετερωθεί. Καμία από τις δύο επιλογές δεν είναι μόνο θέμα πολιτικής βούλησης. Αντιθέτως, είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων σε μια διαρκώς δύσκολη εξίσωση. Η χώρα που περιμένει να μην απειλείται έχει ακμαία οικονομία και δημογραφική άνθιση. Επίσης, έχει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και δεν μειώνει τη θητεία ούτε κλείνει στρατόπεδα. Πρωτίστως, η χώρα που δεν ανέχεται τις απειλές εκπέμπει σαφές μήνυμα περί αυτού. Αναμφισβήτητα, διαθέτει κοινωνική συνοχή και δεν είναι διχασμένη. Ξέρει τι θέλει και πώς να το αποκτήσει. Έχει όραμα για το μέλλον. Παρέχει στέρεα εκπαίδευση στη νεολαία της. Άλλωστε, τα αγαθά κόποις κτώνται. Ενίοτε και πολέμοις…
